Morgunblaðið - 11.01.2008, Qupperneq 12

Péturs Biering og fjölskyldu, var selt árið
1987 og var þar þá seldur íþróttavarningur.
Steinsteypta viðbyggingin við vesturgafl
hússins númer 6 var byggð árið 1917. Þar var
um skeið rekið Litla kaffihúsið.
MINJASAFN Reykjavíkur lét Morgunblaðinu
í té eftirfarandi upplýsingar um sögu
húsanna við Laugaveg 4 og 6.
Húsið á Laugavegi 4 var byggt árið 1890 af
Halldóri Þórðarsyni bókbindara. Húsið er
fyrsta húsið við Laugaveg sem byggt var sem
atvinnuhúsnæði og þar var starfrækt Fé-
lagsprentsmiðjan. Halldór reisti einnig húsið
á Laugavegi 2 sem þótti lengi eitt af reisu-
legri húsum bæjarins. Húsinu hefur verið
breytt mikið frá því sem var. Á fjórða ára-
tugnum var framhliðin rifin úr og stórir
verslunargluggar settir í staðinn. Á þriðja
áratugnum var stór kvistur settur á þakið. Á
sjöunda áratugnum voru einnig gerðar útlits-
og fyrirkomulagsbreytingar á húsinu.
Laugavegur 6
Húsið á Laugavegi 6 var byggt sem íbúðar-
hús árið 1871 af Guðmundi Jónssyni smiði.
Árið 1878 seldi Guðmundur hús sitt Pétri
Biering verslunarmanni, sem var lengi eig-
andi hússins. Eftir árið 1934 var húsið leigt
Guðmundi Benjamínssyni klæðskera sem rak
þar verkstæði til um 1941. Þá hafði húsinu
verið breytt þannig að í stað inngangs fyrir
miðri framhlið var gengið inn á austanverðri
framhliðinni. Henrik, sonur Péturs Biering,
flutti svo búsáhaldaverslun sína í húsið. Hús-
ið, sem hafði verið í meira en 100 ár í eigu
fjandann. […] Þarna kom Örn Arnarson,
Stefán frá Hvítadal, Kristmann Guðmunds-
son, Halldór Kiljan, Steindór Sigurðsson, Páll
á Hjálmsstöðum […] Svokallaðir fínir menn
komu mjög sjaldan.“
Hannes Kristinsson, sem sá um reksturinn
í nokkur ár, segir frá mannlífinu í bókinni
Við sem byggðum þessa borg: „Þarna gengu
öldurnar stundum mjög hátt og deildu menn
um pólitík, heimspeki, bókmenntir og allan
Laugavegur 6 Svona hefur húsið litið út fyrir árið 1917. Laugavegur 4 Talið er að þetta sé upphaflegt útlit hússins.
Ágrip af sögu húsanna við Laugaveg 4-6
12 FÖSTUDAGUR 11. JANÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Jóhönnu Maríu Vilhelmsdóttur
jmv@mbl.is
BORGARMINJAVÖRÐUR hefur
látið gera byggingarsögulega út-
tekt á húsunum við Laugaveg 4 og
6. „Skoðunin er liður í að leggja til
húsaverndarumræðunnar hversu
mikið er eftir af gömlu húsunum
og hvernig þeim hefur verið
breytt,“ segir Guðný Gerður
Gunnarsdóttir borgarminjavörður.
Blaðamaður hitti Jon Nordsteien
arkitekt, sem framkvæmdi skoð-
unina, og Guðnýju Gerði að máli
til að ræða hvað kom í ljós við
skoðun húsanna og hugsanlega
möguleika til varðveislu þeirra.
Upplýsingum safnað
Jon segir tilgang bygging-
arfræðilegra rannsókna fyrst og
fremst þann að safna upplýsingum
áður en þær glatist endanlega.
„Ég hef aðallega verið að skoða
þær breytingar sem gerðar hafa
verið og leita að því sem er upp-
runalegt, en það eru til góðar
teikningar að breytingum á hús-
unum í gegnum tíðina. Það sem
kom mér mest á óvart við skoð-
unina var hversu snemma húsinu
að Laugavegi 6 var breytt í það
horf sem það er í nú. Samkvæmt
teikningum frá byggingarfulltrúa
var framhliðinni breytt árið 1932,
til að þjóna tilgangi versl-
unarhúss,“ segir Jon.
Samkvæmt því hefur húsið verið
lengur í því horfi en hinu upp-
haflega. „Spurningin sem kemur
upp er því sú, hvort það sé væn-
legt að gera húsin upp með það að
sjónarmiði að koma þeim í upp-
haflegt horf. Hvort henda eigi 75
ára gömlum minjum til að búa til
úr nýjum efniviði eitthvað sem á
að líta út fyrir að vera eldra,“ seg-
ir Jon. Hann vill leggja áherslu á
að ekki sé sjálfsagt að færa gömul
hús í upprunalegt horf þegar þau
eru gerð upp, „það er nauðsynlegt
að varðveita líka ummerki um
breytingarnar því þær segja sögu
byggðarinnar“, segir Jon.
Má breyta og byggja við
Þau segja vissulega eðlilegt að
hús taki breytingum í tímans rás,
m.a. þegar þau fái nýtt hlutverk
eins og í tilfelli húsanna að Lauga-
vegi 4 og 6. „Svo er alltaf hægt að
deila um hvernig breytingarnar
falli að húsinu. Breytingarnar í
þessum tilfellum falla ekki sérlega
vel að húsunum, en eru þó hluti af
sögunni,“ segir Jon.
Þau eru sammála um að húsin
að Laugavegi 2-4 séu ekki safn-
gripir sem slíkir. Til séu hús í
betra ástandi sem sýni þessa teg-
und húsa, „en það sem gerir bygg-
ingarsögu Laugavegar svo sér-
staka er að það má lesa hana út úr
byggðinni. Hvernig steinhús eru
byggð við timburhús, sífellt prjón-
að við upp, niður og á bakvið“,
segir Guðný. „Það má segja að
einkennið sé að bókunum hafi ekki
verið raðað í bókahilluna,“ bætir
Jon við.
Kjarni málsins í þessu tilfelli sé
að vernda götumynd elsta hluta
Laugavegar og til þess séu húsin
mjög mikilvæg. Jafnframt sé mik-
ilvægt að byggðinni verði leyft að
þróast, „húsavernd þýðir ekki að
engu megi breyta, það er hægt að
breyta húsum og byggja við, það
sem skiptir máli er götumyndin og
samspilið á milli bygginga á reitn-
um,“ segir Guðný.
Gluggi kom í ljós
Jon segir mikið hafa verið rifið
út úr húsunum en jafnframt sé
nokkuð upprunalegt eftir. Hann
hafi aðallega beint sjónum að
Laugavegi 6, þar sem þar hafi ver-
ið byrjað að rífa. „Form húsanna
og umgjörðin er óbreytt, hlutföllin,
upphafleg stærð þeirra, lengd,
hæð og þakformið eins og sást
þegar klæðningin var tekin af
Laugavegi 6, en undan henni kom
klæðning frá 1871.“
Með skoðuninni var reynt að
fletta lögunum utan af og komast
að innviðunum. Meðal annars kom
í ljós upprunalegur útveggur sem
orðið hafði að innvegg þegar byggt
var við húsið [Laugaveg 6]. Þar
uppgötvaðist gluggi sem hafði ver-
ið falinn undir klæðningu og yrði
fyrirmynd ef vilji væri fyrir hendi
að breyta gluggum í upprunalegt
form. „Allavega ætti að halda í
þennan glugga á þessum stað í
húsinu, þar sem hann hefur alltaf
verið,“ segir Jon.
„Stiginn upp á loft er einnig
upprunalegur, en hefur líklega
verið færður þegar húsinu var
breytt í verslun og milliveggir
færðir. Það er enn mikið upp-
runalegt á efri hæðinni og her-
bergjaskipan m.a. óbreytt,“ segir
Jon.
Guðný segir að umræða um end-
urgerð húsanna þurfi að fara fram
ef menntamálaráðherra samþykki
tillögu húsafriðunarnefndar um
friðun. „Umræða þarf að fara fram
milli þeirra sem taka að sér að
vernda húsin, þeirra sem hanna
endurgerðina, Minjasafns Reykja-
víkur og Húsafriðunarnefndar rík-
isins og annarra sem hafa þekk-
ingu á þessu sviði og húsin sjálf
munu leiða okkur í átt að lausn-
inni,“ segir Guðný.
Breytingar hluti af sögu húsanna
 Byggingarsöguleg úttekt gerð á húsunum við Laugaveg 4 og 6  Húsunum var breytt mjög
snemma til að þjóna sem verslunarhús, líkt og fleiri húsum við Laugaveg
Morgunblaðið/Frikki
Gaflinn Upprunaleg klæðning frá 1871 kom í ljós á gafli húss númer 6 þegar nýrri klæðning var rifin af.
Glugginn Upprunalegur gluggi fannst falinn undir klæðningu. Stiginn Er frá 1871.