Morgunblaðið - 08.03.2008, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. MARS 2008 19
MENNING
Eftir Jóhann Bjarna Kolbeinsson
jbk@mbl.is
„ÉG er ákaflega
glaður að það
skuli vera kom-
inn á samningur
um ævisögu Vig-
dísar, og að Páll
skuli hafa viljað
skrifa hana.
Þetta hefur ver-
ið draumur
minn mjög lengi,
enda er mjög
langt síðan ég færði þetta í tal við
Vigdísi fyrst,“ segir Jóhann Páll
Valdimarsson bókaútgefandi um
væntanlega ævisögu Vigdísar
Finnbogadóttur, fyrrverandi for-
seta Íslands, sem Páll Valsson
vinnur nú að. „Það eru að minnsta
kosti tíu ár síðan ég færði þetta
fyrst í tal við Vigdísi, sennilega
lengra. En nú er þetta loksins að
verða áþreifanlegt,“ segir Jóhann.
Aðspurður segir hann Vigdísi
ekki hafa verið tilbúna í verkefnið
fyrst þegar hann nefndi það við
hana. „Enda hefur hún verið of-
boðslega virk eftir að hún lét af
embætti. Vigdís vissi vel að hún
ætlaði sér að gera margt fleira, og
við sjáum líka hversu upptekin
hún er enn þann dag í dag. Ég hef
stundum áhyggjur af henni, að
hún hafi alltof mikið fyrir stafni,“
segir Jóhann og hlær.
Brautryðjandi á
mörgum sviðum
Að sögn Páls mun hann ekki að-
eins fjalla um æsku og forsetatíð
Vigdísar, heldur einnig um nýj-
ustu afrek hennar. „Við förum al-
veg til nútímans því í þessari bók
verður líka fjallað um þá merki-
legu hluti sem Vigdís er að vinna
að núna, ekki síst á erlendum
vettvangi sem Íslendingar vita
kannski lítið um,“ segir Páll, og
Jóhann bætir því við að ævi Vig-
dísar snúist ekki eingöngu um for-
setatíð hennar, eða það sem hefur
gerst síðan hún lét af embætti,
heldur ekki síður um æsku hennar
og uppvöxt, sem sé mjög áhuga-
verður.
„Og ég ætla mér að reyna að
lýsa því – hver er þessi kona,
þessi stelpa sem skorar allt í einu
á hólm virðulega menn í forseta-
slag, og brýtur þar með blað?
Hvaðan kemur hún og hvert er
hennar bakland? Úr hvaða rótum
sprettur hún? Vigdís er brautryðj-
andi á mörgum sviðum og það er
margt merkilegt af því tagi sem
ég hef komist að sem mér var
ekki ljóst áður,“ útskýrir Páll.
Viðtöl við fjölda fólks
Þá segir Jóhann að einnig verði
fjallað um forfeður Vigdísar og
ættarsögu hennar. „Það sem verð-
ur lögð mikil áhersla á í þessari
bók er manneskjan og konan Vig-
dís Finnbogadóttir. Þetta á að
vera saga þessarar stelpu,“ segir
Jóhann.
„Og ég ætla líka að reyna að
lýsa því fyrir hvað Vigdís standi.
Hún var þjóðhöfðingi og tákn – en
fyrir hvað?“ bætir Páll við.
Aðspurður segist höfundurinn
vera kominn nokkuð vel af stað,
en hann hóf vinnu við bókina í
haust. „Ég hef verið í heimilda-
vinnu, auk þess sem ég hef fyrst
og fremst verið að tala við Vigdísi
sjálfa og kynnast henni, sem er
lykilatriði. En svo mun ég auðvit-
að tala við fjölda fólks.“
Merkileg þjóðarsaga
Páll segir að sér sé heiður að
þessu verkefni, það sé bæði stór-
skemmtilegt og ögrandi. Þetta er
ekki í fyrsta skipti sem hann
skrifar ævisögu merks Íslendings
því hann skrifaði ævisögu Jónasar
Hallgrímssonar, og hlaut fyrir Ís-
lensku bókmenntaverðlaunin, auk
þess að hafa ritað bók um Snorra
Hjartarson.
„Það kom í ljós að Vigdís og
Páll náðu vel saman, og eftir því
sem hún kynntist Páli betur sann-
færðist hún um að hann væri rétti
maðurinn í þetta. Auðvitað hafa
margir komið að máli við hana í
gegnum tíðina og viljað skrifa
þessa bók, fjöldi manna,“ segir Jó-
hann.
Stefnt er að því að ævisaga Vig-
dísar komi út í einu bindi haustið
2009, og segist Jóhann verða illa
svikinn ef ekki verði um met-
sölubók að ræða.
„Því eins og ég segi þá er ævi
hennar svo dramatísk og spenn-
andi efni. Það er alveg ljóst að
þessi bók verður við hæfi allra,
þetta er engin stofnanabók sem á
að fara að skrifa,“ segir hann.
„Manneskjan Vigdís, lífshlaup
hennar og skoðanir verða auðvitað
í forgrunni, en um leið erum við
að fjalla um mjög merkilega þjóð-
arsögu. Hún verður náttúrlega að
vera þarna mjög skýrt í bak-
grunni,“ segir Páll að lokum.
Ævisaga brautryðjanda
Páll Valsson skrifar ævisögu Vigdísar
Finnbogadóttur sem kemur út 2009
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Jóhann Páll og Páll „Það er alveg ljóst að þessi bók verður við hæfi allra, þetta er engin stofnanabók sem á að
fara að skrifa,“ segir Jóhann Páll sem verður illa svikinn ef ævisaga Vigdísar verður ekki metsölubók.
Vigdís
Finnbogadóttir
Ég gladdist á dögunum þegarvinur minn myndlistarmað-urinn sagði mér frá því að
loksins mætti hann búa í vinnustof-
unni sinni, löglega. Skömmu síðar
las ég frétt um að samþykkt hefði
verið að fleiri listamenn á sama
svæði fengju leyfi til að búa í hús-
næðinu þar sem þeir hefðu vinnu-
stofu. Vitaskuld eiga þeir að fá það.
Í borgum um allan heim þekkist
það að skapandi fólk vill gjarnan
búa þar sem það vinnur að list sinni.
Þótt það húsnæði sé ekki í hefð-
bundnum íbúðarhverfum, heldur á
svæði sem er skilgreint sem iðn-
aðar- eða verslunarhverfi, þá hlýt-
ur það samt að vera þeirra mál. Svo
fremi sem farið er eftir eðlilegum
reglum um brunaútganga og að
íbúar geri sér grein fyrir því og
gangist við því, að þeir geti ekki
gert sömu kröfur til þjónustu af
hálfu samfélagsins og þeir sem búa
í hefðbundnum íbúðarhverfum, svo
sem hvað varðar aðgengi að skólum
og almenningssamgöngum.
  
Eftir að við hjónin komum heimúr framhaldsnámi í Banda-
ríkjunum, þar sem ekkert þykir
eðlilegra en listamenn búi í sínum
vinnustofum og svokölluð „lista-
mannaloft“ þykja með flottari stöð-
um að búa á, bjuggum við hjónin
um nokkurra ára skeið á þremur
hæðum í iðnaðarhúsnæði. Þar var
fermetrinn mun ódýrari en í íbúð-
arhverfum og við gátum bæði verið
með stórar vinnustofur, sem var
það sem við sóttumst eftir. Þetta
var draumahúsnæði fyrir listafólk.
Frábær aðstaða. Nema að yfirvöld
vildu ekki hafa okkur þarna. Við
þurftum að skrá lögheimili okkar
annars staðar og ótal samtöl við
lögfræðinga á Hagstofunni og
starfsfólk ýmissa skrifstofa hjá
borginni og staðfesting brunaeft-
irlitsmanna á að allt væri eins og
það þyrfti að vera skilaði ekki öðru
en opinberum hótunum um að ef
við byggjum í húsinu, sem við þó
áttum (og samkvæmt lögum á lög-
heimili fólks alltaf að vera þar sem
það býr), þá áttum við á hættu að
fasteignagjöldin, sem þó voru há
fyrir, yrðu hækkuð verulega til að
refsa okkur. Er eðlilegt að koma
þannig fram við skapandi fólk sem
hefur komið sér vel fyrir í húsnæði
sem það á sjálft og gætir að því að
farið sé eftir öllum öryggisstöðlum?
Vitaskuld ekki.
  
Í frétt hér í blaðinu í gær vargreint frá því að fasteignaeig-
endur í Dumbo-hverfinu syðst í
Brooklyn byðu allt að 1.000 lista-
mönnum að koma sér fyrir í húsum
sem áður hýstu alls kyns verk-
smiðjur og iðnað. Annaðhvort
greiðir fólkið hlægilega lága leigu
eða enga. Ástæðan er sú, segja eig-
endur húsanna, að listamenn gera
borgarhverfi spennandi fyrir aðra;
þeir lyfta húsnæðisverði og skapa
líf í kringum sig. Maður myndi ætla
að það sama gæti gerst hér.
  
Fyrir nokkrum árum seldum viðhúsið í iðnaðarhverfinu. Það
hafði fjölgað í fjölskylduni og þá
hentaði iðnaðarhúsnæðið ekki leng-
ur eins vel. En engu að síður teljum
við hjónin að þetta hús hafi verið
okkar heppilegustu hýbýli, hvað
sköpunarþáttinn varðar – þótt hið
opinbera hafi ekki verið á sömu
skoðun. Við látum okkur dreyma
um að koma okkur einhvern daginn
aftur fyrir í iðnaðarhúsnæði. Þess
vegna er gott að vita til þess að í
einhverri af síðustu borgarstjórn-
um hafi ráðamenn skilið að ekkert
er eðlilegra en að listamenn búi þar
sem þeir vinna að list sinni.
Heimilið og vinnustofan eru eitt
AF LISTUM
Einar Falur Ingólfsson
» Í borgum um allanheim þekkist það að
skapandi fólk vill gjarn-
an búa þar sem það
vinnur að list sinni. Þótt
það húsnæði sé ekki í
hefðbundnum íbúðar-
hverfum, þá hlýtur það
samt að vera þeirra mál.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Ólöglegur? Jóhannes S. Kjarval komst upp með að búa í vinnustofum sínum. Hér er hann í vinnustofunni við Sigtún.
efi@mbl.is