Morgunblaðið - 12.10.2008, Side 18

18 SUNNUDAGUR 12. OKTÓBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
V
ögguvísan, sem Silja Að-
alsteinsdóttir, bók-
menntafræðingur, rit-
höfundur, þýðandi og
útgáfustjóri Máls og
menningar, söng fyrir börnin sín tvö
á sjöunda og áttunda áratug liðinnar
aldar, hverfðist um morðingja,
myrkraverkaher, táragas og viðlíka
ófögnuð. Sannarlega ekki dæmigert
„lúllabíu-lag“ og gjörólíkt Lullabies
of Birdland úr smiðju Ellu Fitzger-
ald, sem Silja söng með KK-sextett á
sveitaböllum út um allar trissur í
septembermánuði árið 1960, aðeins
sextán ára.
Hvort tveggja er á fárra vitorði.
Sjálf heldur hún því ekkert sér-
staklega á lofti hvernig hún svæfði
börnin sín fyrir margt löngu og ekki
heldur fortíð sinni sem dægurlaga-
söngkonu.
„Ein af mínum mörgu, myrku hlið-
um,“ svarar hún leyndardómsfull,
þegar hún er innt sagna.
Silja á Poppminjasafni
Sú hlið er þó ekkert leyndarmál
lengur eins og gestir Popp-
minjasafnsins í Duushúsi, menning-
armiðstöð Reykjanesbæjar, geta séð
svart á hvítu á sýningunni Saga
rokksins í 50 ár. Þáttur Silju er
hluti af íslensku heildarmyndinni,
þótt stuttur sé.
„Ég hef steinþagað um þetta
tímabil í lífi mínu, þeir í
Reykjanesi komu svolítið
aftan að mér með þetta,“
segir hún, en henni er
greinilega ekki eins
leitt og hún lætur.
Á stóru vegg-
spjaldi á safninu
er mynd af Silju
og þessi texti meðal
annars:
„Silja Aðalsteinsdóttir
kom fyrst fram 16 ára, haustið
1960 í Austurbæjarbíói og fékk þá
jákvæðu gagnrýni að hafa það fram
yfir allar hinar stúlkurnar að vera
kvik og hreyfanleg á sviðinu, en
hreyfði sig stundum fullhratt.“
Hún hlær að lýsingunni af sjálfri
sér, rifjar upp að hún hafi verið rosa-
lega feimin, óstyrk og oft hafa fipast
eins og Haukur Morthens söngvari
hafi réttilega bent á í Alþýðublaðinu.
„[Dagblaðið] Tíminn var bestur við
mig,“ segir hún „þar sagði á þá leið
að ekki ættu allir í unga söngv-
arahópnum erindi upp á svið, en Silja
Aðalsteinsdóttir ætti greinilega
framtíð fyrir sér.“
Þótt markmið skemmtunarinnar í
Austurbæjarbíói hefði verið að kynna
nýja dægurlagasöngvara, var þetta
þó í síðasta skipti sem Silja kom fram
sem slíkur – ekki fyrsta eins og að
framan greinir, en vissulega há-
punkturinn fyrir hana.
Meðal tíu útvaldra
„KK auglýsti einfaldlega eftir fólki
í söngprufu síðsumars og ég fór,“
segir Silja og lýsir aðdragandanum
nánar: „Ég hafði unnið sem fram-
reiðslustúlka á litlu hóteli í Hlíð-
ardalsskóla um sumarið og var ný-
komin í bæinn til að setjast í 4. bekk
MR eftir tíðindalaust og afar leið-
inlegt sumar. Prufan var í Þórskaffi
og þangað stormuðu um fjörutíu
krakkar. Af þeim voru tíu valdir og
ég var ekki lítið stolt þegar sjálfur
Kristján Kristjánsson hringdi í mig
daginn eftir og tilkynnti að ég væri
ein útvaldra. Í þeim hópi voru meðal
annarra Þorsteinn Eggertsson,
Garðar Guðmundsson og Mjöll
Hólm, sem síðar hösluðu sér öll völl
sem dægurlagasöngvarar. Ég man
ekki hvort ég valdi sjálf að syngja
Lullabie of Birdland, en það varð
mitt lag þennan septembermánuð.
Við höfðum öll okkar einkennislag,
eins og kom fram í blaðaauglýsingum
um sveitaböllin, þar sem birtar voru
hausamyndir af okkur og fyrir neðan
stóð hvaða lag tilheyrði hverjum. Ég
man að ég var ægilega móðguð yfir
að lagið mitt var oftast skrifað vit-
laust; Lullabay of Birthland,“ segir
Silja og heldur frásögninni áfram:
Frekar tveir en einn
„Við æfðum stíft og sungum með
hljómsveitinni á sveitaböllum, í Hlé-
garði, á Selfossi og víðar, flest kvöld í
tvær vikur. Mér fannst ferðalögin í
rútunni eiginlega skemmtilegri en að
syngja,“ segir hún. Þessi uppljóstrun
krefst nánari útskýringar. „Þótt rút-
an hafi verið býsna stór var voðalega
gaman að sitja þétt saman eða í fangi
einhvers …“
Þögn og fjarlægt blik í augum.
Loks er hægt að toga uppúr henni:
„… mikið um uppslætti, kossa og kel-
irí milli krakkanna í hópnum“. Og
spurð hvort einn úr hópnum hafi
kannski verið kærasti hennar, svarar
hún kímin: „Frekar tveir en einn.“
Silja leggur áherslu á að áfengi
hafi aldrei verið með í spilinu og að
Kristján hafi passað vel upp á krakk-
ana og allt sitt fólk.
„Ég meina, maður tilbað Ellý eins
og gyðju. Hún var það fallegasta sem
ég hafði séð og mér fannst hún svo
langt, langt fyrir ofan mig í aldri, en
komst þó að því löngu seinna að hún
var ekki nema 25 ára þegar þetta
var,“ er haft eftir Silju á minnisvarð-
anum í Poppminjasafninu.
„Þetta er hverju orði sannara. Ellý
Vilhjálms, Óðinn Valdimarsson og
hinir í hljómsveitinni voru guðir í
mínum augum, þau voru miklir lista-
menn og ég bar mikla virðingu fyrir
þeim. Mér fannst þetta bara æðislega
skemmtilegt allt saman,“ segir Silja.
Hún getur sér til um að tilgang-
urinn með að fá unglingana til liðs við
hljómsveitina hafi verið að ná til
yngri ballgesta, leita framtíðarsöngv-
ara og bjóða í leiðinni upp á ódýrt
skemmtiatriði. „Annars fékk ég 100
krónur fyrir hvert skipti og þótti
rosalega mikið, eftir láglaunastarfið á
hótelinu,“ upplýsir hún.
Söngferli Silju lauk svo með pompi
og pragt á geysilega vel sóttum tón-
leikum í Austurbæjarbíói 22. sept-
ember. Þrátt fyrir nokkrar að-
finnslur fékk Silja í heildina góða
gagnrýni fyrir lögin þrjú sem hún
söng þetta kvöld, Everybody’s Fool,
Too Young og Lullabie of Birdland.
„Einn gagnrýnandinn sagði að
hann hefði aldrei trúað textanum í
laginu Too Young fyrr en hann
heyrði barnið syngja þetta. Og þetta
barn var ég,“ segir Silja, sem þar
með hvarf af sviðinu sem dægurlaga-
Morgunblaðið/G.Rúnar
Kona með fortíð Nú orðið syngur Silja bara þegar hún strauar.
Dægurlagasöngkonan og menntaskólaneminn Silja fagnar próflokum á Skalla með því að fá sér Egils-appelsín, sem hún drakk með lakkrísröri, eins og þá var víðtekin venja.
Poppstjarna
í tvær vikur
Hún er einn af menn-
ingarvitum þjóðarinn-
ar, með fimm háskóla-
próf (!) og hefur fengið
margvísleg verðlaun og
viðurkenningar fyrir
störf í þágu listar og
menningar. Silja Að-
alsteinsdóttir getur þó
ekki flúið fortíð sína,
því Poppminjasafnið í
Reykjanesbæ hefur
svipt af henni hulunni.
Valgerður Þ. Jóns-
dóttir tók upp þráðinn.
Ballskrúðinn Mamma Silju
saumaði tískuflíkurnar á
hana á þessum árum.