Morgunblaðið - 23.05.2008, Qupperneq 16

16 FÖSTUDAGUR 23. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Í HNOTSKURN
»Flestir innflytjendanna sem orðið hafafórnarlömb ofbeldisins eru frá nágranna-
ríkjunum Simbabve, Mósambík og Nígeríu.
»Grimmilegum aðferðum hefur verið beittgegn innflytjendunum, kveikt hefur verið í
fólki, það stungið eða barið til bana.
Eftir Jóhönnu Maríu Vilhelmsdóttur
jmv@mbl.is
TALIÐ er að yfir 30.000 innflytjendur séu á ver-
gangi eða reyni að komast úr landi vegna ofbeldis-
öldunnar sem nú hefur gengið yfir Suður-Afríku á
aðra viku. Yfirfullar rútur af fólki hafa myndað
raðir við landamæri Mósambík í austurhluta
landsins og hefur forseti Mósambík sagt að fólkinu
verði veitt aðstoð heima fyrir.
Forseti S-Afríku, Thabo Mbeki hefur verið
harðlega gagnrýndur fyrir aðgerðarleysi, auk
þess sem lögreglan þykir hafa gripið of seint inn í
átökin. Fyrirskipun barst frá forsetanum seint á
miðvikudagskvöld um að herinn skyldi styðja við
lögreglu landsins. Um 200 hermenn aðstoðuðu
lögregluna við handtökur og eftirlit í gær, þar sem
m.a. var lagt hald á eiturlyf, vopn og skotfæri.
Beiting hervalds í innanríkismálum er við-
kvæmt mál með tilliti til sögu S-Afríku, en hernum
hefur ekki verið beitt frá því á tímum aðskiln-
aðarstefnunnar sem leið undir lok árið 1994.
Fremur rólegt var í Jóhannesarborg í gær, en
þar hefur ástandið verið hvað verst undanfarna
daga. Átök eru sögð blossa upp í auknum mæli í
öðrum héruðum landsins.
Léleg innflytjendapólitík og óstjórn
Mikið er deilt um ástæður átakanna í S-Afríku.
Stjórnvöld hafa sagt „dulin öfl“ standa þar að baki,
litlar öfga-hægrisinnaðar hreyfingar sem ali á út-
lendingahatri.
Talsmenn mannréttindasamtaka hafa gagnrýnt
þær fullyrðingar og segja ástæðurnar fyrst og
fremst liggja í lélegum og óskilvirkum stjórnar-
háttum. „Fátækt, lögleysa og brostnar vonir
landsmanna hrintu óöldinni af stað,“ hefur tíma-
ritið Spiegel eftir Frans Cronje, félagsfræðingi og
sérfræðingi í innflytjendamálum Suður-Afríku.
Engin skipulögð innflytjendastefna sé fyrir hendi
og innflytjendur í S-Afríku því „eins og villibráð,“
og á því ástandi finnist ekki skyndilausn.
Tugþúsundir innflytjenda
reyna að flýja Suður-Afríku
AP
Átök Lögreglumaður sinnir eftirlitsstörfum.
Talsmenn mannréttindasamtaka segja óstjórn og lögleysu valda óöldinni
HUNDRUÐ barna komu saman í bænum Keinou á Ind-
landi í gær til að kveikja í leikfangabyssum og mót-
mæla þannig ofbeldi uppreisnarhreyfinga í indverska
ríkinu Manipur. Um 5.000 manns hafa beðið bana þar á
síðustu tíu árum vegna vopnaðrar baráttu að minnsta
kosti sautján hreyfinga fyrir sjálfstæðu heimalandi eða
aukinni sjálfstjórn.
Börnin, öll yngri en þrettán ára, héldu á mótmæla-
spjöldum með áletruninni: „Við hötum leikfanga-
byssur, en elskum fótbolta“. Börnin köstuðu byssunum
í haug á lóð skóla í bænum og klöppuðu þegar kveikt
var í þeim.
Markmiðið með mótmælunum var einnig að hvetja
börn til að forðast ofbeldisfulla tölvuleiki.
AP
„Hötum byssur, en elskum fótbolta“
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
Friðarsamkomulagið í Líbanon er
sigur fyrir Hizbollah-hreyfinguna að
því leyti að hún fær neitunarvald
gagnvart ríkissjórninni, sem nýtur
stuðnings Vesturveldanna, og getur
haldið áfram að byggja upp vopna-
búr sitt, meðal annars með flug-
skeytum sem hægt væri að beita
gegn Ísrael. Samkomulagið eykur
hins vegar líkurnar á því að Hizboll-
ah leitist við að ná pólitískum mála-
miðlunum í stað þess að grípa til
vopna gegn andstæðingum sínum.
Friðarsamkomulagið, sem náðist í
fyrradag, felur m.a. í sér að sjíta-
hreyfingin Hizbollah fær aftur aðild
að þjóðstjórn eftir götubardaga sem
minntu á borgarastríðið í Líbanon á
árunum 1975-90. Stjórnvöld í Íran
og Sýrlandi, sem hafa stutt Hizbol-
lah, fögnuðu samkomulaginu og lík-
legt þykir að það styrki stöðu Írana í
þeirri viðleitni þeirra að auka áhrif
sín í Írak og víðar í Mið-Aust-
urlöndum.
„Sigur fyrir ríkið“
Stjórn Bandaríkjanna kvaðst
einnig vera sátt við samkomulagið
þrátt fyrir aukin áhrif Hizbollah sem
Bandaríkjamenn skilgreina sem
hryðjuverkasamtök. „Þetta var
nauðsynlegt og jákvætt skref,“ sagði
David Welch, hæst setti stjórnarer-
indreki Bandaríkjanna í Mið-
Austurlöndum. „Það er ekki okkar
hlutverk að ákveða hvernig Líbanar
gera þetta.“
Nokkrir fréttaskýrendur lýstu
samkomulaginu sem umtalsverðum
sigri fyrir Hizbollah og sögðu það
upphaf að tímabili friðar og stöð-
ugleika í Líbanon.
Mohammed Chatah, ráðgjafi
Fuads Siniora, forsætisráðherra
Líbanons, neitaði því að sam-
komulagið væri aðeins sigur fyrir
Hizbollah. „Ákvæðum sam-
komulagsins er ætlað að binda enda
á pólitíska þráteflið og koma starf-
semi stofnana ríkisvaldsins í eðlilegt
horf,“ sagði hann. „Það er vissulega
sigur fyrir ríkið og stefnu stjórn-
arinnar.“
„Ríki í ríkinu“
Líbönsk dagblöð tóku í sama
streng og sögðu að þótt Hizbollah
hefði fengið neitunarvald í nýju
þjóðstjórninni og þyrfti ekki að láta
vopn sín af hendi væri sam-
komulagið einnig sigur fyrir stjórn-
ina. „Stjórnarandstaðan fékk það
sem hún vildi mest – minnihluta með
neitunarvald,“ sagði dagblaðið An-
Nahar. „En meirihlutinn náði einnig
fram þeirri meginkröfu sinni að fylk-
ingarnar beiti ekki vopnum og við-
ræður hefjist um tengsl líbanska rík-
isins við ýmsar fylkingar.“
Paul Salem, sérfræðingur í mál-
efnum Mið-Austurlanda, sagði hins
vegar að Hizbollah-hreyfingin væri
„of öflug“ og neitunarvaldið sem hún
fengi væri „mikill ósigur fyrir
stjórnina, nokkuð sem hún hefur
lengi reynt að forðast“.
Hizbollah hefur rekið eins konar
„ríki í ríkinu“ í suðurhluta Líbanons,
suðurúthverfum Beirútborgar og
Bekaa-dal nálægt Sýrlandi með eig-
in lögreglu, her og félagslegri þjón-
ustun. Her hreyfingarinnar hefur
eflst með stuðningi Írana og Sýr-
lendinga.
 Sjítahreyfingin fær neitunarvald í nýrri þjóðstjórn og þarf ekki að láta vopn sín af hendi
 Samkomulagið gerir stjórninni kleift að koma starfsemi stofnana ríkisvaldsins í eðlilegt horf
Samkomulagið eflir Hizbollah
AP
Fögnuður Friðarsamkomulaginu
fagnað í miðborg Beirút.
Beichuan. AP. | Stjórnvöld í Kína
sögðu í gær að óttast væri að yfir
80.000 manns hefðu farist í jarð-
skjálftanum í Sichuan-héraði 12.
maí.
Yfir 51.100 lík hafa fundist á
skjálftasvæðinu og 29.328 er enn
saknað, að sögn talsmanns kín-
versku stjórnarinnar í gær. Enginn
hafði þá fundist á lífi í húsarúst-
unum í einn sólarhring.
Þurfa 3,3 milljónir tjalda
Nær 300.000 manns slösuðust í
skjálftanum og um fimm milljónir
manna urðu heimilislausar. Tals-
maður stjórnarinnar sagði að
400.000 tjöld hefðu verið flutt á
hamfarasvæðin og senda þyrfti
þangað yfir 3,3 milljónir tjalda til
viðbótar. Hu Jintao, forseti Kína,
heimsótti tvær tjaldaverksmiðjur í
Zhejiang-héraði til að hvetja starfs-
mennina til að auka framleiðsluna.
Ennfremur var skýrt frá því í
gær að um fjögur þúsund börn
hefðu orðið munaðarlaus í náttúru-
hamförunum. Nær 6.900 skólastof-
ur eyðilögðust og talið er að mörg
börn hafi látið lífið vegna brota á
byggingarreglugerðum við smíði
skóla í héraðinu.
Talið að
80.000 hafi
farist í Kína
Yangon. AFP. | Ban Ki-moon, fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóð-
anna, skoðaði í gær hamfarasvæðin
í Búrma og hóf
viðræður við
herforingjastjórn
landsins í von
um að fá hana til
að samþykkja
aukna neyðarað-
stoð til að bjarga
lífi hundraða
þúsunda manna
sem urðu heim-
ilislaus í fellibyl 2.-3. þessa mán-
aðar.
Óttast er að um 134.000 manns
hafi farist í óveðrinu og um 2,5
milljónir manna urðu heimilislaus-
ar. Talið er að aðeins um 25%
nauðstaddra Búrmamanna hafi
fengið aðstoð nú þegar þrjár vikur
eru frá óveðrinu.
Herforingjastjórnin hefur gengið
fram af heimsbyggðinni með því að
hindra að fleiri hjálparstarfsmenn
fari til landsins. Gert er ráð fyrir
því að Ban Ki-moon ræði í dag við
leiðtoga herforingjastjórnarinnar,
Than Shwe yfirhershöfðingja.
Rætt við
herfor-
ingjana
Ban Ki-Moon
Ban Ki-moon kannar
neyðina í Búrma
RÚMUR helmingur hákarlategund-
anna í heimshöfunum er í útrýming-
arhættu, samkvæmt rannsókn vís-
indamanna á vegum náttúru-
verndarsamtakanna International
Union for Conservation of Nature.
Rannsóknin bendir til þess að ell-
efu tegundir hákarla af um tuttugu
séu í útrýmingarhættu og fimm teg-
undum til viðbótar hafi hnignað.
Hákörlum stafar mikil hætta af of-
veiði vegna þess að það tekur þá
mörg ár að ná kynþroska og þeir
eignast tiltölulega fá afkvæmi. Sam-
tökin hvetja til þess að veiðar á há-
körlum verði takmarkaðar og gerðar
verði ráðstafanir til að koma í veg
fyrir að skip, sem veiða túnfisk og
sverðfisk, veiði hákarl sem aukaafla.
Veiðar á stórum hákarlategundum
hafa aukist vegna aukinnar eftir-
spurnar í Asíu eftir hákarlauggum í
súpur sem þykja mikið lostæti og eru
vinsælar í stórveislum. Uggarnir eru
oft skornir af lifandi hákörlum sem
er síðan hent í sjóinn.
Hákarlar
taldir í hættu
♦♦♦