Morgunblaðið - 11.01.2008, Page 26

26 FÖSTUDAGUR 11. JANÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
HVESSIR Í KJARAVIÐRÆÐUM
Það var svo sem ekki við öðru aðbúast en að því kæmi að hvesstií viðræðum um nýja kjara-
samninga á milli verkalýðshreyfingar
og vinnuveitenda. Hins vegar kemur
óneitanlega á óvart á hvern hátt það
gerist.
Verkalýðshreyfingin lítur svo á, að
ríkisstjórnin hafi hafnað þeim hug-
myndum, sem hún setti fram fyrir
nokkru um umbætur í skattamálum,
sem áttu að koma hinum verst settu til
góða. Af þeim sökum lítur verkalýðs-
hreyfingin svo á, að kjaraviðræður
séu í uppnámi og að samfloti innan
ASÍ sé sjálfhætt.
Eru þetta ekki ótímabær viðbrögð?
Er ekki eðlilegt að verkalýðshreyf-
ingin gefi ríkisstjórninni meira svig-
rúm til þess að koma með annan val-
kost til að ná þeim markmiðum, sem
Alþýðusambandið stefnir að?
Það eru 6-7 virkir dagar liðnir frá
áramótum og varla hægt að segja, í
ljósi árstíma, þingstarfa og jólahátíð-
ar, að ríkisstjórnin hafi haft mikla
möguleika til þess að móta aðrar hug-
myndir.
Þessi snöggu viðbrögð verkalýðs-
hreyfingarinnar eru ekki trúverðug.
Bæði forsætisráðherra og utanríkis-
ráðherra eru fjarverandi og það hefði
verið ástæða til fyrir verkalýðsfélögin
að gefa ríkisstjórninni tækifæri til að
setja fram aðra valkosti.
Það hefur margt breytzt frá því, að
umræður hófust um nýja kjarasamn-
inga. Fyrst og fremst þó hin neikvæða
þróun á alþjóðlegum fjármálamörk-
uðum, sem er farin að koma fram með
fullum þunga hér. Það er augljóst að
staða hinna stóru íslenzku fyrirtækja,
sem hafa mikil umsvif bæði hér heima
og í öðrum löndum, hefur veikzt mjög
verulega og jafnvel alvarlega. Það er
ekki lengur hægt að útiloka að veru-
legur samdráttur eigi eftir að verða í
atvinnulífi og viðskiptalífi á þessu ári.
Í því felst minnkandi atvinna.
Þess vegna má spyrja, hvort það sé
ekki í hag félagsmanna verkalýðs- og
launþegafélaganna að samið verði
fyrr en síðar, einfaldlega vegna þess,
að dragist samningar á langinn kunni
bolmagn viðsemjenda þeirra til samn-
inga að hafa veikzt mjög.
Það er því ekki endilega víst, að það
sé rétt baráttuaðferð hjá verkalýðs-
félögunum að hleypa kjaraviðræðun-
um í uppnám. Og það má jafnvel
spyrja hvort Alþýðusambandið og að-
ildarfélög þess séu að spila upp í
hendurnar á vinnuveitendum með
þessari leikaðferð.
Kjarasamningar fara nú fram við
óvissar aðstæður í efnahags- og at-
vinnulífi okkar. Þótt undirstöðurnar
séu sterkar og margt jákvætt að ger-
ast eins og t.d. verulega aukinn út-
flutningur á áli er annað, sem vinnur
gegn þessari jákvæðu þróun. Þannig
má telja líklegt að mjög dragi úr mikl-
um umsvifum byggingariðnaðarins á
þessu ári.
Verkalýðsfélögin lögðu upp með
skynsamlega stefnu en þau eiga ekki
að spilla eigin vígstöðu með röngum
baráttuaðferðum.
MIKILVÆG HEIMSÓKN
Heimsókn Bush Bandaríkjafor-seta til Mið-Austurlanda og
viðræður hans við forystumenn Ísr-
aela og Palestínumanna eru mikil-
vægar. Ekki sízt vegna þess, að
heimsóknin sýnir, að Bush leggur nú
vaxandi áherzlu á að tryggja frið-
arsamninga á milli Ísraelsmanna og
Palestínumanna áður en hann lætur
af forsetaembætti. Takist honum það
hefur hann tryggt sér sess í sögunni
og margvíslegar ávirðingar gleym-
ast.
Það hefur lengi verið ljóst, að
Bandaríkjamenn eru eina þjóðin í
veröldinni, sem getur komið á friði
fyrir botni Miðjarðarhafs. Þeir hafa
það afl, sem þarf til þess að knýja
Ísraelsmenn til samninga. Eitt af
því, sem komið hefur í veg fyrir að
því afli væri beitt, eru pólitísk áhrif
gyðinga í Bandaríkjunum. Fyrr á tíð
voru þeir áhrifamiklir innan raða
demókrata en síðustu áratugi ekki
síður í flokki repúblikana. Banda-
rískir forsetar hafa óttast áhrif
þeirra í bandarískum stjórnmálum
og þess vegna farið sér hægt.
Þó gerði Bill Clinton alvarlega til-
raun til þess að koma á friði fyrir
átta árum og munaði litlu að það
tækist. Þá strandaði á Arafat heitn-
um, sem hafði ekki kjark eða vilja til
að taka lokaákvörðun.
Það má vel vera, að staðan í
bandarískum stjórnmálum nú sé sú,
að það sé auðveldara fyrir forseta úr
röðum repúblikana en demókrata að
láta það sjást, að hann knýi Ísraels-
menn að samningaborðinu og hóti
þeim því, sem hóta þarf til þess að
þeir láti undan.
Opinber ummæli Bush í heimsókn-
inni nú benda til þess að hann sé far-
inn að herða tóninn við Ísraelsmenn
og þá má gera ráð fyrir að sá tónn sé
enn harðari á bak við luktar dyr.
Bush verður fyrirgefið margt ef
honum tekst að koma á friðarsamn-
ingum milli Ísraelsmanna og Palest-
ínumanna. Það er að sjálfsögðu ekki
bara af hans persónulegu pólitísku
ástæðum, sem hann leggur nú mikla
áherzlu á að ná friðarsamningum.
Takist það verða Bandaríkjamenn
komnir langt með að draga verulega
úr áhrifum Írana í stjórnmálum Mið-
Austurlanda.
Bush getur með rökum sagt, að
innrás Bandaríkjamanna og Breta í
Írak og lok valdaferils Saddams
Husseins hafi opnað leiðina til þess
að ljúka deilunni fyrir botni Miðjarð-
arhafs. Á meðan Saddam sá Palest-
ínumönnum fyrir vopnum, vistum og
peningum var lítil von um frið. Nú
eru Palestínumenn peningalausir.
Þeir hafa litlar vonir um stuðning við
að halda uppi hernaðarlegu andófi
gegn Ísrael nema þá helzt frá Írön-
um.
Náist friðarsamningar milli Ísr-
aelsmanna og Palestínumanna eru
engir eldar til staðar, sem Íranar
geta kynt undir. Þess vegna er heim-
sókn Bush svo mikilvæg.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
Mér finnst það vera mitt helstahlutverk að efla þau úrræðisem fyrir eru í endurhæf-ingu fanga og fjölga úrræð-
unum. Líta ber á fangelsisvist sem betrun
en ekki bara refsingu,“ segir Margrét Frí-
mannsdóttir, en hún hefur verið sett for-
stöðumaður Litla-Hrauns frá og með 1.
febrúar. Þá fer núverandi forstöðumaður,
Kristján Stefánsson, í leyfi og gegnir
Margrét stöðunni til áramóta.
Margrét hefur lengi þekkt til fangels-
ismála en faðir hennar Frímann Sigurðs-
son var á sínum tíma yfirfangavörður á
Litla-Hrauni. „Ég er alin upp við heil-
mikla umræðu um fangelsismál og hef
kynnst mjög mörgum, bæði ein-
staklingum sem hafa verið í fangelsum og
aðstandendum þeirra og mörgum sem
starfa innan fangelsiskerfisins,“ segir
Margrét. Í fyrra var hún skipuð formaður
nefndar dómsmálaráðherra um stjórn-
skipulag Litla-Hrauns, en nefndin skilaði
í haust tillögum til ráðherra um framtíð-
arrekstur fangelsisins á Litla-Hrauni.
Frá því í nóvember hefur hún gegnt starfi
ráðgjafa á Litla-Hrauni, en það verkefni
tók hún að sér í framhaldi af nefndarstarf-
inu.
En hvernig leggst nýja starfið í Mar-
gréti?
„Þetta leggst mjög vel í mig. Mér finnst
mjög spennandi að fá að taka þátt í þessu
með góðum starfsmönnum sem eru á
Litla-Hrauni. Starfsmennirnir hafa marg-
ar tillögur um úrbætur sem hægt er að
ráðast í í samstarfi við Fangelsismála-
stofnun og við félag fanga á Litla-Hrauni
sem er mjög öflugt,“ segir Margrét.
Hún bendir á að miklar breytingar séu
framundan á Litla-Hrauni. „Það á að fara
þar í framkvæmdir og byggja nýtt mót-
tökuhús sem mun hýsa heimsóknir og
heimsóknargesti. Þar verður líka aðstaða
fyrir starfsmenn sem ekki hefur verið til
staðar,“ segir Margrét. Allir sem fari í
gegnum móttökuhúsið muni gangast und-
ir leit.
Margrét segir að jafnframt eigi að fara
í úrbætur á því húsnæði sem fyrir er á
Litla-Hrauni. „Það á að fara í úrbætur á
vinnuskálum. Þetta þýðir líka ákveðnar
skipulagsbreytingar,“ segir hún.
Spennandi tímar framundan
í fangelsismálum
Hún telur spennandi tíma framundan í
fangelsismálum og bendir á að í mála-
flokkinum hafi orðið ýmsar úrbætur.
Fangelsismálastofnun og fangelsin hafi
yfir góðu starfsfólki að ráða og Margrét
bendir á að miklar breytingar hafi orðið á
þeim tíma sem Valtýr Sigurðsson gegndi
stöðu fangelsismálastjóra, en hann lét af
því embætti um áramótin. Áhersla á já-
kvæða endurhæfingu fanga í afplánun
hafi aukist og úrræðum fyrir fanga hafi
fjölgað. Vonir standi til þess að þessi þró-
un haldi áfram enda lítist henni mjög vel á
Pál Winkel, nýráðinn fangelsismálastjóra.
„Hann heimsótti Litla-Hraun í vikunni og
lýsti áherslum sínum í fangelsismálum.
Þær eru mjög jákvæðar og byggjast fyrst
og fremst á því að byggja upp jákvæðan
starfsanda meðal starfsmanna og já-
kvæða endurhæfingu.“
Margir brotnir
eftir neyslu eiturlyfja
Margrét telur að á Litla-Hrauni hafi orðið
jákvæðar áherslubreytingar, sem felist í
því að mikið sé lagt upp úr jákvæðri end-
urhæfingu fanga sem afplána dóma þar. Í
slíkri endurhæfingu sé horft til ein-
staklingsmiðaðrar meðferðar og stuðn-
ings, sem m.a. felist í því að fangaverðir
taki að sér ákveðinn hóp fanga og séu
stuðningsaðilar þeirra innan veggja fang-
elsa.
Meðal nauðsynlegra þátta í slíkri end-
urhæfingu sé iðjuþjálfun. „Þeir ein-
staklingar sem koma á Litla-Hraun eru
margir mjög b
lyfjaneyslu og
verulega innan
losað sig við fík
Sjö deildir e
fangar á hverr
er rými fyrir g
Margrét seg
starfræktur m
Hrauni, en þet
gangi mjög vel
fangarnir farn
tilraun hafi ein
Margrét seg
úrræði gagnva
um fleiri og fjö
færi,“ segir hú
Þá þurfi að h
fanga. Á þessa
Litla-Hrauni s
að leggja áher
grunnnám þan
menn hafa þeg
okkur hafi byg
og gert þá hæf
samfélaginu. F
fyrir því hvað þ
mann sem hefu
fangelsis og ve
tíma að fara af
þátt í því.
Margrét Frímannsdóttir hefur verið sett forstöðumaðu
„Líta ber á fangel
Forstöðumaður Margrét Frímannsdóttir segir mikið lagt
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
Þetta er skref í áttina,“ segirKári Stefánsson, forstjóri Ís-lenskrar erfðagreiningar, umrannsókn á einhverfu sem birt
var í netútgáfu tímaritsins New Eng-
land Journal of Medicine á miðvikudag.
Rannsóknin leiðir í ljós að sjaldgæfur
erfðabreytileiki eykur til muna líkur á
einhverfu. Greinina skrifa íslenskir og
bandarískir vísindamenn en í niðurstöð-
unum er m.a. vísað í íslensk gögn sem
unnin voru í samvinnu ÍE og Grein-
ingar- og ráðgjafarstöðvar ríkisins.
Fannst í 3 sýnum af 299
hjá fólki með einhverfu
Kári segir að ÍE hafi unnið að rann-
sóknum á erfðafræði einhverfu í nokkur
ár í samvinnu við greiningarstöðina.
„Við höfum leitað að breytileikum í
erfðamenginu sem hafa áhrif á líkurnar
á að menn fái þennan sjúkdóm,“ segir
hann. Það sem reynst hafi merkilegt er
að fundist hafi dálítil úrfelling á litningi
16 sem fylgir sjúkdómnum. „Úrfellingin
finnst að vísu líka í fólki sem ekki hefur
sjúkdóminn,“ segir Kári.
Alls fannst erfðabreytileikinn í 3 sýn-
um af 299 manns með einhverfu hér á
landi. 18.834 Íslendingar voru í viðmið-
unarhóp og fannst úrfellingin í 2 þeirra.
„Þetta er ekki einn af þessum breyt-
anleikum sem
og helst óbre
annarrar hel
sem á sér sta
átt sér stað up
flytjist frá fo
er á stað í erf
lega dálítið vi
„Þetta er skref í á
Sjaldgæfur erfða-
breytileiki eykur
líkur á einhverfu
Skref í áttina Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskrar erfðag
að uppgötvunin geti haft áhrif á frekari rannsóknir á einhv