Morgunblaðið - 08.03.2008, Blaðsíða 6

6 LAUGARDAGUR 8. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is
„UMFANG starfsins er enn að
aukast líkt og undanfarin ár og
við erum að nálgast það ástand
sem var hér á upphafsárunum,
þegar uppsafnaður vandi var mik-
ill og hvorki Barnahús né neyðar-
móttaka vegna nauðgana til stað-
ar,“ segir Guðrún Jónsdóttir,
talskona Stígamóta, en sam-
kvæmt ársskýrslu samtakanna
sem kynnt var í gær, leituðu sér
þar aðstoðar 527 einstaklingar á
síðasta ári. Þar af voru 277 ný
mál. Skýringin felst m.a. í því að
Stígamót hafa í auknum mæli
verið að veita aðstoð á lands-
byggðinni. „Þá hafa ofbeldismenn
ekki verið jafnmargir frá árinu
1994 og það er áhyggjuefni,“ seg-
ir Guðrún en þeir voru á síðasta
ári 50% fleiri en skjólstæðing-
arnir.
Góðu tíðindin eru að mati Guð-
rúnar þau að kærum vegna kyn-
ferðisbrota sem koma inn á borð
Stígamóta hefur fjölgað og voru
um 13% málanna kærð í fyrra.
Ár og áratugir líða
Þriðjungur skjólstæðinga Stíga-
móta á síðasta ári hafði ekki leit-
að annað eftir aðstoð. Þó að lang-
flest ofbeldisverkin séu framin
þegar þolendur eru á aldrinum 5–
10 ára (40%) leita flestir sér ekki
aðstoðar samtakanna fyrr en á
aldrinum 19-29 (46%). „Þannig að
fólk er að koma hingað árum og
áratugum eftir að ofbeldið átti sér
stað,“ segir Guðrún. „Við erum
mest að kljást við gamla drauga.“
Samkvæmt upplýsingum skjól-
stæðinga Stígamóta sem leituðu
þangað í fyrra vegna nauðgana
höfðu sex orðið fyrir hópnauðgun
og fjórtán nauðgað af maka. Þá
töldu ellefu skjólstæðingar sig
hafa orðið fyrir lyfjanauðgun en
ekkert þeirra mála fór fyrir dóm.
118 einstaklingar leituðu til Stíga-
móta vegna nauðgana í fyrra, þar
af þrír karlmenn. Helstu ástæður
þess að fólk leitar til Stígamóta
eru vegna sifjaspella og áhrifa
þess (43%). 23 einstaklingar leit-
uðu aðstoðar vegna kláms og
vændis, þar af voru tólf ný vænd-
ismál en 13 slík mál fylgja sam-
tökunum frá fyrri árum. „Klám-
iðnaðurinn hefur verið atvinnu-
skapandi fyrir Stígamót í ár,“
segir Guðrún.
Spurð um hvernig klám birtist
starfskonum Stígamóta bendir
Guðrún á að það geti verið margs
konar, t.d. þegar myndbands-
upptökur af kynlífsathöfnum, sem
skjólstæðingar hafa verið þátttak-
endur í af fúsum og frjálsum vilja,
eru notaðar gegn þeim, t.d. í
skilnaði. Eru dæmi um að konum
hafi verið hótað því að slíku efni
yrði dreift. „Slík hótun er beitt
vopn,“ segir Guðrún.
En hver eru áhrif kynferðisof-
beldis? Léleg sjálfsmynd, depurð,
skömm og kvíði eru meðal þeirra
og þá sýna tölur Stígamóta að af
þeim sem þangað leituðu aðstoðar
sl. ár höfðu 52 eða tæp 19% gert
eina eða fleiri tilraunir til sjálfs-
víga. Rannsóknir sýna að almennt
gildir að um 4% þolenda hafi gert
slíkar tilraunir.
„Stígamót eru mest að
kljást við gamla drauga“
Enn fjölgar þeim
sem leita aðstoð-
ar Stígamóta
Morgunblaðið/Valdís Thor
Ársskýrsla Guðrún Jónsdóttir kynnir ársskýrslu Stígamóta ásamst öðrum starfsmönnum og Guðrúnu Hans-
dóttur fulltrúa Zonta-kvenna. Zonta-konur selja gyllta rósarnælu um helgina til styrktar samtökunum.
 



 




 



 







  




   

 
 
  


 
 !
Á NÝAFSTÖÐNU
búnaðarþingi var
mikil umræða um
mataröryggi, stöðu
og horfur í íslensk-
um landbúnaði.
Bændasamtök Ís-
lands eru þakklát
fyrir þann stuðning
sem bændur hafa
fengið meðal þjóð-
arinnar og leggja
áherslu á að áfram
ríki sátt um at-
vinnuveginn og að starfsumhverfi ís-
lensks landbúnaðar sé tryggt til lang-
frama, segir í frétt frá samtökunum.
Búnaðarþing telur afar mikilvægt að
fólk sem starfar við landbúnað búi við
góðar félagslegar aðstæður, eðlilegar
tekjur, öflugt menningarsamfélag og at-
vinnuöryggi sem geri störf þess eft-
irsóknarverð.
Gæðamatvæli á sanngjörnu verði
„Bændur eru tilbúnir til að takast á við
það verkefni að tryggja til framtíðar
mataröryggi landsmanna og framleiða
gæðamatvæli á sanngjörnu verði, í sátt
við umhverfið. Bændur verða áfram
vörslumenn lands og nýta á skyn-
samlegan hátt auðlindir þess, jörðina,
gróðurinn og vatnið.
Öflugur landbúnaður er forsenda fyr-
ir blómlegum byggðum, varðveislu
menningararfleifðar þjóðarinnar og
ýmsum öðrum atvinnurekstri um land
allt. Lifandi dreifbýli styrkir þjóðina
alla.
Í þekkingu bænda á hagnýtingu
landsins eru fólgin ómetanleg verðmæti
sem gera þjóðinni kleift að lifa af lands-
ins gæðum, þar sem sjálfbær búskapur
er hafður að leiðarljósi. Það er best
gert með ábyrgri meðferð rækt-
unarlands og skýrum eignarrétti bænda
á landi. Bændur stefna að því að fram-
leiðslumöguleikum hverrar jarðar verði
skilað í betra horfi til næstu kynslóða.
Skýrt þarf og draga fram sérstöðu og
uppruna íslenskra matvæla og búskap-
arhátta. Íslenskur landbúnaður byggir á
grasrækt og ábyrgri landnýtingu.
Áfram þarf að auka fjölbreytni búvöru-
framleiðslunnar og styrkja rekstr-
arforsendur allra greina landbúnaðar-
ins. Búnaðarþing leggur áherslu á að
íslenskur landbúnaður eigi mikla mögu-
leika í heimi sem þarf að framfleyta
vaxandi fólksfjölda. Tækifærin eru fjöl-
mörg og þau ber að nýta,“ segir í til-
kynningu Bændasamtakanna.
Öflugur land-
búnaður for-
senda blóm-
legra byggða
Haraldur
Benediktsson
Þetta verður síðasti pistillinnum skák í bili. Ég lofa! Þeirhafa verið ófáir núna laug-ardagspistlarnir sem snúa
með einum eða öðrum hætti að skák og
sumum þykir ef til vill nóg um. Dygg-
um lesendum sem ekki eru þjakaðir af
skákástríðu lofa ég bót og betrun. Síð-
ustu vikurnar í lífi mínu hafa hinsvegar
snúist alfarið um skák, skipulagningu,
viðburði, daga, fólk og blöð sem tengj-
ast manntafli svo ég hreinlega ræð
ekki við mig. Þetta lagast í næstu viku.
Í dag ætla ég að kynna til skákleiks
séra Lombardy.
William James Lombardy var af-
burðamaður í skák og fyrsti Banda-
ríkjamaðurinn til að vinna opinbera
heimsmeistaratign í greininni. Þetta
vann hann fyrir hönd síns unga lands
árið 1957 þegar hann varð heimsmeist-
ari ungmenna 20 ára og yngri.
Lombardy vann keppnina með fá-
heyrðum yfirburðum. Hann sigraði 11
skákir af 11, náði fullu húsi. Það hefur
hvorki fyrr né síðar verið leikið eftir.
Ekki einu sinni litli bróðir minn Helgi
Áss lék það eftir þótt hann hefði unnið
frækinn sigur á mótinu árið 1994 og
orðið heimsmeistari í sama aldurs-
flokki og Lombardy. Í sannleika sagt
var þetta útúrdúr og leið til að geta
montað mig af litla bróður mínum og
rifjað upp heimsmeistaratign hans.
Nóg um það að sinni.
Lombardy tefldi á fyrsta borði fyrir
hönd Bandaríkjanna á Heimsmóti
stúdenta árið 1960 í Leníngrad og
leiddi þá lið Bandaríkjanna til sigurs.
Það var í fyrsta sinn sem Bandaríkin
unnu þá keppni, Sovétmönnum til mik-
illar gremju. Lombardy lagði meðal
annars ungan mann að nafni Boris
Spassky á mótinu, og fékk gull-
verðlaun fyrir afburða árangur á fyrsta
borði. Lombardy tefldi í framhaldinu
fyrir Bandaríkin á mörgum Ólympíu-
mótum og vann sér rétt til að tefla á
millisvæðamóti í aðdraganda barátt-
unnar um heimsmeistaratitilinn. Í stað
þess að halda keppni áfram ákvað
Lombardy hins vegar að hverfa í bili af
skáksviðinu. Hann gerðist kaþólskur
prestur.
Þegar Bobby Fischer hafði tryggt
sér rétt til að keppa um heimsmeist-
aratitilinn í Reykjavík árið 1972 ákvað
hann að hringja í sinn gamla, góða vin
Lombardy og bjóða honum upp á að
vera aðstoðarmaður sinn í einvíginu.
Lombardy sló til. Hann var þá enn
kaþólskur prestur en fékk sérstakt
leyfi frá embættinu til að koma og að-
stoða Bobby í Reykjavík.
Nokkrum áratugum síðar, í árs-
byrjun 2005, ritaði Lombardy svo
grein í Morgunblaðið til að hvetja ís-
lensk stjórnvöld til dáða í baráttunni
fyrir frelsun Fischers úr fangelsi og
þakka fyrir stuðninginn.
Ég hef aldrei hitt Lombardy en ég
talaði við hann í fyrsta sinn fyrir
skömmu í síma. Það var afskaplega
fróðlegt. Við spjölluðum um umhverf-
isvernd og loftslagsbreytingar, Bush,
Írak, Afganistan, New Orleans, for-
setakosningarnar – og allt þar á milli.
Hann lá ekki á skoðunum sínum, var
afdráttarlaus og sjálfstæður og sagði
skemmtilega frá. Ég sagði við hann að
ef við yrðum enn svona samstiga í
grundvallaratriðum heimsmála þegar
hann kæmi til landsins myndi ég skrá
hann sem félaga í Vinstrihreyfinguna –
grænt framboð og taka hann með á
mótmæli gegn virkjunum og stríði.
Honum var skemmt og sagði aldrei að
PISTILL »William James Lomb-
ardy var afburðamaður
í skák og fyrsti Banda-
ríkjamaðurinn til að vinna
opinbera heimsmeist-
aratign í greininni.
Guðfríður Lilja
Grétarsdóttir
Síðasti pistill að sinni
vita. Maður þarf nefnilega ekki að vera
íslenskur ríkisborgari til að vera
vinstri grænn. Málstaðurinn er alþjóð-
legur.
Lombardy verður ásamt Spassky og
fleiri góðum gestum viðstaddur hátíð-
ardagskrá í Þjóðmenningarhúsinu kl.
14 á morgun, en á morgun 9. mars
hefði Bobby Fischer orðið 65 ára. Allir
eru velkomnir.
Hljóðpistlar Morgunblaðsins,
Guðfríður Lilja Grétarsdóttir
les pistilinn
HLJÓÐVARP mbl.is
AFLÝSING klámkaupstefnu, lok-
un nektardansstaða og skoð-
anakönnun sem sýndi að meiri-
hluti þjóðarinnar vildi banna
kaup á vændi voru meðal gleðitíð-
inda sem snertu á einn eða annan
hátt starfsemi Stígamóta á síðasta
ári. Þá var niðurstaða sextán
daga átaksins sú að gerð yrði að-
gerðaáætlun gegn mansali. Einn-
ig var aukinn kraftur settur í
starf samtakanna úti á lands-
byggðinni undir kjörorðinu
„Stígamót á staðinn“ og verður
framhald þar á í ár með dyggum
stuðningi Zonta-kvenna, sem nú
um helgina selja gullrósarnælu í
verslunum víða um land til styrkt-
ar verkefninu. Markmiðið er að
selja 10 þúsund nælur.
Líka gleðilegt ár