Morgunblaðið - 23.10.2008, Blaðsíða 13

Fréttir 13INNLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. OKTÓBER 2008
FRÉTTASKÝRING
Eftir Magnús Halldórsson
magnush@mbl.is
FULLTRÚAR Landsvirkjunar
funduðu í síðustu viku með forsvars-
mönnum banka í Bretlandi um fjár-
hagslega stöðu Landsvirkjunar í
ljósi hruns íslenska bankakerfisins
og erfiðleika á alþjóðamörkuðum.
Fulltrúar á fjármálasviði Lands-
virkjunar kynntu stöðu fyrirtækisins
fyrir forsvarsmönnum sjö banka í
Bretlandi sem koma með einum eða
öðrum hætti að fjármögnum á fram-
kvæmdum Landsvirkjunar hér á
landi. Fjárhagsstaðan er ekki talin
vera áhyggjuefni eins og mál standa
nú en í ljósi þess að allar fram-
kvæmdir Landsvirkjunar eru fjár-
magnaðar með lánsfé, ofan í óvissu á
fjármálamörkuðum, er mikilvægt að
vel sé haldið utan um þessi mál á
næstu misserum að sögn Ingimund-
ar Sigurpálssonar, stjórnarfor-
manns Landsvirkjunar.
Bankarnir sem rætt var við voru
bresku bankarnir Barclays og Citi-
bank, sænski bankinn SEB, franski
bankinn Société Générale, þýski
bankinn Deutsche Bank, japanski
bankinn Sumitomo og bandaríski
bankinn JP Morgan.
Á fundunum kynntu fulltrúar
Landsvirkjunar fjárhagsstöðu fé-
lagsins og framtíðarhorfur. Lands-
virkjun hafði frumkvæði að fundun-
um.
Friðrik stýri í ólgusjó
Það kom nokkuð á óvart þegar til-
kynnt var um það á dögunum að
Friðrik Sophusson, forstjóri Lands-
virkjunar, hygðist halda áfram sem
forstjóri. Hann hafði ætlað sér að
hætta og flytja til Noregs þar sem
kona hans, Sigríður Dúna Krist-
mundsdóttir, er sendiherra. Nokkur
aðdragandi var að þessari ákvörðun
Friðriks og höfðu yfir 50 manns sótt
um starf forstjóra eftir að það var
auglýst. Stjórn Landsvirkjunar lagði
hart að Friðriki Sophussyni að halda
áfram störfum vegna þess erfiða ár-
ferðis sem nú ríkir í efnahagsmálum.
Að sögn Ingimundar Sigurpáls-
sonar, stjórnarformanns Lands-
virkjunar, var það mat stjórnar að
Friðrik væri best til þess fallinn að
halda áfram sem forstjóri Lands-
virkjunar til þess að halda þétt utan
um rekstur Landsvirkjunar og sam-
skipti við lánardrottna erlendis. Mik-
ilvægt væri að halda þeim góðum, og
í föstum skorðum, vegna óvissutíma
sem framundan eru.
Þar skiptir mestu að framkvæmd-
ir Landsvirkjunar eru fjármagnaðar
að öllu leyti með lánum frá erlendum
bönkum. Eiginfjárstaða Landsvirkj-
unar er þó vel viðunandi.
Heildareignir Landsvirkjunar eru
metnar á 5,5 milljarða dollara, jafn-
virði 643,5 milljarða króna, en skuld-
irnar eru 3,7 milljarðar dollara, um
432,9 milljarðar. Efnahagsreikning-
ur fyrirtækisins er í dollurum, sem
auðveldar fyrirtækinu að takast á við
sveiflukennt tekjuflæði sem er auk
þess að mestu í dollurum. Fjárstýr-
ing innan Landsvirkjunar er einnig í
því sveiflujafna tekjuflæði. Það er
meðal annars gert með kaupum á
tryggingum sem byggja á afleiðuút-
reikningum. Inni í eignasafninu eru
sölusamningar á raforku langstærst-
ir og verðmætastir. Landsvirkjun
selur Alcoa Fjarðaáli um 4.660 gíga-
vattstundir af rafmagni á ári, sem er
samningsbundið til 40 ára. Tekjurn-
ar nema mörg hundruð milljörðum.
Álverð lækkar hratt
Álverð, sem hefur bein áhrif á
söluverð Landsvirkjunar á raforku
til álvera, hefur lækkað um 38 pró-
sent á undanförnum þremur mánuð-
um, samhliða miklum lækkunum á
olíu. Eftir langt hækkunarskeið er
hafið skarpt lækkunarskeið.
Heimsmarkaðsverð á áltonni er
nú rúmlega 2.000 dollarar en fór
hæst í um 3.300 dollara í júlí á þessu
ári. Álfyrirtæki í útlöndum, meðal
annars Alcoa í Bandaríkjunum, hafa
hagrætt í rekstri sínum. Álverum
hefur verið lokað og hætt við ný
verkefni. Lágt orkuverð og góð og
nútímaleg starfsaðstaða eykur líkur
á að hér styrkist starfsemi álfyrir-
tækja frekar en hitt.
Arðsemi Landsvirkjunar vegna
raforkusölunnar til álvers Alcoa
Fjarðaáls er nokkuð yfir þeim mörk-
um sem Landsvirkjun setti sér þeg-
ar ráðist var í gerð Kárahnjúkavirkj-
unar. Lágmarksarðsemiskrafan,
upp á 11,9 prósent á eigið fé, miðast
við að verðið á áltonnið sé 1.550 doll-
arar, sem er töluvert undir því sem
verðið er í dag.
Arðsemin á eigið fé mælist nú um
13,4 prósent og munar þar mikið um
að verð á áli hefur haldist hátt um
nokkurt skeið.
Sterk og viðkvæm staða í senn
 Stjórn Landsvirkjunar lagði hart að Friðriki Sophussyni að stýra Landsvirkjun í gegnum erfiða tíma
 Framkvæmdir Landsvirkjunar eru alfarið fjármagnaðar með lánsfé en rekstur gengur vel
Morgunblaðið/ÞÖK
Orkan Lækkun álverðs hefur bein áhrif á tekjur af orkusölu Landsvirkjun-
ar til álvera. Framkvæmdir Landsvirkjunar eru fjármagnaðar með lánum.
    




    


 
Eftir Bergþóru Njálu Guðmundsdóttur
ben@mbl.is
RÍKISTRYGGÐ lífeyrisréttindi í
opinberum lífeyrissjóðum eru hluti
af kjörum opinberra starfsmanna.
Þetta segir framkvæmdastjóri
Bandalags háskólamanna og að
ekki komi til greina að þessi rétt-
indi verði gefin eftir.
Gylfi Arnbjörnsson, fram-
kvæmdastjóri ASÍ, sagði í Morg-
unblaðinu í gær að hann sæi ekki
fyrir sér að sátt yrði um það að
launþegar, sem greiða í almenna
lífeyrissjóði, taki á sig skerðingu
lífeyris um leið og þeir greiddu
álögur til að standa undir rík-
isábyrgð lífeyrissjóða opinberra
starfsmanna.
Stefán Aðalsteinsson, fram-
kvæmdastjóri BHM, gagnrýnir
þessi ummæli. „Um þessa rík-
isábyrgð var samið á sínum tíma
árið 1996 og hún er því einfaldlega
hluti af okkar kjörum. Það er búið
að núa okkur því um nasir í ára-
tugi að launakjör okkar séu hugs-
anlega lakari en á almennum
vinnumarkaði af því að við séum
með svo fín líf-
eyrisréttindi.
Það kemur því
ekki til greina
að gefa eftir
þessi réttindi.“
Stefán segir
að samkvæmt
samningnum
borgi ríkið
11,5% framlag í
A-deild lífeyr-
issjóðsins á móti 4% framlagi
launþegans. Þannig sé mótfram-
lagið hærra en í flestum almenn-
um lífeyrissjóðum þar sem það er
8%.
„Við höfum valið að tryggja
okkar ellilífeyrisþega betur en fólk
á almennum markaði en það er
ekkert einsdæmi. Bankamenn hafa
fengið enn hærra mótframlag sem
þeir semja einfaldlega um í sínum
kjarasamningum.“
Fengu milljarða úr ríkissjóði
Með því að borga í lífeyrissjóð-
inn ávinna opinberir starfsmenn
sér ákveðin stig sem segja til um
upphæð lífeyrisins. Stigin eru vísi-
tölutryggð og ríkið ábyrgist þau.
Verði tap á sjóðnum, eins og útlit
er fyrir um næstu áramót, er ríkið
skuldbundið til að hækka fram-
lagið til móts við það. „Hefði
ávöxtunin á sjóðnum hins vegar
verið góð hefði ríkið getað lækkað
framlagið,“ segir Stefán.
Hann segir ekki rétt að draga
lífeyrisréttindi þingmanna og ráð-
herra inn í þessa umræðu. „Þar er
Gylfi að blanda saman hlutum að
mínu mati. Alþingismenn og ráð-
herrar eiga sín réttindi inni í líf-
eyrissjóðunum en annað í þeirra
eftirlaunakjörum er borgað af Al-
þingi. Allir eru svo sem sammála
um þá vitleysu en grundvall-
aratriðið er að það kemur þessu
máli ekki við.“
Hann bætir því við að at-
hugasemdir Gylfa skjóti skökku
við þar sem lífeyrissjóðir á al-
mennum mörkuðum hafi fengið 2,5
milljarða framlag á síðustu tveim-
ur árum úr ríkissjóði til jöfnunar
og lækkunar á örorkubyrði lífeyr-
issjóða og gert sé ráð fyrir 2 millj-
örðum til viðbótar á fjárlögum
næsta árs.
Samið um lífeyriskjör
í kjarasamningum
Lífeyrisréttindi opinberra starfsmanna verði ekki gefin eftir
Stefán
Aðalsteinsson
Vesturröst
Laugaveg 178
S: 551 6770
www.vesturrost.is
Verð frá 29.500
Digital eða með lykli
BYSSUSKÁPA-
TILBOÐ
Frá því í mars 2003 og fram til sumarmánaða þess árs, hækkaði heims-
markaðsverð á olíu nærri sexfalt. Fór úr 25 dollurum á fatið í 147 dollara
þegar það fór hæst. Það stendur hins vegar núna í um 70 dollurum. Á
þessu sama tímabili hækkaði verð á ýmsum hrávörum. Meðal þess var
verð á áli. Eins og sést á grafinu hér að ofan, sem byggist á upplýsingum
frá London Metal Exchange, hefur verðið hækkað mikið frá því gengið var
frá samningum um sölu á raforku til álvers Alcoa Fjarðaáls. Það var
snemma árs 2003. Frá þeim tíma hefur verðið hækkað mikið þar til núna,
fyrir þremur mánuðum.
Álið fellur í verði á mörkuðum líkt og olían
REKTORAR íslenskra háskóla hafa
stofnað til samráðs um hvernig skól-
arnir geti brugðist við þeim breyttu
aðstæðum sem nú hafa skapast í
efnahagslífi þjóðarinnar. Rektorarn-
ir hafa sent frá sér yfirlýsingu þar
sem fram kemur m.a.:
„Rektorar íslenskra háskóla telja
að bregðast þurfi við erfiðleikum í
efnahagslífinu og yfirvofandi at-
vinnuleysi með fjölþættum aðgerð-
um á sviði menntamála. Sérstaklega
þurfi að nýta þann kraft og þekkingu
sem háskólarnir búa yfir til að efla
nýsköpun og skapa ný atvinnutæki-
færi.
Stór hluti atvinnulausra verður
háskólamenntað fólk og þarf að gefa
því tækifæri til að bæta við sína
menntun með fjölbreytilegu náms-
framboði svo það geti gengið tvíeflt
til starfa þegar aðstæður batna.
Setja þarf aukinn kraft í rannsóknir
og þá sérstaklega líta til ávinnings-
ins sem ætla má að þær leiði til fyrir
atvinnusköpun í landinu. […]
Mikil og stórkostleg tækifæri
blasa við Íslendingum og vilja há-
skólarnir leggjast á eitt með þjóðinni
um að þau verði nýtt til uppbygg-
ingar og framþróunar á öllum svið-
um atvinnulífs og menningar. Rekt-
orar hvetja stjórnvöld eindregið til
að setja virkjun mannauðsins í for-
gang og móta með háskólunum nýja
sókn til velferðar og öflugs sam-
félags. Framtíð þjóðarinnar byggist
á því að hér búi vel menntað og fram-
sækið fólk.“
Undir yfirlýsinguna rita rektorar
háskólanna sjö á Íslandi.
Rektorar háskóla
stofna til samráðs