Morgunblaðið - 20.02.2008, Qupperneq 26




 


   
 
 
  

       
  

      
 

 
!

! "

# $
 
%

&!
  "   
 '
  
  (




   (
 


 
)
)    

 ( 
 


 

 ! 
 
 ) 
!
  && 
* 
  

 
    (
 
 
   + 
, 

(

"
(
  
   

! 
!   ! (
"

 
(

  
 (  #

 (


!   -.$/01-2"03 456 7899 % :9
;.1<0=0 
   
::
:5
2>=,;;0=
?-=1-@
.1$01 5A
 


- kemur þér við
Sérblað um íþróttir
barna og unglinga
fylgir blaðinu í dag
Hvað ætlar þú
að lesa í dag?
Næstlægstu fyrirtækja-
skattarnir á Íslandi
Bjórinn hækkar í verði
Skylmingar í sókn,
færri á skíðum
Borgin fékk
asbesthús að gjöf
EMI kaupir
laugardagslag Barða
26 MIÐVIKUDAGUR 20. FEBRÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
SÚ sátt sem SVÞ gerðu við
Samkeppniseftirlitið, SE, byggir á
viðurkenningu á því að annars
vegar hafi framleiðendur og smá-
salar með milligöngu SI og SVÞ
sameinast um að
hefja verðmerkingu á
for-verðmerktum
vörum sem áttu að
lækka í verði 1. mars
sem nam lækkun
virðisaukaskatts í 7%
nokkru fyrr eða 20.
febrúar. Ennfremur
að þessir sömu aðilar
skiptu með sér kostn-
aðinum sem af því
leiddi fyrir fyrirtækin
þar sem eftir sem áð-
ur var greiddur 14%
virðisaukaskattur af
þessum vörum til 28. febrúar. Það
er enginn ágreiningur um þetta
enda greindu SVÞ frá þessari til-
högun í fréttatilkynningu til fjöl-
miðla sem birtist í dagblöðum 21.
febrúar 2007.
Eftir á kom í ljós að þessi gjörn-
ingur aðila stangast á við sam-
keppnislög. Þetta sáum við ekki á
sínum tíma enda var af samtök-
unum fyrst og fremst litið á þetta
sem aðgerð til að tryggja að
skattalækkun sem var ákveðin af
ríkisstjórn skilaði sér áfallalaust
til neytenda á tilteknum tíma. Því
væri ákveðinn fórnarkostnaður
réttlætanlegur til að tryggja þetta
sem best.
Sú túlkun Samkeppniseftirlits
að þetta hafi komið í veg fyrir
möguleika aðila til að veita hver
öðrum verðsamkeppni er hins veg-
ar ekki ásættanleg
þegar haft er í huga
hvernig þetta ferli
með forverðmerktar
vörur var og er enn.
Framleiðendur pakka
af misstórum söluein-
ingum, t.d. af osti-
,verðmerkja þær allar
með leiðbeinandi
útsöluverði. Á þeim
tíma er ekkert vitað í
hvaða verslanir um-
rædd vara fer. Sölu-
aðilar hafa síðan þann
hátt á að selja ýmist
umræddar vörur á leiðbeinandi út-
söluverði eða að gefa fastan af-
slátt við kassa, yfirleitt af
ákveðnum vöruflokkum en stund-
um líka af ákveðnum vöruteg-
undum. Innan SVÞ var aldrei
fjallað um né á nokkurn hátt reynt
að hafa áhrif á þessar verðákvarð-
anir smásala. Það kæmi aldrei til
greina að samtökin reyndu með
neinu móti að hafa afskipti af
verðákvörðunum né samkeppn-
ismálum fleiri eða færri aðild-
arfyrirtækja. Því komu umræddar
aðgerðir ekkert inn á það hvernig
einstakir söluaðilar höguðu verð-
lagningu sinni og verðsamkeppni,
hvorki fyrir né eftir 1. mars sl.
Það er af þessum sökum ekki
hægt að skrifa upp á það álit Sam-
keppniseftirlitsins að aðgerðir
SVÞ og SI hafi að engu gert það
samkeppnislega tækifæri sem
skapaðist fyrir aðila á mark-
aðinum til að stunda verð-
samkeppni með þessar vörur.
SVÞ óskuðu eftir sátt um málið
til að takmarka kostnað sinn eftir
að ljóst varð að SI höfðu áður gert
slíka sátt og að um brot á
samkeppnislögum, sbr. fram-
anritað, væri að ræða. Það þýðir
ekki að fallist hafi verið á huglæga
túlkun eftirlitsmanna á áhrifunum
á samkeppnismöguleika aðila.
Sigurður Jónsson gerir
athugasemd við ummæli
Páls Gunnars Pálssonar
» Sú túlkun
Samkeppniseftirlits
að þetta hafi komið
í veg fyrir möguleika
aðila til að veita hver
öðrum verðsamkeppni
er hins vegar ekki
ásættanleg ...
Sigurður Jónsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
SVÞ-Samtaka verslunar og þjónustu.
Athugasemd við túlkun SE
MEÐ greinaskrifum sínum hefur
Brynjólfur Þorvarðarson skipað sér
framarlega í flokk öfgakenndra hat-
ursmanna kristni og kirkju. Þess var
því ekki langt að bíða að hann myndi
bregðast við grein minni þar sem ég
fjallaði um kristið siðgæði í ljósi nýs
frumvarps til laga um grunnskóla
(sjá Morgunblaðið 22. jan.). Brynj-
ólfur svarar mér í grein sinni Siðferð-
isvandi kristninnar (sjá Morg-
unblaðið 1. feb.) og slær ekkert af
enda maður sem hefur „sannleikann“
á reiðum höndum.
Það er hins vegar erfitt að taka
mann sem Brynjólf alvarlega í þess-
ari umræðu. Eftir að hafa lesið grein
hans er ég varla viss um að hann taki
sjálfan sig alvarlega. Brynjólfur ger-
ir hvergi tilraun til að takast á við
kristna trú og sögu hennar af mál-
efnalegum heiðarleika. Þess í stað
slær hann um sig með fráleitum og
órökstuddum staðhæfingum sem
grundvallast ekki síst á undraverðu
þekkingarleysi hans á kristinni trú.
Málflutningur Brynjólfs virðist sá
að kristinni trú sé um að kenna flest
það sem miður fer í sögu mannsins.
Brynjólfur álítur kristið siðferði
„meingallað“, það byggi á „mannfyr-
irlitningu“ enda kenni það „að mað-
urinn sé ómerkilegur“. Brynjólfur
segir kristnar þjóðir hafa jafnvel
„slegið öllum öðrum þjóðum við í
eyðileggingu manna jafnt sem menn-
ingarheima“. Ég veit ekki hvort er
ótrúlegra, að Brynjólfur trúi þessari
sögufölsun eða að hann skuli bera
hana á borð fyrir lesendur sína.
Að standa sig í stykkinu
„Siðaboðskapur kristninnar hefur
ekki staðið sig í stykkinu,“ segir
Brynjólfur; eins og sagan sýni sé
hann „meingallaður“ og eigi því að
„setja til hliðar“.
En hvernig hefur guðleysið staðið
sig? Hvaða meðmæli tekur það með
sér inn í 21. öldina? Brynjólfur spyr
sig ekki að því, svo sem von er. Hvað
kom í ljós þegar kristin trú var sett
til hliðar fyrir hina nýju trú hins upp-
lýsta manns? Hvað gerðist þegar
guðleysið tók völdin? Voru mannrétt-
indabrot úr sögunni, kúgun og of-
beldi? Hvað gerðist í Sovétríkjunum,
Þýskalandi, Kambódíu og Kína, svo
fáein dæmi séu nefnd? Gleymum því
ekki að á 20. öld voru fleiri drepnir af
stjórnvöldum sem aðhylltust guð-
lausa veraldarhyggju en í trú-
arofsóknum gjörvallrar vestrænnar
sögu.
Hvað segir þetta
okkur? Hvert er vanda-
mál heimsins? Það er
ég - og það ert þú! Það
er maðurinn sjálfur
sem er meingallaður,
eins og sjá má af því
hvernig hann notar
frelsi sitt til ákvarðana
og athafna. Hvort horf-
ir raunsærri og skyn-
samlegri augum á þá
staðreynd, kristin trú
eða guðleysi? Hvort
hampar manninum
sem æðsta mælikvarða
allra hluta?
Hið algilda siðferði
Í tilraun sinni til að
svara þeim rökum sem
ég færi fyrir kristnu
siðgæði finnur Brynj-
ólfur helst að því að ég
færi ekki trúarleg rök
fyrir máli mínu (sem er
rangt hjá honum). Að
hans mati fellur málið
um sjálft sig því „sá
sem ekki trúir á Krist
sem frelsara hefur enga ástæðu til að
fylgja siðaboðskap [hans]“. Þarna
hittir Brynjólfur loks naglann á höf-
uðið. En hann verður líka að hugsa
málið til enda. Sá sem engu trúir –
þ.e. gerir ekki ráð fyrir neinu sem er
sjálfum sér æðra – hefur enga
ástæðu til þess að fylgja nokkrum
siðaboðskap öðrum en þeim sem
skoðanir hans sjálfs og hagsmunir
segja til um. Staðreyndin er sú að
ekki er hægt að skjóta stoðum undir
siðgæðisviðmið líkt og kærleika og
umburðarlyndi á forsendum guð-
leysis.
Þá lýsir Brynjólfur því fjálglega
yfir að gildi kristins siðgæðis sé ekk-
ert „nema þar sem það fellur saman
við algilt siðferði eins og það birtist í
mannréttindasáttmálum“. Þvílík
þversögn. Út frá hvaða algilda mæli-
kvarða metur Brynjólfur siðferðið.
Sínum eigin? Heldur hann að algilt
siðferði hafi komið til sögunnar með
mannréttindasáttmálum síðustu ald-
ar? Var allt leyfilegt þar áður? Algilt
siðferði byggist á þeirri vitund að til
sé mælikvarði siðferðisins sem er ut-
an og ofan við manninn. Án þess eru
mannréttindasáttmálar óhugsandi
enda þá aðeins upptalning skoðana
og viðhorfa.
Hvar liggur vandinn?
Ótrúlegar staðleysur Brynjólfs um
kristna trú sýna vel þörfina á að efla
kristinfræðslu. Hann
virðist ekki einu sinni
skilja tvöfalda kærleiks-
boðorðið. Maðurinn á
réttilega að elska Guð
umfram allt. En elskan
til náungans er ekki val-
frjáls heldur hluti af
elskunni til Guðs. Eins
og Guð elskar okkur
eigum við að elska hvert
annað. Við megum ekki
elska ef við viljum, eins
og Brynjólfur segir –
við eigum að elska! Á
því byggist kristið sið-
gæði.
Þótt kristin trú minni
á þá auðsjáanlegu stað-
reynd að maðurinn sé
fallinn, að honum veitist
auðveldara að vilja gott
en gera gott, þá kennir
hún ekki að maðurinn
sé ómerkilegur. Þvert á
móti kennir kristin trú
að maðurinn beri enn
kærleiksríka mynd
skapara síns. En sú
mynd opinberast þá að-
eins þegar maðurinn
speglar sinn innri mann í Jesú Kristi.
Vandinn er ekki fólginn í siðaboð-
skap kristninnar heldur í manninum,
í misbresti okkar að lifa samkvæmt
honum. Ef fólk telur sér trú um að
það umbreyti samfélaginu til hins
betra með því að gera út um kristin
auðkenni þess þá blekkir það sjálft
sig.
Brynjólfur Þorvarðarson telur sig
ganga erinda umburðarlyndis, jafn-
réttis og víðsýni. Ekkert er jafn fjarri
lagi. Umburðarleysi hans, fordómar
og dómharka gagnvart kristinni trú
og kristnu fólki eru alger.
Af staðleysum
og staðreyndum
Gunnar Jóhannesson svarar
grein Brynjólfs Þorvarð-
arsonar um trúmál
Gunnar Jóhannesson
Höfundur er sóknarprestur
í Hofsóss- og Hólaprestakalli.
» Sá sem engu
trúir, þ.e.
gerir ekki ráð
fyrir neinu sem
er sjálfum sér
æðra, hefur
enga ástæðu til
þess að fylgja
nokkrum siða-
boðskap