Morgunblaðið - 21.08.2008, Blaðsíða 20

20 FIMMTUDAGUR 21. ÁGÚST 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
VanmátturAtlants-hafsbanda-
lagsins gagnvart
Rússum kom
greinilega í ljós á fundi utan-
ríkisráðherra aðildarríkja
bandalagsins. Í yfirlýsingu
sagði að samskiptin við Rússa
yrðu tekin til alvarlegrar end-
urskoðunar og engir fundir
yrðu haldnir í samstarfsráði
NATO og Rússlands þar til
rússneski herinn hefði verið
kvaddur brott frá Georgíu.
Mergurinn málsins er sá að
NATO hefur engin meðul til
að láta Rússa finna fyrir því að
innrás þeirra í Georgíu verði
ekki liðin, ekki síst vegna þess
að hagsmunir aðildarríkjanna
eru ólíkir. Þau tala ekki einni
röddu. Allt bendir nú til að
Rússum hafi tekist að gera
vonir georgískra ráðamanna
um inngöngu í NATO að engu.
Þjóðverjar og Frakkar lögð-
ust gegn óskum Bandaríkja-
manna í apríl um að hefja að-
lögun til undirbúnings inn-
göngu Georgíu og Úkraínu.
Líkurnar á að sú afstaða
breytist hafa síður en svo auk-
ist við atburði undanfarinna
vikna. Yfirlýsing Condoleezzu
Rice, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, á mánudag
um að Bandaríkjamenn
myndu ekki þrýsta á um að
Georgíu yrði hleypt inn í
NATO segir sína sögu. Átök
við Rússa eru ekki á döfinni.
Bernard Kouchner, utanrík-
isráðherra Frakka, sem fór til
Moskvu og Georgíu ásamt
Nicolas Sarkozy Frakklands-
forseta og samdi um að Rússar
og Georgíumenn
drægju herlið sín
til baka, sagði það
berum orðum:
„Við þurfum að
sýna festu, en ekki hafa í hót-
unum. Við megum ekki hóta
þeim vegna þess að það mun
ekki virka. Vegna þess að allir
vita að við ætlum ekki í stríð.“
Kouchner sagði einnig að
það væri tilefni til að efast um
áhrif Dímítrís Medvedevs, for-
seta Rússlands, að ekki hefði
verið staðið við gefin loforð um
að kalla herliðið burt frá
Georgíu. Vanefndir Rússa
bera hins vegar fremur van-
mætti Vesturlanda vitni.
Rússar höfðu ekkert bol-
magn til að verja sitt gamla
áhrifasvæði þegar Sovétríkin
liðuðust í sundur, en hátt verð-
lag á olíu og gasi hefur ger-
breytt því og gefið þeim bol-
magn til að láta finna fyrir sér.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
utanríkisráðherra kvaðst í
gær ekki sjá ástæðu til að end-
urmeta flug rússneskra her-
flugvéla við Ísland. „Georgíu-
málið er sérmál á Kákasus-
svæðinu sem þarf að leysa
með sérstökum hætti,“ sagði
hún. Það er rétt hjá Ingi-
björgu Sólrúnu að ekki er
ástæða til að hrapa að end-
urmati á öryggi Íslands vegna
atburðanna í Georgíu að svo
komnu máli. Ísland er ekki
Georgía. Hins vegar er full
ástæða fyrir ríki, sem eitt sinn
töldust vera á áhrifasvæði
gömlu Sovétríkjanna, til að
óttast, ekki síst í ljósi mátt-
leysis NATO gagnvart yf-
irgangi Rússa.
„Allir vita að við
ætlum ekki í stríð“ }Vanmáttur NATO
Áform Banda-ríkjamanna
um að setja upp
eldflaugavarnir í
Póllandi hafa ekki
átt upp á pall-
borðið hjá pólskum almenn-
ingi. Nú hefur það skyndilega
breyst. Ástæðan er einföld.
Pólverjar hafa fylgst með að-
för Rússa á hendur Georgíu
með óhug. Þeir hafa líka horft
upp á það að þegar á reyndi
stóðu Georgíumenn einir.
Pólverjar vilja ekki lenda í
sömu stöðu og Georgíumenn
og afstaðan til eldflaugavarn-
anna hefur tekið afgerandi
sveiflu. Pólverjar hafa horft
til Evrópusambandsins og
Atlantshafsbandalagsins til
að tryggja öryggi sitt eftir lok
kalda stríðsins. En þeir eru
einnig tortryggnir í garð ná-
grannanna, hvort sem þeir
eru í austri eða vestri. Annars
vegar er óttinn við ofríki og
hins vegar efasemdirnar um
að tryggingarnar
haldi.
Í gær undirrit-
uðu Bandaríkja-
menn og Pólverj-
ar samkomulag
um að koma upp eldflauga-
vörnum þvert á hávær mót-
mæli Rússa. Pólverjar vilja
snúa sér beint og milliliða-
laust til Bandaríkjamanna.
„Það er allt gott um skjöl
og sáttmála að segja, en Pól-
verjar hafa í sögunnar rás
þurft að berjast einir og
bandamenn okkar hafa látið
okkur sjá um okkur sjálfa,“
sagði Radek Sikorski, utan-
ríkisráðherra Póllands, í vik-
unni.
Pólverjar njóta þegar
verndar í skjóli aðildar að
NATO, en þeir vilja engu að
síður rækilegri tryggingar.
Hvernig skyldi andrúmsloftið
þá vera í þeim ríkjum Austur-
og Mið-Evrópu, sem ekki
njóta öryggis Pólverja?
Óttinn við Rússa
breytir andrúms-
loftinu }
Pólverjar horfa vestur
S
amgöngunefnd Alþingis hefur haft
það fyrir reglu að fara í ferð um
landið á hverju ári. Í þessum ferð-
um eru samgöngumannvirki á
ákveðnu landsvæði skoðuð auk
þess sem sveitarstjórnarmenn og aðrir benda
nefndinni á ýmislegt sem betur mætti fara í
samgöngukerfinu. Þessar ferðir eru afar
gagnlegar fyrir þingmenn. Það er nauðsynlegt
að fá skilning á sjónarmiðum heimamanna og
sjá með eigin augum hvernig einstökum verk-
um er háttað.
Í fyrra fór nefndin til Siglufjarðar og Ólafs-
fjarðar og kynnti sér Héðinsfjarðargöng. Þá
voru menn að keppast við að bora sitthvor-
umegin og höfðu þegar hitt á töluvert vatn í
berginu. Í fréttum um daginn kom fram að Héðinsfjarð-
argöngin væru orðin 830 metrar og enn var verið að fjalla
um vatnsbólið í göngunum og hver ætti vatnið, en eins og
margir vita hefur löngum verið erfitt að eiga við vatnsból á
þessu svæði. Fjallabyggð hefur nú í hyggju að nýta þetta
vatn til neyslu og iðnaðar í byggðarlaginu og vonandi
ganga þær fyrirætlanir eftir.
Í byrjun vikunnar fór samgöngunefndin í ferð um höf-
uðborgarsvæðið til að kynna sér stöðu samgöngumála þar.
Fram kom, að samgöngunefnd hefur ekki, svo vitað sé,
farið í slíka ferð um þetta svæði. Þessi ferð var einkar
áhugaverð fyrir nefndina, ekki síst fyrir þær sakir, að
verkefnin á höfuðborgarsvæðinu eru fjölbreytileg og að-
stæður í sveitarfélögunum á ýmsa lund ólíkar. Það þarf
bæði að bregðast við tengingum við ný hverfi,
sem sprottið hafa upp um allt þetta svæði, auk
þess að bæta úr aðkallandi vanda í gömlum og
grónum hverfum. Það er vaxandi áhugi á stokk-
um á fjölförnum leiðum og að bæta aðstæður
gangandi og hjólandi vegfarenda. Það er svo
ótal margt annað en bara Sundabraut sem þarf
að huga að, eins nauðsynleg og sú framkvæmd
er. Það var helst, að tíð hringtorg færu fyrir
brjóstið á einstaka nefndarmanni, enda nokkuð
lýjandi að sitja í rútu klukkutímum saman!
Mér fannst áberandi hve mikið hefur verið
unnið með hljóðvist á höfuðborgarsvæðinu. Það
hefur færst mjög í aukana að loka umferð-
aræðar frá íbúðarhverfum með háum mold-
arhaugum sem grænka smátt og smátt. Þessir
haugar gera hvorttveggja, að fela veginn fyrir nærliggj-
andi húsum og draga úr hávaða. Gallinn er þó sá, að þeir
eru fyrirferðarmiklir og geta verið frekir í umhverfinu. Á
nokkrum stöðum eru notaðir stórir járnflekar til að gegna
sama tilgangi og þeir virðast virka þokkalega vel. En það
er ljóst að þessi mikla umferðaraukning sem orðið hefur á
höfuðborgarsvæðinu hefur kallað á sterk viðbrögð í íbúð-
arhverfum um allan bæ og hafa sveitarstjórnir og Vega-
gerðin reynt að leita leiða til að draga úr hávaðanum. Það
er truflandi að hafa mikinn hávaða fyrir utan gluggann
sinn og það er sérstaklega hvimleitt á þeim stöðum þar
sem íbúar hafa greitt háar fjárhæðir fyrir íbúðir sínar og
hafa engan veginn átt von á slíkum hávaða.
olofnordal@althingi.is
Ólöf Nordal
Pistill
Í rútuferð
Hvað verður um
húsin við Laugaveg?
FRÉTTASKÝRING
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
G
ömlu húsin í miðborg-
inni og örlög sumra
þeirra hafa verið
skeggrædd í borg-
arpólitíkinni und-
anfarin misseri. Má minna á heitar
umræður um húsakostinn að Lauga-
vegi 4-6, sem borgin keypti fyrir 580
milljónir, sem og hús í sömu götu
sem standa þar sem fyrirhugað er að
nýbygging Listaháskólans rísi. Ólaf-
ur F. Magnússon, sem tók við emb-
ætti borgarstjóra í janúar, hafði það
ofarlega á stefnuskrá sinni að varð-
veita 19. aldar götumynd Laugaveg-
arins. Í dag tekur við nýr borg-
arstjórnarmeirihluti og því vakna
spurningar um áherslu hans í hús-
verndunarmálum. Óskar Bergsson,
nýr formaður borgarráðs, sagðist í
viðtali í Morgunblaðinu um síðustu
helgi vera aðdáandi gamalla ís-
lenskra timbur- og bárujárnshúsa.
Annað gilti um gömul hús, sem væru
búin að fara í gegnum alla hefð-
bundna skoðun með eindreginni nið-
urstöðu um að það ætti að rífa þau,
en ekki friða. Óskar sagði m.a. að sér
hefði blöskrað þegar húsin á Lauga-
vegi 4–6 voru keypt. „Þar greinir á
milli hóflegrar verndunarstefnu og
öfgastefnu sem kom í veg fyrir eðli-
lega uppbyggingu verslunar og
þjónustu við Laugaveg“.
Hanna Birna áhugasöm
Nikulás Úlfar Másson, for-
stöðumaður húsafriðunarnefndar,
telur ekki ástæðu til annars en horfa
bjartsýnn fram á veginn í húsvernd-
unarmálum miðborgar. Nýi borg-
arstjórinn, Hanna Birna Kristjáns-
dóttir, sem verið hefur formaður
skipulagsráðs, hafi reynst áhugasöm
um húsverndun. „[Hún] hefur sýnt
það að hún er góður talsmaður hús-
verndar og skilur þann málaflokk.“
Húsafriðunarnefnd ræddi vernd-
un húsa við Laugaveg á fundi í gær,
en bókun var samþykkt á fundinum.
Í henni er minnt á að nefndin hafi í
september í fyrra samþykkt að
leggja til við menntamálaráðherra
að friðuð yrðu tíu hús við Laugaveg-
inn. „Að beiðni skipulagsyfirvalda í
Reykjavík féllst nefndin á að senda
ekki tillögur þær til ráðherra fyrr en
að lokinni nánari umfjöllun á vegum
Reykjavíkurborgar,“ segir í bók-
uninni.
Að sögn Nikulásar bíður húsafrið-
unarnefnd enn eftir niðurstöðum
borgarinnar varðandi húsin tíu.
„Okkur var tjáð að það færi af stað
vinna við mat á heimildum til niður-
rifs húsa við Laugaveg og að henni
lyki nú snemmsumars. En við höfum
ekkert heyrt um það ennþá og erum
því að fara aftur af stað með þá
vinnu,“ segir hann.
Mjög fá gömul hús
Snorri Freyr Hilmarsson, formað-
ur Torfusamtakanna, tekur í sama
streng og formaður húsafrið-
unarnefndar varðandi það að ekki sé
ástæða til annars en að vænta þess
að nýr borgarstjórnarmeirihluti
sinni húsverndunarmálum vel.
Ástæðulaust sé að gagnrýna menn
fyrirfram.
Snorri segir einn helsta vandann í
verndunarmálum þann að í gegnum
tíðina hafi deiliskipulag haft lítið
gildi í miðborginni, t.d. séu dæmi
þess að byggingamagn á reitum hafi
verið aukið eftir að þeir voru aug-
lýstir.
Þá séu margar ákvarðanir í skipu-
lagsmálum teknar án þess að fyrir
liggi rannsóknir eða upplýsingar.
„Það er ekki til nein samantekt á því
hvað eru mörg hús til í Reykjavík frá
því fyrir 1918. Við gerðum lauslega
athugun á þessu, en okkur telst til að
0,3% húsa í Reykjavík séu byggð
fyrir aldamót.“
Morgunblaðið/Ómar
Keypt Borgin keypti snemma á árinu húsin á Laugavegi 4-6. Ákveðið var að
þau stæðu áfram en áður hafði verið rætt um að flytja eða rífa húsin.
TÍU hús við Laugaveg, sem húsa-
friðunarnefnd samþykkti í fyrra að
leggja til við menntamálaráðherra
að yrðu friðuð, eru:
 Laugavegur 11 (1868),
 Laugavegur 21 (1884),
 Laugavegur 10 (1882-96),
steinhleðsluhús,
 Laugavegur 12 (1904), 12B og
Bergstaðastræti 1 (Kaffibarinn)
 Laugavegur 20B (1903) (Á næstu
grösum),
 Laugavegur 29, Brynja (1906),
 Laugavegur 30 (1904),
 Laugavegur 41 (1898),
 Laugavegur 44 (1908),
 Laugavegur 64 (1908).
Borgin óskaði eftir því að tillög-
urnar yrðu ekki sendar ráðherra
fyrr en skipulagsyfirvöld hefðu
fjallað um þær. Enn hafa engar nið-
urstöður fengist úr þeirri vinnu,
þrátt fyrir að þær ættu að liggja fyr-
ir snemmsumars. Eitt húsanna tíu
stendur við reitinn þar sem áformað
er að reisa nýjan Listaháskóla. Ekki
er gert ráð fyrir að það víki.
TÍU HÚS FÁI
VERND
››