Fréttablaðið - 08.05.2009, Blaðsíða 44

24 8. maí 2009 FÖSTUDAGUR
Fræðslufundur
www.diabetes.is www.fotur.is
Laugardaginn 9. maí verður haldinn fræðslufundur á vegum
Félags íslenskra fótaaðgerðafræðinga og Samtaka sykursjúkra.
Fundurinn verður haldinn á Hótel Loftleiðum kl: 11.00
Fyrirlesarar verða
Karl Logason, æðaskurðlæknir Áhrif sykursýki á æðakerfi fóta
Magnea Gylfadóttir, fótaaðgerðafræðingur Fætur og sykursýki.
Bertha María Ársælsdóttir, næringarfræðingur Gott að borða
Jóna Hildur Bjarnadóttir, íþróttafræðingur Af stað - - út að ganga.
Eftirtalin fyrirtæki verða með kynningar á staðnum
Iljaskinn – Vistor – Áræði – Artasan
Fræðandi fyrirlestrar sem eiga erindi við marga,
engin aðgangseyrir
Allir velkomnir
www.diabetes.is www.fotur.is
FÉLAG ÍSLENSKRA FÓTAAÐGERÐAFRÆÐINGA
Átök um Evrópu
UMRÆÐAN
Úlfar Hauksson
skrifar um Evrópu-
mál
Á lýðveldistíman-um hafa verið
útkljáðar tvær stór-
orrustur um Evrópu-
mál. Andstæðar fylk-
ingar hafa tekist á
með stílvopninu um
hvernig samskipt-
um við Evrópu skuli háttað.
Fyrsta orrustan snerist um
aðildina að EFTA. Þá heyrðust
raddir sem fullyrtu að EFTA-
aðild myndi grafa undan sjálf-
stæði og fullveldi þjóðarinnar;
þess yrði ekki langt að bíða að
Ísland yrði „ofurseldur útnári
Evrópu“. Breiðu spjótin voru
aftur dregin fram í aðdrag-
anda EES-samningsins. Þrátt
fyrir góða reynslu EFTA-aðild-
ar beittu andstæðingar samn-
ingsins fyrir sig sömu orðræðu
og fyrr; Íslendingar yrðu fórn-
arlömb átroðnings útlendinga –
fangar í eigin föðurlandi ofur-
seldir og undirokaðir!
Dómur sögunnar er óum-
deilanlega sá að EFTA-aðild og
EES-samningurinn voru heilla-
spor sem lögðu grunn að fjöl-
breyttara atvinnulífi og blóm-
legra mannlífi. Dómsdagsspár
úrtölumanna eru því söguleg-
ar heimildir um þjóðlega ein-
angrunarstefnu af verstu gerð.
Fullyrða má að ef þeirri stefnu
hefði verið fylgt væri Ísland í
dag útnári Evrópu með einhæft
atvinnulíf.
Þriðja uppgjörið í átökunum
um Evrópu er yfirvofandi; upp-
gjör um aðild að ESB. Breiðu
spjótin hafa verið dregin fram
og andstæðingum aðildar
höggva í sama knérunn. Kinn-
roðalaust ala þeir á ótta með
rangfærslum um að útlend-
ingar myndu vaða hér yfir
menn og málleysinga með eldi
og brennisteini og skilja eftir
sviðna fold fósturjarðarinn-
ar ef til aðildar kæmi. Rang-
færslur sem sagan hefur dæmt
sem hræðsluáróður og örgustu
ósannindi.
Tveir valkostir
Íslendingar standa frammi
fyrir tveimur valkostum: Ann-
ars vegar að festa í sessi hafta-
kerfi með tilheyrandi gjald-
eyris- og innflutningshöftum
og uppsögn EES-samnings-
ins í framhaldinu. Flestum
ætti að vera ljóst að hafta-
stefna og skert athafnafrelsi
er óhjákvæmilegur fylgifisk-
ur óbreyttrar stefnu og að
slíkt býður ekki upp á grósku-
fulla nýsköpun né fjölbreytni
í atvinnulífi. Óbreytt stefna
er hrein og klár ávísun á for-
tíðarfjötra og rússíbanareið
hagkerfisins. Hinn valkostur-
inn er að ganga með reisn til
aðildarviðræðna við ESB. Nú
er það svo að aðild að ESB ein
og sér leysir ekki öll vandamál
Íslendinga og er engin töfra-
lausn. Því hefur enginn hald-
ið fram nema andstæðingar
aðildar sem hafa lagt aðildars-
innum orð í munn. Aftur á móti
má slá því föstu að aðildarum-
sókn myndi skapa trúverðug-
leika og senda skýr skilaboð
um hvert við ætlum að stefna
– sem við sárlega þurfum á að
halda. Ljóst er að gjaldmiðill-
inn er ekki á vetur setjandi og
við þurfum sem fyrst að kom-
ast inn í ERM II, sem er eins-
konar fordyri að evru og fæst
ekki nema með aðild að ESB.
Aðildarumsókn er því stórt og
afar mikilvægt skref í endur-
reisn Íslands – fyrir atvinnulíf-
ið jafnt sem almenning.
Grunnatvinnuvegir
Ótti landbúnaðar og sjávar-
útvegs við aðild er þekktur.
Samt sem áður er ljóst að þess-
ar skuldsettu atvinnugreinar
þrífast ekki frekar
en annað í óbreyttu
ástandi. Óhætt er að
fullyrða að í aðildar-
viðræðum er hægt að
verja hagsmuni þess-
ara greina til fram-
tíðar. Margoft hefur
verið bent á að sjáv-
arútvegsstefna ESB
snýst um nýtingu
á sameiginlegum
fiskistofnum. Ísland
á hvergi lögsögu að
ESB og Íslending-
ar sitja einir að staðbundnum
nytjastofnum. Engin breyting
yrði þar á við aðild. Varðandi
deilistofna á alþjóðahafsvæð-
um hefur þegar verið samið
um skiptingu þeirra og yrði til
framtíðar byggt á þeim samn-
ingum. Eina undantekningin
er makríll, sem Íslendingar
eru nýlega farnir að nýta. Joel
Borg, framkvæmdastjóri sjáv-
arútvegsmála ESB, gaf skýr
skilaboð á blaðamannafundi í
Brussel 22. apríl sl. með því að
segja að ef Íslendingar sæktu
um aðild yrði fundin lausn
á sjávarútvegsmálum snið-
in að hagsmunum Íslendinga.
Orð Borgs enduróma ummæli
forvera hans í starfi; Frans
Fischler og Emmu Bonino.
Framkvæmdastjórn ESB og
einstakar Evrópuþjóðir gera
sér fulla grein fyrir mikilvægi
sjávarútvegs fyrir Ísland og
hafa margoft lýst yfir skiln-
ingi á sérstöðu okkar.
Öllum er ljóst að íslenskur
landbúnaður á eftir að ganga
í gengum breytingar algerlega
óháð ESB-aðild. Jafnframt er
ljóst að dómsdagsspár um að
ESB aðild ein og sér myndi
leggja landbúnað á Íslandi í
rúst standast ekki skoðun. Sé
t.d. tekið mið af reynslu Finna
og Svía eftir 14 ára veru í ESB
er hún almennt góð. Um þetta
vitna Peter Lundberg, sérfræð-
ingur hjá sænsku bændasam-
tökunum, í viðtali í DV 29. apríl
sl. og Pekka Pesonen, finnskur
framkvæmdastjóri evrópsku
bændasamtakanna COPA- Cog-
eca, en hann hélt erindi hér á
landi hinn 4. febrúar sl. Lund-
berg fullyrðir að sænskum
landbúnaði „líði betur innan
[ESB] en utan“ og að aukinnar
bjartsýni gæti meðal sænskra
bænda. Í máli Pesonen kemur
fram að þrátt fyrir sameigin-
lega landbúnaðarstefnu ESB
sé hún útfærð þannig að allir
hafi hag af. Ný tækifæri opn-
ist og að engin dæmi séu um að
horfið hafi verið frá landbún-
aði í ESB; það væri ekki hagur
evrópsk landbúnaðar. Fullyrð-
ingar Bændasamtaka Íslands í
Bændablaðinu 28. janúar sl. um
að íslenskum landbúnaði standi
veruleg ógn af ESB-aðild og að
sænskur og finnskur landbún-
aður hafi verið drepinn í dróma
af ESB er bábilja ein. Íslend-
ingar munu svo sannarlega
halda áfram að yrkja jörðina
og draga fisk úr sjó þrátt fyrir
að til aðildar kæmi.
Frelsi eða höft?
Eins og komið var inn á hér í
upphafi er dómur sögunnar
skýr. EFTA- og EES-aðildin
voru hreyfiafl framfara. Við
Íslendingar höfum nú val um
að halda áfram að feta braut
frelsis og losa okkur undan
klyfjum vonlausrar efnahags-
stefnu og ganga til liðs við ESB
ásamt flestum af okkar helstu
viðskipta- og vinaþjóðum. Hinn
kosturinn er að taka skrefið til
baka út úr EES og byggja ein-
hæft samfélag á grundvelli
útflutnings frumframleiðslu og
takmarkaðs innflutnings nauð-
synja með tilheyrandi gjaldeyr-
ishöftum og frelsisskerðingu
almennings. Um þessa tvo kosti
snýst Evrópuumræðan.
Höfundur er stjórnmálafræð-
ingur við Háskóla Íslands og
togarasjómaður.
ÚLFAR HAUKSSON
UMRÆÐAN
Jón Hákon Magnús-
son skrifar um miðlun
upplýsinga
Fjölmiðlar og fjöl-miðlun eru nú í miðri
samskipta- og upplýs-
ingabyltingu, sem mun
breyta samskiptum
mannkynsins um alla
framtíð. Það má í raun
líkja tæknibyltingunni
nú við fyrstu prentvél
Gutenbergs sem gjörbreytti á
sínum tíma prentun bókarinnar.
Í kjölfarið varð bókin á skömm-
um tíma almenningseign og upp-
lýsingar urðu mun aðgengilegri
en áður. Það sem hefur verið að
gerast með tilkomu stafrænnar
upplýsingamiðlunar er að sam-
skiptatæknin hefur gjörbreytt
upplýsingadreifingu heims-
byggðarinnar. Byltingunni er
fjarri því lokið og má búast við
miklum sviptingum í dreifingu
frétta, fræðsluefnis og upplýs-
inga í náinni framtíð.
Liðin tíð
Það er ekki langt síðan dagblöð,
útvarp og sjónvarp dugðu til að
koma fréttum og upplýsingum til
almennings. Það er liðin tíð, sem
kemur aldrei aftur. Prentmiðlar
eru á undanhaldi í hinum vest-
ræna heimi og ýmsir fjölmiðla-
fræðingar spá því að dagblöð
hverfi af sjónarsviðinu innan
aldarfjórðungs. Í þessum töluðu
orðum er bandaríska dagblaðið
The Boston Globe á barmi gjald-
þrots, en blaðið er 14. stærsta blað
landsins og rekur sögu sína allt
aftur til 1872.
Það er liðin tíð að allir sitji við
útvarpstækið eða fyrir fram-
an sjónvarp til að horfa á frétt-
ir. Fjöldi fólks sækir nú
það efni sem það sjálft
velur inn á vefmiðla á
þeim tíma sem því hent-
ar hverju sinni. Fjöldi
manns hefur tekið iPod
í þjónustu sína til að
hlusta eða horfa á efni
sem því finnst áhuga-
vert. Nú hlaða menn á
spilarana uppáhaldstón-
listinni, kvikmyndunum,
hljóðbókunum og jafn-
vel umræðuþáttum og
öðru efni. Farsími er nú
miklu meira en bara tal-
sími. Hann er að breytast í sjón-
varp og móttökutæki fyrir valdar
og sérhæfðar fréttir úr fjölmiðl-
um í áskrift. Hann gegnir einn-
ig orðið mikilvægu hlutverki við
myndaöflun fjölmiðla. SMS-síma-
tækni er nú notuð í sívirkari mæli
til boðskipta. Barack Obama til-
kynnti t.a.m. forsetaframboð sitt
með því að senda samtímis SMS-
tilkynningu til hundraða þúsunda
flokksmanna Demókrataflokks-
ins.
Vefmiðlar treysta stöðu sína
Vefmiðlar treysta sífellt betur og
betur stöðu sína í heimi fjölmiðla
enda sækja æ fleiri fréttir þangað
frekar en til annarra miðla, blaða,
útvarps eða sjónvarps. Sífellt
færri í hópi 35 ára og yngri ger-
ast áskrifendur hjá prentmiðlum. Í
stað þess fer unga fólkið oft á dag
inn á vefmiðlana til að nálgast það
fréttaefni sem það hefur áhuga
á. Bloggið hefur í auknum mæli
komið í stað umræðna í gömlu
miðlunum og manna á meðal.
Nútímafólk kann að afla sér frétta
og upplýsinga með aðstoð rafrænu
miðlanna, t.d. Google, YouTube,
Yahoo eða Wikipedia. Ekki má
gleyma Fésbókinni (Facebook),
sem orðin er ein öflugasta sam-
skiptaveita heimsins og þar eru
íslenskir notendur að sjálfsögðu
fremstir í flokki. Eitt öflugasta
samskiptatækið nú á tímum er
lófatölvan, t.d. Blackberry sem
Obama er frægur fyrir að sleppa
ekki úr hendi sér.
Heimasíður eru jafn mikilvægar
nú og þær voru upphaflega. Vefur-
inn er víða illa nýttur upplýsinga-
miðill hjá fyrirtækjum, stofnunum
og samtökum vegna áhersluleys-
is, sem birtist í gömlum og jafnvel
úreltum upplýsingum.
Flóknari samskipti
Þessar miklu tækniframfarir í
samskiptum heimsbyggðarinnar
gera samskipti og almannatengsl
mun flóknari en þau voru fyrir.
Mun flóknara er nú að ná sam-
bandi við nærsamfélagið en áður
var. Það er ekki lengur nóg að fá
birta frétt eða auglýsingu í hefð-
bundnum miðlum sé meginmark-
hópurinn t.d. 30 ára og yngri. Of
mörg íslensk fyrirtæki og stofn-
anir flaska á þessu. Allt of mörg
þeirra hafa ekki sett sig inn í nýja
samskiptamöguleika eða hvern-
ig best er að nýta boðmiðlunina
og samskiptatæknina sem nú er í
boði. Fyrirtæki sem ekki ná tökum
á þeirri fjölbreyttu samskipta-
tækni sem mismunandi hópar nýta
sér verða undir í almannatengslum
og samkeppni.
Það vakti athygli mína í nýaf-
staðinni kosningabaráttu hversu
skammt íslenskir flokkar eru
komnir í nútíma samskiptatækni.
Að mestu leyti notast þeir enn við
gömlu aðferðirnar í samskipt-
um við flokksmenn og kjósendur.
Flokkarnir virðast ekki hafa lagað
sig að breyttu samskiptaumhverfi
með því að tileinka sér hinar nýju
aðferðir í samskiptum við sam-
herja sína.
Höfundur er er framkvæmda-
stjóri KOM almannatengsla.
Stafræna upplýsingamiðlunin
JÓN HÁKON
MAGNÚSSON