Morgunblaðið - 23.10.2008, Blaðsíða 19

Umræðan 19
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. OKTÓBER 2008
ÚT er komið álit
nefndar dóms-
málaráðherra um milli-
liðalausa sönn-
unarfærslu í
sakamálum. Þar er
komist að þeirri nið-
urstöðu að „upptaka
millidómstigs [í saka-
málum verði] mikil og nauðsynleg
bragarbót fyrir íslenskt sakamála-
réttarfar“. Leggur nefndin því til að
slíku millidómstigi verði komið á fót
og beri heitið Landsyfirréttur. Nið-
urstaða nefndarinnar er vel rökstudd
og sannfærandi. Ákvörðun um hvort
farið verði að tillögu nefndarinnar er
nú verkefni stjórn-málanna. Afar
mikilvægt er að þar verði tekið á
þessu máli af yfirvegun en þó þannig
að rösklega verði gengið til verks.
Stofnun millidómstigs í sakamálum
kostar auðvitað pen-
inga. Atburðir síðustu
vikna í íslensku sam-
félagi hafa eðli máls
samkvæmt haft þau
áhrif að nokkur óvissa
ríkir um framtíð-
arþróun ríkisfjármála.
Hvað sem því líður er
ljóst að áfram verður að
vinna skipulega að upp-
byggingu og endur-
skoðun grunnþátta ís-
lensks stjórnskipulags.
Þar er dómsvaldið og
skipulag þess mikilvægur þáttur,
enda verður Ísland áfram að full-
nægja kröfum réttarríkisins þótt
fjármálalífið hafi orðið fyrir áfalli.
Í áliti ofangreindrar nefndar er
áætlað að laun, húsnæðiskostnaður
og rekstrarkostnaður vegna milli-
dómstigs verði samtals 159 milljónir
króna á ári. Þótt almennt séð teljist
þetta umtalsverðir fjármunir verður
að hafa það í huga að stofnun milli-
dómstigs í sakamálum er nauðsynleg
aðgerð til að rekstur sakamála á Ís-
landi fullnægi mannréttindakröfum.
Þá mun tilvist millidómstigs hafa já-
kvæð áhrif á dómsýsluna þegar á
heildina er litið með því að gera ís-
lenskan rétt fyrirsjáanlegri og gegn-
særri. Millidómstig í sakamálum mun
því þegar til lengri tíma er litið í
reynd draga úr kostnaði í rétt-
arkerfinu. Það er því mikilvægt að
erfiðleikar í íslensku efnahagslífi til
skamms tíma hafi ekki þau áhrif að
látið verði hjá líða að taka sem allra
fyrst málefnalega og rökstudda af-
stöðu til tillagna um stofnun milli-
dómstigs í sakamálum.
Um millidómstig í sakamálum
Róbert R. Spanó
skrifar um nauðsyn
þess að stofna milli-
dómstig í saka-
málum
» Afar mikilvægt er að
þar verði tekið á
þessu máli af yfirvegun
en þó þannig að rösk-
lega verði gengið til
verks.
Róbert R. Spanó
Höfundur er prófessor við lagadeild
Háskóla Íslands.
ÞAÐ er vægast sagt
grátlegt fyrir mann á
mínum aldri, munandi
tímana tvenna, að horfa
upp á ástand þjóðlífsins
í dag, skiptir þá litlu og
er honum engin hugg-
un, þó að hann hafi allt-
af látið í ljós einarða
andstöðu við eða rétt-
ara sagt haft fyrirlitn-
ingu á hinni hömlulausu markaðs-
væðingu ofurgræðginnar, þeirri
köldu frjálshyggju sem hvarvetna
hefur gegnsýrt samfélagið þar sem
öll gömul og góð samhjálpargildi
hafa orðið að víkja. Grátlegt hefur
það verið einnig að sjá allt þetta fólk
sem hefur dýrkað þessi býsn, jafnvel
æðstu trúnaðarmenn okkar hafa vart
mátt vatni halda yfir dýrðinni. En
sefjunaráróðurinn hefur líka verið
linnulaus enda nægt fjármagn til
þeirra hluta. Þegar látnar voru í ljós
efasemdir um ágæti þessarar græðg-
isdýrkunar, allt yfir í megna van-
þóknun á hinum villta dansi, var
svarið ævinlega það, að viðkomandi
væri greinilega uppi á vitlausri öld,
fylgdist ekki með, væri haldinn úrelt-
um kreddum og þar fram eftir göt-
unum. Hinn almáttugi markaður átti
að sjá um allt, hann var hinn æðsti
dómari um rétt og rangt og vei þeim
sem efaðist um algæzku hans. Og
blásið var á það að einhvern tímann
kynni að verða lát á veizluföngum og
auðvitað áttu svo veizluföngin aldrei
að verða fyrir alla, aðeins suma,
ákveðinn forréttindalýð sem nú fer
ósköp lítið fyrir af eðlilegum orsök-
um. Hinn almáttgi markaður sá um
útdeilinguna, hans var hið eina sanna
réttlæti. Grátlegt sagði
ég hvernig komið er,
þegar veizlan er búin og
„prúðu leikararnir“
komnir í felur, ugglaust
í öruggt auraskjól,
skelfilegt fyrir fólkið í
landinu, fyrir þá sem
missa atvinnuna, fyrir
þá sem hafa ýmist lág
vinnulaun eða lágan líf-
eyri, fyrir þá sem æv-
intýramenn auðhyggj-
unnar hafa rænt
sparifénu sínu.
Það er grátlegt að upplifa slíkt á
gamals aldri, en hitt er þó þyngra en
tárum taki hvernig þessi villukenn-
ing og framkvæmd hennar hefur
leikið fólkið sem átti að öllu eðlilegu
að eiga bjarta framtíð í gjöfulu sam-
félagi hefðu réttlætissjónarmið mátt
reisa einhverja rönd við framgangi
kenningasmiðanna. Satt er það að við
erum ekki ein um vandamálin vegna
þeirra auðhyggjugilda sem nú hafa
beðið skipbrot svo víða um veröld,
verðugt skipbrot langar mann til að
segja, en það er engin huggun fyrir
okkur sem þjóð, allra sízt það fólk
sem misvitrir ráðamenn hafa hjálpað
ofurlaunalýðnum við að féfletta svo
skelfilega sem raun ber vitni. Og vel
á minnst. Hvernig var það þegar
einkavæðingin á bönkunum var hale-
lújuð sem hæst, átti hún ekki einmitt
að vera til þess að ríkið, við fólkið í
landinu, þyrftum ekki að taka á okk-
ur ábyrgð á ævintýrinu mikla, ef svo
ótrúlega vildi til að úti yrði um það?
Auðvitað var sá fagurgali innistæðu-
laus með öllu og það vissu þeir ef-
laust sem höfðu hann í frammi.
Núna þegar „fjárhættuspil-
ararnir“ eru búnir með taumlausri
skuldsetningu sinni erlendis að koma
öllu á vonarvöl, þá allt í einu erum
það við sem þjóð sem eigum að taka
skellinn og við erum grátbeðin um
það að leita ekki sökudólga, líta um-
fram allt ekki til baka til að forvitnast
um hvað svo hræðilega úrskeiðis hafi
farið hjá þessum kumpánum með vit-
und og jafnvel vilja æðstu valds-
manna. Er nema von að fólk segi nú:
Ja, það er ekki sama Jón og séra Jón.
Ég heyri tóninn úti í samfélaginu og
ég undrast hann ekki. Er nema von
að reiðin sjóði í fólki sem hefur verið
leikið svo grátt, réttlát og eðlileg
reiði almennings krefst ákveðins
uppgjörs og það þarf að fara fram
fyrr en síðar.
Vonandi birtir aftur til hjá þessari
dugmiklu þjóð, vissa mín er raunar
sú að svo verði, það eitt á þjóðin skil-
ið, en ein af forsendunum er algjör
hreingerning í samfélaginu, algjör
umskipti frá blindum kreddukenn-
ingum hinnar ómennsku markaðs-
hyggju, þar sem samhjálpargildin
verða tekin fram yfir auðhyggjuna,
þar sem sérhagsmunum verður ýtt
rækilega til hliðar með félagslegan
jöfnuð að leiðarljósi. Það á fólkið í
landinu inni fyrst og síðast, ekki sízt
sú kynslóð sem nú er að vaxa úr
grasi. Þrifabaðs er þörf, þar sem
óværa miskunnarlausrar markaðs-
hyggju verður skrúbbuð burt, með
vítissóda ef með þarf.
Þrifabað er þjóðarnauðsyn
Helgi Seljan skrifar
um ástand þjóðlífs-
ins í dag
»Hinn almáttugi
markaður átti að sjá
um allt, hann var hinn
æðsti dómari um rétt og
rangt og vei þeim sem
efaðist um algæzku
hans.
Helgi Seljan
Höfundur er fyrrv. alþingismaður.
VIÐ Íslendingar höfum nú fengið að
reyna hvernig það er að lenda í spinni
breskra stjórnmálamanna. Í spinninu
er sannleikanum snúið á hvolf, svart
verður hvítt og
já þýðir nei. Þegar „misskilning-
urinn“ hefur nú verið leiðréttur hefur
hundruðum milljarða verið kastað fyr-
ir borð og óvíst hvort nokkuð af þeim
endurheimtist
En íslenska þjóðin má teljast heppin
þrátt fyrir allt, við höfum aðeins tapað
peningum. Aðrar þjóðir hafa tapað lífi og limum í von-
lausri baráttu við spunameistara breskra stjórnmála. Bar-
átta þeirra stendur ekki í nokkra daga eða vikur heldur
mánuði og ár.
Það er ekki lengra síðan en 5 ár að Ísland fór í stríð við
írösku þjóðina út af gjöreyðingarvopnum. En það voru
engin gjöreyðingarvopn í Írak eftir allt saman. Spuna-
meistararnir reyndust hafa rangar upplýsingar undir
höndunum, sorry. Íraska þjóðin tapaði ekki milljörðum í
pundum, hún tapaði milljónum í mannslífum og útlimum,
og hún er enn að tapa.
Þeir íslensku stjórnmálamenn, sem nú fyllast heilagri
reiði yfir því ranglæti sem íslenska þjóðin er nú beitt, voru
í þá tíð fúsir til samstarfs við spunameistarana bresku. Þá
skiptu smáatriðin og réttar upplýsingar ekki máli. Það
verður nær ómögulegt fyrir spunameistarana bresku og
íslensku útgáfuna af þeim að selja okkur annað stríð. Því
þótt íslenska þjóðin sé fátækari að milljörðum þá er hún
ríkari að reynslunni, eða það leyfi ég mér að vona.
STEFÁN ÞORGRÍMSSON,
f.v. blaðamaður.
Þroskumst sem þjóð
Frá Stefáni Þorgrímssyni
Stefán
Þorgrímsson
BLAÐ TIL BLAÐSINS
Jólahlaðborðin 2008
Stórglæsilegt sérblað um jólahlaðborð
og aðra spennnandi viðburði
á aðventunni fylgir Morgunblaðinu
laugardaginn 1. nóvember.
Meðal efnis er:
• Jólahlaðborð og aðrar matarveislur.
• Jólahlaðborð á helstu veitingahúsum.
• Hópur sem fer árlega á jólahlaðborð.
• Jólahlaðborð heima, skemmtilegar
uppskriftir.
• Fallega skreytt jólahlaðborð.
• Tónleikar og aðrar uppákomur.
Allar nánari upplýsingar veitir Katrín Theódórsdóttir
í síma 569 1105 eða kata@mbl.is.
Ásamt fullt af öðru spennandi efni
og fróðleiksmolum.
Auglýsendur!
Pantið fyrir klukkan 16,
mánudaginn 27. október.