Morgunblaðið - 15.08.2008, Blaðsíða 21
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. ÁGÚST 2008 21
Aðeins einn til? Í næstu viku bætist við nafn enn eins borgarstjóra á vegg Ráðhússins. Verður hann sá fjórði á kjörtímabilinu sem nú er rétt hálfnað.
Frikki Blog.is
Ágúst Ólafur Ágústsson | 14. ágúst
Faxlýðræði
Sífellt fleiri þungavigtar-
aðilar í samfélaginu eru
orðnir jákvæðir gagnvart
Evrópusambandsaðild.
Forysta verkalýðshreyf-
ingar og lykilsamtaka at-
vinnurekanda vilja láta reyna á aðild.
Sömuleiðis sjálf þjóðin ef marka má
skoðanakannanir. ...Auðvitað er engin
ástæða til að gera lítið úr andstöðu við
aðild Íslands að Evrópusambandinu sem
byggist á tilfinningum eða þjóðernis-
kennd. En einmitt að teknu tilliti til þjóð-
erniskenndar og vægis Íslands sem full-
valda ríkis getur núverandi ástand og
staða Íslands, varla talist ásættanleg.
Meira: agustolafur.blog.is
Vilberg Helgason | 14. ágúst
Ræma til Hveragerðis
Hjólaræma frá Reykjavík
til Hveragerðis samhliða
tvíbreikkun Suðurlands-
vegar.
Já, það stendur til að
fara í framkvæmd á
fyrstu hjólaleið Íslands
milli tveggja sveitafélaga sem ekki eru
límd saman og einnig þeirri fyrstu með-
fram þjóðvegi eitt. Þetta er náttúrulega
snilld að þetta sé að komast í fram-
kvæmd og því mikilvægt að ná fram
réttu lausninni og útfærslunni. ...
Meira: vilberg.blog.is
VARLA líður sá dagur
nú um stundir, að fjöl-
miðlar fjalli ekki um
sönnun og refsingar í
kynferðisbrotamálum. Sú
umfjöllun er öll á þann
veginn að kynferðisbrota-
menn komist undan rétt-
mætri refsingu vegna
þess að of miklar sönn-
unarkröfur séu gerðar í
slíkum málum, auk þess
sem refsingar séu alltof
vægar, þegar sök sann-
ast. Í framhaldinu hefur
þessi umræða þróast í
þann sérkennilega farveg að það
flokkist undir alvarleg mannrétt-
indabrot að gerðar séu ríkulegar
sönnunarkröfur annars vegar og
hins vegar að refsingar séu fjarri
því að vera nógu þungar. Krafan er
þessi: Léttvæg sönnunarbyrði –
harðar refsingar. Önnur máls-
meðferð og niðurstaða telst mann-
réttindabrot, þegar þessi brota-
flokkur á í hlut.
Þessi sjónarmið hafa komið fram
m.a í leiðurum dagblaða og hjá
framkvæmdastjóra
félagsskapar, sem í
lítillæti sínu nefnist
Mannréttinda-
skrifstofa Íslands,
auk ýmissa greina í
blöðum sem byggj-
ast á viðtölum við
talsmenn félaga
sem kenna sig
gjarnan við femín-
íska hugmynda-
fræði. Og oftar en
ekki eru þetta hóp-
ar, sem klæða póli-
tíska hugmynda-
fræði sína í búning
mannréttinda, vís-
inda eða akademískra fræða. En
auðvitað er engu slíku til að dreifa.
Hér er aðeins um að ræða skoðanir
á markaðstorgi hugmyndanna.
Í þessu sambandi vakna áleitnar
spurningar, eða hvað? Á að gera
aðrar og minni sönnunarkröfur í
kynferðisbrotamálum? Samræmist
það stjórnarskránni, lögum um
meðferð opinberra mála og mann-
réttindasáttmálum, sem lögfestir
hafa verið hér á landi? Svarið er
auðvitað nei. Manni hrýs hugur
ara ráði för og þeir hafi ekki þekk-
ingu á málaflokknum.
Um sönnun og sönnunarmat í
kynferðisbrotamálum hafa tveir
mætir lögfræðingar nýlega ritað
greinar, fyrst Eiríkur Tómasson
prófessor í afmælisriti Úlfljóts 2007
og síðan Jón Steinar Gunnlaugsson,
hæstaréttardómari í Lögréttu,
tímariti laganema við Háskólann í
Reykjavík. Þótt þeir deili um eitt og
annað varðandi sönnun og sönn-
unarmat, sem ég ætla ekki að rekja
hér, eru þeir þó sammála um það,
að ekki eigi að slaka á sönnunar-
kröfum í þessum brotaflokki. Í stað
þess að fjalla um efni þessara
greina hafa fjölmiðlar eingöngu velt
sér upp úr því hvort eðlilegt sé að
Jón Steinar, sem hæstaréttardóm-
ari, eigi að fjalla um dómsmál á
opinberum vettvangi. Það sem var
fréttnæmt í grein Jóns Steinars, og
lítið fjallað um, var niðurstaða hans,
sem hann rökstyður ágætlega – að
dómstólar hafi slegið verulega af
sönnunarkröfum í þessum brota-
flokki. Ef niðurstaða Jóns Steinars
er rétt, blasir við að dómstólar hafa
tekið sér vald, sem þeir hafa ekki
lögum samkvæmt.
Eftir áralanga reynslu við með-
ferð sakamála, einkum sem verj-
andi, en einnig sem réttargæslu-
maður brotaþola og kennari í
þessum fræðum, er ég ekki í nokkr-
um vafa um
að dómstólar hafi í reynd slakað á
sönnunarkröfum í þessum brota-
flokki, meðvitað og ómeðvitað. Ég
held að flestir og nánast allir sem
starfa við meðferð sakamála séu
sammála mér í því. Verst er hins
vegar að margir virðast telja það í
lagi þar sem sönnunarstaðan sé oft
svo erfið í slíkum málum. Þá kann
að vera að þessi áðurnefndi þrýst-
ingur á ákæruvald og dómstóla
valdi því að slakað sé ómeðvitað á
sönnunarkröfum í þessum brota-
flokki. Sé þetta rétt og ég tala nú
ekki um ef þróunin verður sú, eins
og margir krefjast, að enn frekar
verði slakað á sönnunarkröfunum,
tel ég einsýnt að réttarríkinu sé
veruleg hætta búin.
Einhverjir kunna að draga þá
ályktun að afstaða mín mótist af því,
að í störfum mínum gæti ég oft
hagsmuna þeirra, sem ákærðir eru
fyrir refsiverð brot. Ég, líkt og ann-
að fólk, vil auðvitað að menn sæti
refsiábyrgð vegna brota, sem þeir
hafa framið. Mér líður ekki vel ef
sekur maður er sýknaður af alvar-
legu broti, en mér líður enn verr, ef
saklaus maður er sakfelldur fyrir
slíkt brot.
Ef almennur vilji er til þess, að
slaka á sönnunarkröfum í þessum
brotaflokki eða jafnvel snúa við,
eins og sumir í umræðunni hafa léð
máls á, verður það að koma skýrt
fram í lögum. Slík ákvæði í lögum
stæðust að vísu varla mannréttinda-
ákvæði stjórnarskrárinnar og dóm-
arar geta alls ekki tekið sér það
vald.
Eftir Brynjar Níelsson » Við blasir að með
óeðlilegum og skipu-
legum hætti er verið að
beita ákæruvald og
dómstóla þrýstingi, með
fulltingi fjölmiðla.
Brynjar Níelsson
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
Sönnun í kynferðisbrota-
málum og mannréttindi
þegar málsvarar hópa, sem kenna
sig við mannréttindi, nánast leggja
til í málflutningi sínum, að hug-
myndafræði réttarríkisins sé látin
víkja, þegar þeim þykir henta. Það
eru mikil nýmæli þegar mannrétt-
indafrömuðir berjast fyrir því að
slakað skuli á sönnunarkröfum í
sakamálum og refsingar þyngdar.
Við blasir að með óeðlilegum og
skipulegum hætti er verið að beita
ákæruvald og dómstóla þrýstingi,
með fulltingi fjölmiðla. Þessi þrýst-
ingur birtist með ýmsum hætti, til
dæmis þeim, að dagblað birtir mynd
og nafn dómara í sýknumáli í þess-
um brotaflokki, og það þvert yfir
forsíðuna. Fámennum mótmælum
fyrir framan dómhúsin eru gerð góð
skil og í fjölmiðlum er jafnvel ýjað
að því að annarleg sjónarmið dóm-
Ragnar Geir Brynjólfsson | 13. ágúst
Radio Luxembourg –
minningar
Það er ekki víst að yngri
lesendur bloggsins kann-
ist við Radio Luxem-
bourg. Þetta var frjáls og
óháð útvarpsstöð sem út-
varpaði aðallega á ensku
frá furstadæminu Luxembourg og var
fjármögnuð með sölu auglýsinga. ...
Ég minnist þess hvað það var heillandi
tilfinning að reyna að ná Luxembourgar-
útvarpinu. Til þess þurfti sérstakan út-
búnað sem var á þá leið að ferðaútvarp
var tekið og um það var vafið góðum
spotta af koparvír. Annar endi vírsins lá
gjarnan út um glugga og virkaði sem
loftnet en hinn endinn í ofn og virkaði
sem jarðtenging. Þannig útbúið náðust
líka fleiri stöðvar á útvarpstækið svo
sem útvarp flotastöðvar Bandaríkja-
manna í Keflavík skst. AFRTS (American
Forces Radio and Television Service
Keflavik Iceland), nefnd Kanaútvarpið í
daglegu tali.
Meira: ragnargeir.blog.is
Á STUNDUM lítur
maður upp úr önnum
hversdagsins og leggur
land undir fót til að
njóta lífsins og líta á
náttúru og merkisstaði
þessa lands. Fyrir
sléttu ári fannst mér
kominn tími til að njóta
þess með sjö ára syni
mínum að skoða perlur
Biskupstungna, og var
tilhlökkunin mikil,
enda um að ræða bernskuslóðir
mínar sem ég hef þó vart heimsótt
síðustu 20 árin. Að flestu leyti voru
þetta dásamlegir dagar og hef ég
oft lýst því vandlega við viðmæl-
endur mína. Þó varð ég fyrir hroða-
legri upplifun þarna sem hefur ekki
látið mig í friði, og nú get ég loks
ekki orða bundist. Þetta áfall var
heimsóknin að Gullfossi og Geysi.
Að Geysi er risin dásamleg um-
gjörð um niðurtraðkaða nátt-
úruperlu. Er ég kem þar að kvöldi
dags til að gista og geng um byggð-
arkjarnann næsta dag fyllist ég
gleði og stolti yfir uppbyggingunni,
og gaman var að sýna drengnum
mínum hið fallega hótel, hina glæsi-
legu minjagripaverslun og þetta
sérstaklega hrífandi og fræðandi
safn sem Geysisstofan er. Greini-
lega er búið að
leggja gríðarmikla
fjármuni í magnaðar
byggingarnar. Þetta
var spennandi inn-
gangur að aðalmál-
inu, nefnilega marg-
rómuðu
hverasvæðinu sem
ég sá að minnsta
kosti árlega í upp-
vextinum og mundi
því eftir því í smáat-
riðum.
Nú göngum við
inn um hliðið að
Geysissvæðinu, stolti landsins. Þar
gat að líta gríðarlegan mannfjölda
á fallegum hellulögðum stíg um
svæðið, og það var nú gott og fal-
legt. En annars staðar voru göngu-
svæðin bara afmörkuð með reipi
sem héngu á lausum staurum. Á víð
og dreif héngu reipin niður á jörð,
annars staðar lágu staurarnir út af.
Hér og þar gat að líta fólk sem
traðkaði út af stígum, yfir reipi,
þrátt fyrir aðvörunarskilti, og
hverahrúður og annað var troðið
niður af mesta miskunnarleysi.
Smámynt glitraði út um allan hver-
inn Blesa, fólk stytti sér leið á milli
stíga og ekki sást nokkur mann-
vera reyna að halda aftur af því
fasta hlutfalli fólks sem ávallt er
staðráðið í að hafa almennar reglur
að engu ef hægt er. Í kringum
gamla höfðingjann, Geysi sjálfan,
voru snúrumerkingarnar það
furðulegar að ég gerði mér litla
grein fyrir því hvar ég mátti ganga
og hvar ekki (og villtist út af
göngusvæðinu), enda létu flestir sig
það engu skipta og örkuðu bara
beina leið yfir snærið og hvera-
hrúðrið upp á hverbrúnina. Strokk-
ur og Geysir bera sín djúpu svöðu-
sár eftir að skurðir voru grafnir í
gegnum hveraskálina, án þess að
reynt hafi verið að fela eða bæta
verkið. Fegurðin var því orðin út-
spörkuð.
Ég reyndi að tauta ekkert nei-
kvætt að fyrra bragði, því leiðinlegt
væri að drepa niður þessa stund
fyrir barninu með tuði. Ég staul-
aðist burt í hálfgerðu áfalli og við
fórum að Gullfossi. Þar er búið að
leggja meira í göngustígagerð svo
jarðvegurinn er heill og gróinn, þar
er minjagripabúðin stórfengleg, en
þar urðum við heldur ekki vör við
neina gæslu og þar var líka stöð-
ugur straumur fólks sem klifraði
yfir snúruræflana til að komast út á
viðkvæmari (og hættulegri) svæði.
Eftir að spyrja mig oft hví fólk hag-
aði sér svona (og hvers vegna við
gerðum ekki eins), stundi barnið að
lokum upp úr eins manns hljóði:
„Mamma, ég vorkenni náttúrunni.“
Hvert er vitið í þessu? Íslendingar
hvetja ferðamenn af öllum þjóð-
ernum til að heimsækja landið og
dásamlega náttúru þess, og það er
hangið eins og hundur á roði á því að
aðgangur að náttúruperlum eigi að
vera ókeypis. Einnig er það dásam-
að í tíma og ótíma hvað ferða-
mennska skapi mikla atvinnu. Ég
hef ekki gert úttekt á þessum ferða-
mannastöðum né öðrum, þetta er
einungis augnabliksljósmynd sem
ég bregð upp fyrir ykkur hér og ég
hef reynt að gleyma þessu augna-
bliki sem fyrst. En að hugsa sér alla
þessa svörtu sauði, hvern einasta
dag ársins, klifrandi yfir snærin til
að troða í svað hvað sem fyrir verð-
ur. Er ekki kominn tími til að leggja
gjald á gesti við komu þeirra til allra
helstu náttúruperlnanna og nota það
fjármagn til að greiða laun starfs-
fólks sem er á staðnum og hefur ein-
hverja stjórn á mannfjöldanum? Það
er svívirðilegt að leggja einungis fé í
minjagripasölur, hamborgarasölu og
annað peningaplokk en láta undir
höfuð leggjast að vernda í verki
Geysi, Gullfoss og alla hina staðina.
Mergsognar náttúruperlur?
Eftir Arnþrúði
Heimisdóttur » Varð ég fyrir hroða-legri upplifun
þarna sem hefur ekki
látið mig í friði. Þetta
áfall var heimsóknin að
Gullfossi og Geysi.
Arnþrúður
Heimisdóttir
Höfundur er bóndi.