Morgunblaðið - 12.10.2008, Side 29

vinnuleysi. „Þegar ég var í íslensku í háskól-
anum árið 1994 var rafmagnsverkfræðingur að
bora í Árnagarð að utan. Þá höfðum við ekki
hugmynd um að netið væri á næsta leiti. Þegar
netbólan sprakk höfðum við ekki hugmynd um
að það gæti orðið sexí að vinna í banka. Engan
af mínum vinum langaði til að vinna í banka
þegar ég var um tvítugt, þá var ekki talið prakt-
ískt að læra hagfræði. Og kannski er nauðsyn-
legt að aftur verði leiðinlegt að vinna í banka,
því bankarnir soguðu til sín of mikið af hæfu
fólki, eins og rafmagnsverkfræðinga og eðl-
isfræðinga – þeir átu nánast allan okkar krea-
tíva massa.“
Hann segir að margir séu núna í svipuðu
ástandi og rithöfundur sem lokið hefur við bók.
„Þá tekur við sársaukafullt tímabil, þar sem
haldið er út í óvissuna og byrjað á nýju verki, án
þess að vita hvort það tekst eða ekki. Staðan er
alvarleg en sagan sýnir að nú ætti að hefjast
tímabil gríðarlegrar nýsköpunar hjá þjóðinni,
þó að við sjáum ekki enn á yfirborðinu öll fyr-
irtækin og hugmyndirnar sem einn og einn
maður er búinn að liggja með. Bankarnir réðu
til sín jafnmarga og heilbrigðiskerfið og þess
vegna tölum við enn bara um Össur og Marel,
en ekki sex önnur sambærileg fyrirtæki. Það er
takmarkað sem lítil þjóð getur gert samtímis.
Ef allir vinna í banka og restin við að grafa upp
hálendið – þá gerum við ekki annað á meðan.“
Hann segir að nú þegar margir missi vinnuna
losni um gríðarlega þekkingu. „Það er ekkert
persónulegt, við getum kennt Wall Street um
eða einhverju öðru,“ segir hann. „En nú erum
við komin með heila kynslóð sem kann að fóta
sig og stendur jafnfætis mörgum úti í heimi, er
með gríðarlegt tengslanet og kann að fara frá
Paddington Station niður í City. Við sáum að
þegar þrengdi að hjá Oz, þá varð til CCP sem
flytur út meiri verðmæti en heilt álver í hugbún-
aði. Og forsendan fyrir því var sú að fólk gat far-
ið inn í hugmyndina, tölvufræðingar urðu ódýr-
ari og lykilfólk losnaði, því erfitt er að stofna
fyrirtæki með því að skrapa upp jaðarinn.“
Kristján Valur Jónsson verkfræðingur hjá
CCP segir eftirminnilegt er hann stóð úti á alt-
ani á skrifstofunni á Grandagarði og andaði að
sér haustloftinu. „Geir var rétt að ljúka við að
biðja Guð að blessa landið. Og þarna er kall á
ýtu að fylla uppí höfnina fyrir lúxusíbúðir. Af
hverju er hann ekki farinn heim?“
En þannig er það, lífið heldur áfram eins og
ekkert hafi í skorist og fólk aðlagast aðstæðum.
„Ef auðvelda leiðin er ekki fær verður að finna
nýjar leiðir og þá reynir á hugvitið,“ segir Jón
Kalman. „Ef þú reynir ekki á þig, kynnistu ekki
sjálfum þér. Íslenska þjóðin er að kynnast
sjálfri sér og finna sinn innri styrk.“
Páll Valsson segir að í svona umróti verði
menn að fara varlega með orð. „Þau geta
sprungið, eins og segir í ágætu ljóði. Síðasta
kreppa endaði með heimsstríði. En það er undir
okkur komið að sjá til þess að eitthvað gott komi
út úr hremmingunum.“
Andri Snær tekur undir að fólk þurfi að for-
gangsraða og huga að grunngildunum. „Börn
eru fjárfesting,“ segir hann. „Börnin mín hafa
bara vaxið.“
Hornsteinar þjóðfélagsins
Þekkingar-
fyrirtækin
Öflug og alþjóðleg
þekkingarfyrirtæki,
svo sem Össur,
Marel, CCP, Alfesca.
Lífeyrissjóðskerfi
Eignir sem nema rúmri lands-
framleiðslu í lífeyrissjóðakerfinu.
Það er hlutfallslega stærst
í Evrópu, fyrir utan olíusjóð
Norðmanna.
Þannig verður það áfram, jafnvel
þótt allt fari á versta veg.
Heilbrigðiskerfið
Öflugt heilbrigðiskerfi, sama
hvaða mælistikur eru notaðar.
Aðgangur óháður eignum og
tekjum.
Ferðamennska
Hratt vaxandi á undanförnum
árum.
Aldrei verið ódýrara að ferðast
til Íslands.
Er ekki Ísland komið á kortið
núna?
Sveigjanlegt hagkerfi
Hagkerfið aðlagast fljótt breytingum.
Vinnuafl og fjármagn færist auðveldlega
á milli greina.
Síðast var lán Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
greitt á fimm árum.
Menningarlíf
Rætur þjóðarinnar liggja djúpt
í bókmenntum.
Eigum framúrskarandi lista-
menn á flestum sviðum.
Listin veitir þjóðinni innblástur
og nærir samfélagið.
Lýðræði
Lýðræðisleg og þingræðisleg hugsun
stendur traustum fótum.
Inngróin sjálfstæðishugsun, þrautseigja
og virðing fyrir fólki.
Bæði kynin taka fullan þátt í þjóðfé-
laginu.
Þolgæði
Banka- og gjaldeyriskrísur eiga sér upphaf
og endi.
Í miðjum fellibylnum ráða menn ekki við
atburðarásina, svo hefst uppbyggingin.
Færeyjar og Argentína hafa náð sér á strik.
Lítið samfélag
Þétt fjölskyldu- og tengslanet, lítil stéttaskipting og
mikil samstaða þegar á reynir.
Fljót að tileinka okkur nýjungar og aðlagast.
Öflugir innviðir, svo sem vegir, samgöngur og tækni.
Sjávarútvegurinn
300 þúsund manna þjóð sem veiðir 1%
af öllum afla í heiminum.
Sjávarútvegurinn borgar með sér, en
borgað er með honum í öðrum löndum.
Menntakerfi
Hér á landi er vel menntað
vinnuafl.
Ókeypis menntun fyrir alla.
Öflugar menntastofnanir um
allt land.
Ungt samfélag
Meðalaldur er 37 ár, fjórum
árum lægri en í Evrópu.
Hér eru fleiri vinnandi hendur.
Landbúnaður
Matvælaframleiðsla sem mætir
þörfum þjóðarinnar fyrir kjöt,
mjólk og visst grænmeti.
Mjög gott sjúkdómaástand,
ekki notað eitur eða hormón í
framleiðslu.
Bankar
Enn eru bankar til staðar og vel
starfhæfir, smáir og stórir.
Straumur er stærsta fyrirtækið í
Kauphöllinni.
Búum yfir mikilli þekkingu og
reynslu í fjármálageiranum.
Auðlindir
Hrein náttúra, vatn og loft.
Getum nýtt enn betur gufuafl og vatnsafl.
Mætum 70-80% af orkuþörf þjóðarinnar.
Uppbygging álvers er hafin í Helguvík, fyrirhuguð
á Bakka, stækkun í Straumsvík.
Áhugi á gagnaveri og annarri flóru stóriðju.
Morgunblaðið / EE
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12. OKTÓBER 2008 29
„Ég hef undanfarna mánuði hlakkað óg-
urlega til að koma heim,“ segir Börkur
Gunnarsson, aðstoðartalsmaður NATO í
Afganistan.
„Það tekur á mann að vinna í umhverfi
þar sem fólk borðar gras til að komast af í
norðurhéruðunum og berfætt og horuð
börn betla frá manni hvenær sem farið er af
kampnum, mæður með tárin í augunum og
ungabörn í fanginu.
En þegar óöryggið hefur lent á Íslandi, þá
veit maður ekki hvað bíður manns þar leng-
ur. Maður heyrir af fólki grátandi og frekar
fleiri en færri hafa misst vinnuna. Og þeir
sem halda henni eru ekki vissir um að halda
húsunum sínum. Maður vill vera heima hjá
sínum nánustu á svona tímum og hryllir við
örvæntingunni sem hefur gripið um sig, en
ég er þó nokkuð öruggur um að allir hafi í
sig og á. Það er mikilvægt öryggi.“
Mikilvægt öryggi
„Ég held að kærleikurinn sé eina aflið sem
huganlega getur hjálpað ráðvilltu fólki,“ segir
Vigdís Grímsdóttir rithöfundur. „Sá sem eflir
kærleikshugmyndir sínar veðjar á heiðarleik-
ann og krefst hans af valdhöfum; hann hafnar
lygi og raunveruleikaflótta. Vinkona mín á
áttræðisaldri, sem tapað hefur lífssparnaði
sínum, sagði mér að hún hefði þetta val og
það ætlaði hún að nýta sér. Hún ætlaði hvorki
að hengja smiðinn né bakarann vegna þess
að hún væri á móti dauðarefsingum í öllum
myndum. En þar sem hún bæri sjálf ábyrgð á
eigin heimsku og tapi vegna trúgirni sinnar
og græðgi þá ætti hún kröfu á að ráðamenn
tækju ábyrgð á sínum gjörðum. Þetta er nátt-
úrlega það sem kallast að líta í eigin barm og
geri menn það á heiðarlegan hátt losna þeir
við óttann sem er hin raunverulega andstæða
lífsins. Með ótta og flótta að vopni vinnst
auðvitað ekkert í því flóði sem gengur yfir.“
Aflið í kærleiknum
kynnast sjálfri sér