Morgunblaðið - 20.11.2008, Blaðsíða 29

Umræðan 29
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. NÓVEMBER 2008
SVAR: Enginn!
Það tapar enginn á frystingu útreiknings
verðbóta húsnæðislána, ef miðað er við með-
altalsverðbólgu eða verðbólgumarkmið
Seðlabanka. Þau sem halda öðru fram vilja
hagnast á stóraukinni verðbólgu. Vilja hrifsa
til sín eigið fé landsmanna í íbúðarhúsnæði
hratt og örugglega til síðustu krónu og gjald-
þrots.
Eins og nægi ekki hlutafjárbruninn og tap-
aðar innistæður í sjóðum sem þjóðinni var talin trú um að væru
trygg innlán í traustum bönkum; loforð um innistæður landsmanna
– enn í lausu lofti uns skárra skreppur í ljós.
Þvílík endemis forysta, þjóð! Nú enn uppvís að blekkingum und-
ir yfirskini hjálpsemi sem einungis lengir um stund í hengingaról
heimilanna. Talar enn til vor með skætingi þegar henni dettur í
hug. Syngur enn tíðasöng verðtryggingarsinna, svo haldið verði
áfram að okra lögbundið á almenningi með útreikningi verðbóta í
óðaverðbólgu.
Greiðsluhjálp dugar ekkert heimilum ef eigið fé er horfið í verð-
bætur skulda. Er einungis ávísun á stóraukin félagsleg útgjöld rík-
is og sveitarfélaga. Verkalýðshreyfing og lífeyrissjóðir fáranlega
hrædd við frystingu útreiknings verðbóta.
Lífeyrissjóðir eiga miklar eignir í skuldabréfum verðtryggðra
húsnæðislána og fá af þeim tekjur af innheimtu vaxta, verðbóta, af-
borgana; tekjur að jafnaði þrisvar sinnum hærri en tekjur af hús-
næðislánum almennings í löndunum í kringum okkur.
Lífeyrissjóðir kaupa þessi skuldabréf af sjóðsfélögum ef þeir
taka lífeyrissjóðslán og af öðrum aðilum, t.d. Íbúðalánasjóði, hvort
tveggja mjög arðbærar fjárfestingar sjóðanna.
Við kaup á skuldabréfum er forsenda meðaltalshækkun verðlags
= meðaltalsverðbólga = meðaltalshækkun neysluverðsvísitölu,
svo nái arðsemiskröfu af tekjustreymi. Ársverðbólga 16% nú er
u.þ.b. þrefalt hærri en meðaltalsverðbólga forsendu við kaup. Og
þýðir þrefalt meiri arðsemi af verðbótaþætti skuldabréfs verð-
tryggðs húsnæðisláns! Plús stórum hærri vaxtagreiðslur af ógn-
arverðbættum höfuðstól til framtíðar, vaxtavextir o.s.frv.
Spurt er: hvað gera lífeyrissjóðir ef heimilin gefast loks upp á
þessu okri – foreldrar í þúsundvís segja sig til sveitar gjaldþrota?
Svar: Lífeyrissjóðir verða þá að afskrifa skuldabréf húsnæð-
islána og sjóðirnir tapa þessum eignum sínum, tapa framtíð-
artekjum til að greiða út lífeyri. Allir tapa. Landsmenn tapa íbúð-
um sínum, sparnaði, lífeyri. Lífeyrissjóðir tapa eignum og tekjum.
Á fávísri þrjósku, fávísri græðgi. Eins og útrásarvíkingar. Eins
og flokksbroddar sem skemma og skilja ekki hagkerfið sem þeir
eiga að styðja við og hafa eftirlit með.
Frysting útreiknings verðbóta hefði aðeins viðbótartekjur af líf-
eyrissjóðunum, vegna hækkunar verðbólgu umfram reiknaða með-
altalsverðbólgu. Skaðar því hvorki núverandi stöðu né framtíð-
arstöðu lífeyrissjóðanna, eins og sú staða var fyrir bankahrun. Eins
er um Íbúðalánasjóð sem vill fá til sín húsnæðislán bankanna.
Það tapar því enginn á frystingu útreiknings verðbóta húsnæð-
islána.
Aðgerð sem skiptir nú höfuðmáli að framkvæma strax til að
verja eigið fé heimilanna fyrir vaxandi verðbólgu og meðan verð-
bólguskothríðin varir.
Spá um verðbólgu á næstu mánuðum brennir upp eigið fé heim-
ilanna á mjög stuttum tíma.
Þegar horft er til spáverðbólgu af þessari stærðargráðu er eina
raunhæfa leiðin til varnar skuldugum heimilum frysting útreikn-
ings verðbóta verðtryggðra húsnæðislána, sem miðist t.d. við 3,5%
meðaltalsverðbólgu eða við verðbólgumarkmið Seðlabankans.
Aðgerð sem dregur ekki síst úr falli einkaneyslu, sem nú með
auknum hraða eykur taprekstur fyrirtækja og eykur atvinnuleysi.
Sparar því ekki síst útgjöld ríkis og sveitarfélaga til stuðnings lyk-
ilfyrirtækjum og sparar útgjöld til félagslegra aðgerða. Aðgerð
sem einnig gerir mun fýsilegri framkomnar tillögur um efnahags-
ráðstafanir, sbr. tillögur um stórlækkun stýrivaxta, gengisfall að
botni með verðbólguskell, meðan erlent fé leitar úr hagkerfinu,
sem og tillögur um seðlaprentun og aukið peningamagn í umferð,
m.a. til lánveitinga Seðlabanka beint til fyrirtækja til að halda uppi
atvinnustigi.
Tillögur Samtaka lífeyrissjóða til hjálpar almenningi eru góðra
gjalda verðar, en enda með ósköpum þó ef ekki er frystur útreikn-
ingur verðbóta; hjálpa ekkert ef brennur upp eigið fé heimilanna
því þá er ekkert að verja; allt upp í loft, eins og maðurinn sagði.
Þjóðarnauðsyn brýnust nú að forystumenn almennings sjái ljósið í
þessu hjá okkur.
Undanfarnar vikur og misseri hafa landsmenn horft upp á getu-
leysi, ráðleysi og stefnuleysi forystumanna þjóðarinnar betur og
meir en hollt er nokkurri þjóð. Ráðamenn verða einfaldlega að auð-
sýna myndugleik nú í stefnumörkun og aðgerðum sem verja þjóð-
arhag fyrst! Verja heimilin fyrst! Nú þegar ógnarkraftar hagkerf-
isins og alþjóðlegs veðrahvolfs hagvindanna og stormanna ógna
hér öllu mannlífi.
Vettlingatök duga skammt á ógnaröfl. Ef forystumenn þjóð-
arinnar draga lappir áfram í brýnustu hagsmunamálum almenn-
ings, þarf strax nýja forystu. Það er dagljóst.
Jónas Gunnar Einarsson, rithöfundur.
Verðtryggð húsnæðislán: hver tapar á frystingu útreiknings verðbóta?
HERRA rit-
stjóri, þetta
flöskuskeyti rak á
land við Skild-
inganes í vikunni
og fer ég þess vin-
samlegast á leit
við þig að þú birt-
ir það í blaðinu:
„Sem vélstjóri
m/s Ísafoldar tel ég mig knúinn til
þess að fjalla hér um ástæður og að-
draganda þess að skipið sigldi hér í
strand fyrir hartnær sex vikum. Það
er mikil eftirspurn eftir sökudólgum
þessa dagana meðal aðstandenda
áhafnarinnar og tel ég mig nú geta
mætt þeirri eftirspurn með því að
sakbenda alla aðra sem voru um borð
þennan örlagaríka dag, en að sjálf-
sögðu er ég sjálfur ekki í þeim hópi.
Báturinn var að vísu vélarvana og
hafði rekið undan vindi í nokkra
daga, en ég tel það vera til marks um
ómerkilegan og ósvífinn málflutning
að halda því fram að vélstjóri geti
borið nokkra ábyrgð á því að koma
vélunum aftur í gang.
Þeir eru augsýnilega margir sem
telja að nú sé lag til að beina reiðinni
og sárindunum fyrir vagn síns eigin
haturs og hagsmuna. Það er öllum
fullljóst að vasaljós, rörtöng, og önn-
ur handverkfæri höfðu verið fengin
að láni nokkrum dögum áður, af
léttadreng sem ég að vísu réð sjálfur
og er þar að auki frændi minn. Ekki
er hægt að ætlast til þess að ég, vél-
stjóri (að vísu á undanþágu), fari að
biðja léttadreng um að skila verkfær-
um, þegar hann er fullfær um að
skynja það að ég þurfi á þeim að
halda.
Engar þakkir
Þá er rétt að taka fram að fram að
þessu óhappi og meðan skipið rak á
reiðanum hafði ég margsinnnis,
margsinnis samband upp í brú og las
yfir hausamótunum á skipstjóra og
stýrimanni. Hlaut ég þó enga þökk
fyrir. Benti ég þessum mönnum á að
ekki væri nægur olíuþrýstingur á vél-
unum, þær væru löngu úr sér gengn-
ar og vonlaust væri að reyna að koma
þessum ónýtu görmum aftur í gang.
Þótt ég hafi mælt með kaupum á
þessum vélum og haft umsjón með
viðhaldi þeirra frá því að skipið var
smíðað, þýðir ekki að láta eins og ég
hafi bæði þær skyldur og þau úrræði
á minni hendi að halda þeim við.
Þetta er slík bábilja að ekki tali tek-
ur, en þó gefst vonandi tækifæri til að
fara í gegnum þann þáttinn sér-
staklega síðar.
Greint frá því síðar
Það er einnig til marks um innræti
þessara manna að því hefur verið
lætt að aðstandendum skipverja að
ég hafi átt einhverja sök á strandinu,
þegar ég reyndi að skýra á manna-
máli í fyrsta sinn hvað væri að gerast.
Þetta er endurtekið í síbylju. Ég veit
að sjálfsögðu af hverju vélarnar
biluðu og eftir hvaða kafla í handbók-
inni var ekki farið. Tel ég þó rétt að
greina ekki frá því að svo stöddu.
Þegar menn ráðast að mér með of-
forsi fyrir að sinna ekki skyldum mín-
um, dæma þau ummæli sig sjálf. Auð-
vitað voru varnaðarorð og
upplýsingar um stöðu mála í vél-
arrúminu iðulega sett fram annars
staðar heldur en opinberlega, bæði á
fundum með skipstjóra, stýrimanni
og matselju. Skipstjórinn kýs einfald-
lega að líta fram hjá því að ég hafði
gert honum fulla grein fyrir ástand-
inu í vélarrúminu. Honum var fulljóst
hvert stefndi og er það ljótur leikur
að bera þær sakir á vélstjórann að
hann beri nokkra sök á því að vél-
unum var ekki komið aftur í gang.
Þokukenndar yfirlýsingar
Menn tala hér um nauðsyn þess að
smyrja vélarnar, að eiga varahluti og
að sjá til þess að næg steinolía sé um
borð en það er mátulega þokukennd
yfirlýsing til að hún fari vel í munni
þeirra sem ekki vita nákvæmlega um
hvað þeir eru að tala.
Ég ítreka að ég hvet eindregið til
þess að hlutur minn í strandinu, sem
ýmsir vilja gera sem mestan verði
rannsakaður. Sú rannsókn verður
einföld. Vélstjórinn hefur hér ekkert
að óttast. En það er hlálegt að þrátt
fyrir þau hróp sem skipulögð eru og
gerð eru að mér, þeim eina skipverja
sem varaði við þróuninni, þá er það
svo að sennilega ætti vélstjórinn að
vera lang-, langaftastur í rannsókn-
arþarfarröðinni.
Á hrós skilið
Þá hafa hávaðamenn með þunga
reiðinnar reynt að bera mig þeim
sökum að ég hafi komið í veg fyrir að
dráttarbátur kæmi taug á skipið og
drægi það af strandstað. Í öllu þessu
gerningaveðri og galdrafári horfa
menn fram hjá því að kostnaður við
slíka aðgerð hefði bætt verulegum
skuldabagga á útgerðina, án þess að
leyfi hafi verið fengið fyrir þeim út-
gjöldum.
Þær skemmdir sem síðar urðu á
skipinu í brimrótinu gat ég auðvitað
ekki séð fyrir. En það gátu aðrir, á
því getur ekki verið neinn vafi.
Tel ég að menn ættu heldur að
hrósa mér fyrir það að hafa haft
nægilegt þrek og nægjanlegan styrk
til að standa gegn því að þessum pen-
ingum væri hent í brimið. Ef ég hefði
brugðist í þeim þrýstingi væri ekki
hægt að finna að því þó að gerð væru
nú hróp að mér og matvælum hent að
heimili mínu.
Að lokum vil ég þakka færeysku
strandgæslunni sem ætlar bráðum að
senda björgunarbát á strandstað,
hafi þeir heila þökk og blessun.“
Ábyrgð á strandi m/s Ísafoldar
Benedikt Stefánsson, hagfræðingur.
Opinn fundur á vegum BSRB í dag kl. 16:30 -
18:00 í BSRB - húsinu Grettisgötu 89
Á fundinum verður fjallað um kosti og galla
verðtryggingar og hvort æskilegt sé að afnema hana
tímabundið eða til langframa
Framsögu hafa
Ingólfur H. Ingólfsson félagsfræðingur
Pétur H. Blöndal alþingismaður
Fundarstjóri Helga Jónsdóttir: framkvæmdastjóri BSRB
Að loknum framsöguerindum
verður opnað fyrir spurningar úr sal
Verðtrygging
til góðs eða ills?
ÁTAKA-
TÍMAR kalla á
endurmat og
slíkt endurmat
fer nú fram um
allan hinn vest-
ræna heim. Frá
falli Berl-
ínarmúrs hafa
vaðið uppi öfga-
kenningar hins alfrjálsa markaðar.
Talsmenn þeirra kenninga hafa í
stóru og smáu hafnað hefð-
bundnum gildum og sannindum
enda talið sig hafa höndlað betri og
meiri sannleik en allar gengnar
kynslóðir.
Að fortíð skal hyggja þegar
framtíð skal byggja eru gam-
algróin sannindi og aldrei ljósari
okkur en einmitt í dag. Spjátr-
ungar sem hafa kallað slíkt að
byggja brú til fortíðar verða bros-
legir í brunarústum samtímans.
Það verður engin brú til framtíðar
heilsteypt nema byggt sé á gömlum
merg.
Grunngildi Framsóknarflokksins
eru sótt í ævaforn sannindi um
ágæti þess að búa að sínu, rækta
sinn eigin garð og byggja á þeim
styrkleikum þjóðarinnar sem
standa traustum fótum í sögunni. Í
anda þessa hefur flokkurinn leyft
sér að standa með íslenskri fram-
leiðslu og lagt áherslu á að þjóðin
tryggi fæðuöryggi sitt. Fyrir þá
baráttu höfum við þjóðhyggjumenn
hlotið bágt fyrir um áratugaskeið
en nú eru þeir viðsjártímar að allir
sjá mikilvægi þess að eiga hér ís-
lenskan landbúnað og íslenska
framleiðsluatvinnuvegi.
Í kreppunni sem nú steðjar að
okkur blasa ekki bara við vanda-
mál, þó ærin séu. Það blasa líka við
tækifæri og þau standa meðal ann-
ars til þess að byggja hér upp heil-
brigðara atvinnulíf en við áttum
áður. Atvinnulíf með virkri sam-
keppni þar sem blandað hagkerfi
og lítil og meðalstór fyrirtæki
verða í aðalhlutverki. Það er sú
samfélagsgerð sem Framsókn-
arflokkurinn byggði upp á Íslandi á
velmektarárum og gafst vel til hag-
sældar og hagvaxtar.
Tvennt verðum við öðru fremur
að varast í endurmati næstu miss-
era og hvort tveggja verður vanda-
mál um allan hinn vestræna heim.
Annað er að takmarka sem fyrr
ríkisforsjá í atvinnulífinu. Hitt er
að loka okkur ekki um of af í sam-
félagi þjóðanna. Kreppur hafa alla
jafna kallað á tollamúra og
ákveðna einangrunarstefnu þjóða.
Þó vissulega verði hver þjóð eða
viðskiptablokk að hyggja að grunn-
atvinnuvegum og fæðuöryggi þá er
meðalhófið dýrmætt í þeim efnum.
Það er algerlega hafið yfir allan
vafa að hið svokallaða fjórfrelsi
EES samningsins er stór ástæða
fyrir þeim hremmingum sem hag-
kerfið hér heima býr nú við. Sú um-
gjörð öll þarfnast endurskoðunar
en við megum ekki láta það verða
til að einangra hagkerfi okkar.
Þvert á móti ber okkur að opna hér
dyr á norðurhjaranum fyrir öllum
stærstu viðskiptablokkum heimsins
án þess að afsala okkur fullveldi
þjóðar og frelsi. Slík stefna er í
samræmi við þá grunnhugsun sem
lögð var með sjálfstæðisbaráttu
þjóðarinnar og ekki síður í sam-
ræmi við 90 ára hugsjónir Fram-
sóknarflokksins.
Alþjóðahyggjan og klassísk framsókn
Bjarni Harðarson
er bóksali á Selfossi.
Fréttir á SMS