Morgunblaðið - 06.11.2007, Blaðsíða 20

börn
20 ÞRIÐJUDAGUR 6. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
- kemur þér við
6
6
6
4 6
GJALDMIÐLAGENGI
GENGISVÍSITALA 114,88
ÚRVALSVÍSITALA 7.705
SALA %
USD 0,4659,54
GBP 0,29123,82
DKK 0,3811,56
JPY 1,060,52
EUR 0,3886,19
0,44
-2,55
NÁNAR 4
DAGÍVEÐRIÐ
12
90% munur á
rúgbrauði
3504462s:4,HofsbótAkureyri:3500533s:4,MörkinReykjavík:
FataeF
sendin
g!!
nýni
Ullare
F
joggin
g,
jersey
,
ni,
FlaU
samkv
æmise
el,
Fni
kjötborðiÚrKjötfars
kr.421
kílóið
Þriðjudagstilboð
dagaallaOpið
fr 10-20kl.á
NEYTENDAVAKTIN
Riðubrennsla kostar
tugi milljóna króna
Alfreð með jeppa, álag
og laun til ársloka
Laun stjórnenda OR
þola ekki dagsljósið
Fjöldi foreldra að missa
af frístundastyrknum
Topp tónlistarmenn í
bandinu hans Bubba
Ferðamenn fá bakþanka
og vilja borga tollinn
Hvað ætlar þú
að lesa í dag?
V
irðing og umhyggja –
Ákall 21 er nafn nýrrar
bókar dr. Sigrúnar Að-
albjarnardóttur en hún
hefur sérhæft sig í að
miðla efni til foreldra og kennara sem
eiga að kenna börnum virðingu.
,,Bókin fjallar um hve brýnt er að
beina augum að samskiptum barna
og unglinga, hve mikilvægt er að efla
hæfni þeirra til að setja sig í spor
annarra og þroska samskiptahæfni
þeirra og siðferðiskennd,“ útskýrir
höfundurinn. „Hún fjallar líka um
hvað við uppalendur getum gert til að
efla þessa hæfni unga fólksins. Þessi
hæfni fléttast jafnframt vitund okkar
um hvað það þýði að vera borgari í
lýðræðisþjóðfélagi með þeim rétt-
indum, skyldum og möguleikum til
áhrifa sem því fylgir.“
Sigrún segir bókina ákall til uppal-
enda um að taka höndum saman í
þessu efni. „Hún er ákall til stjórn-
valda, sveitarfélaga, skóla, foreldra
og annarra sem vinna að málefnum
barna og ungmenna. Leiðarljósið er
að rækta með börnum og ungu fólki
mikilvæg gildi í samskiptum sem við
höfum sammælst um; gildi eins og
virðingu og umhyggju, vináttu og
traust, tillitssemi og góðvild, sann-
girni og samlíðan.“
Hvers vegna er þér þetta efni hug-
leikið?
,,Það er svo margt í nútíma-
samfélagi sem kallar á hæfni í sam-
skiptum: innan fjölskyldunnar, í skól-
anum, á starfsvettvangi, í þjóðfélagi
okkar sem verður æ fjölmenning-
arlegra og með auknum samskiptum
á alþjóðavettvangi. Ef við lítum til
dæmis til barna og ungmenna benda
ýmsar rannsóknir til þess að sam-
skipti þeirra og samskiptahæfni
skipti máli í því hvernig þeim vegnar
á unglings- og fullorðinsárum. Þar er
litið til þess hvernig þeim gengur í
námi, til áhættuhegðunar þeirra eins
og vímuefnaneyslu og þess hvernig
þeim líður andlega. Mér finnst sam-
skiptahæfni og siðferðiskennd alls
ekki gert nægilega hátt undir höfði í
uppeldi og menntun. Ég leyni því
ekki að mér liggur hér mikið á
hjarta.“
Hvernig geta foreldrar vísað veg-
inn í uppeldi til sjálfsvirðingar?
,,Með því að sýna barni sínu virð-
ingu og umhyggju, en í því felst
margt, s.s. að veita barninu öryggi og
hlýju, athygli og festu. Setjast niður
með því, sýna áhuga á því sem það
hefur fyrir stafni og laða fram hug-
myndir þess; fá sýn þess fram og rök-
ræða ýmis álita- og ágreiningsmál.
Það finnur að við hlustum á það, finn-
ur að okkur er annt um það sem skap-
ar svo traust og öryggi. Þannig hvetj-
um við barnið og sýnum því tiltrú og
traust. Í raun er ég að lýsa leiðandi
uppeldisaðferðum sem ég hef óbil-
andi trú á.“
Hvatning og hlýja
Í hverju felast leiðandi uppeldis-
aðferðir?
,,Í stuttu máli einkennast þær af
því að foreldrar eru hvetjandi, styðj-
andi og hlýir. Þeir gera kröfu um
þroskaða hegðun, leggja áherslu á
samræður þar sem sjónarmið bæði
barnsins eða unglingsins og hins full-
orðna koma fram. Og þeir setja mörk
með því að útskýra afstöðu sína og af-
leiðingar gjörða. Rannsóknir mínar
benda til dæmis til þess að unglingar
sem telja sig búa við leiðandi uppeld-
isaðferðir foreldra sinna sýna meiri
samskiptahæfni en aðrir unglingar.
Rannsóknir okkar samstarfsfólksins
benda jafnframt til þess að þeir hafi
almennt betra sjálfsálit, sýni minni
depurð, neyti síður vímuefna, nái
betri námsárangri á samræmdum
prófum í 10. bekk og hafi síður hætt
námi í framhaldsskóla. Ótal rann-
sóknir um allan heim sýna einmitt
hversu vænlegar leiðandi aðferðir eru
til að efla og styrkja barnið og ung-
linginn.“
Finnst þér við hafa slakað á í því
efni að efla samskiptahæfni og sið-
ferðiskennd barna og unglinga hin
síðustu ár?
,,Erfitt er að segja til um hvort við
höfum slakað á – en aðalatriðið er að
við tökum okkur á. Þetta er auðvitað
alltaf spurning um forgangsröðun
foreldra heima fyrir og skólastjóra og
kennara í skólastarfi. Fram hefur
komið að minna er um samræður við
börn á heimilum hér á landi en ann-
ars staðar á Norðurlöndunum. Það er
engin spurning í mínum huga að við
þurfum að leggja mun meiri áherslu á
samræður við börn og unglinga, bæði
heima fyrir og í skólanum, til að efla
samskiptahæfni þeirra. Við þroskum
hugsun þeirra um ýmsar félagslegar,
siðferðilegar og tilfinningalegar hlið-
ar mála með slíkum samræðum og
ýmsum verkefnum þar sem þau tjá
sig í máli, mynd og leik. Þau sýna þá
jafnframt þroskaðri hegðun í sam-
skiptum við bekkjarfélaga eins og
rannsóknir mínar benda til.“
Hvernig leggjum við traustan
grunn að lýðræðislegri borgaravit-
und barna okkar?
,,Meðal annars með því að fá þau til
að skoða margvísleg málefni frá ýms-
um hliðum bæði heima og í skólanum.
Með því að fjalla um mannréttindi og
hvað felist í lýðræði og þeim rétt-
indum, ábyrgð og skyldum sem við
höfum sem borgarar. Ræða mál sem
eru þeim merkingarbær. Það skiptir
miklu að skapa þeim tækifæri til að
láta rödd sína heyrast, taka virkan
þátt í ákvörðunum og hafa áhrif á ým-
is málefni sem snerta þau. Öll þessi
umfjöllun beinist að því að efla gagn-
kvæma virðingu og umhyggju.“
Morgunblaðið/Frikki
Samskipti Sigrún segir nauðsynlegt að leggja meiri áherslu á samræður
við börn og unglinga, bæði heima fyrir og í skólanum.
Mér liggur
mikið á hjarta
Samskipti barna og
unglinga eru í for-
grunni nýrrar bókar
eftir dr. Sigrúnu
Aðalbjarnardóttur.
Hrund Hauksdóttir
ræddi við höfundinn.
Morgunblaðið/Ásdís
Unglingar „Ef við lítum til dæmis til barna og ungmenna benda ýmsar rannsóknir til þess að samskipti þeirra og
samskiptahæfni skipti máli í því hvernig þeim vegnar á unglings- og fullorðinsárum,“ segir Sigrún.