Fréttablaðið - 08.05.2009, Blaðsíða 22

22 8. maí 2009 FÖSTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRI: Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Emilía Örlygsdóttir emilia@frettabladid.is
og Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf.
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal jk@frettabladid.is og Þorsteinn Pálsson thorsteinn@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI:
Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
B
áðir ríkisstjórnarflokkarnir lofuðu fyrir kosningar að
svipta smábátasjómenn og útvegsmenn á tilteknu árabili
öllum þeim aflaheimildum sem þeir ráða yfir. Aðgerðin er
kennd við bókhaldshugtakið afskrift þó að hún eigi ekkert
skylt við það.
Rökin fyrir veiðileyfasviptingunni eru þau að svokölluð úthlutun
veiðiheimilda til smábátasjómanna og útvegsmanna á sínum tíma
hafi byggst á ranglæti. Nú eru þeir ekki taldir hafa átt rétt til fisk-
veiða öðrum fremur.
Fiskveiðistjórnunarkerfið með frjálsu framsali var lögfest af
vinstristjórn Steingríms Hermannssonar. Einu ráðherrarnir sem
knúðu málið fram á Alþingi á þeirri tíð og sitja þar enn eru Jóhanna
Sigurðardóttir og Steingrímur Sigfússon. Þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins greiddu atkvæði gegn málinu vegna millifærslusjóðs sem
fylgdi með.
Forystumenn ríkisstjórnarflokkanna hétu því fyrir kosningar í
vor að bæta fyrir það ranglæti sem þeir telja sig hafa komið á fyrir
tveimur áratugum. Nú segja þeir að staða sjávarútvegsins sé svo
slæm eð ekki komi til greina að fara með ábyrgðarleysi í breyting-
ar. Á mæltu máli þýðir það að farið verður hægt í sakirnar við að
innleiða réttlætið.
Eðlilega spyrja margir hvers vegna efnahagsþrengingar kalla
á frestun á réttlætinu. Er það ekki rökvilla? Ef hugsunin á bak við
réttlætisaðgerðirnar stenst, eru þá ekki öll rök til þess að hraða
þeim fremur en að draga á langinn? Ráðherrarnir telja það ábyrgð-
arlaust. Hvers vegna?
Þegar ráðherrarnir Jóhanna Sigurðardóttir og Steingrímur Sig-
fússon knúðu samflokksmenn sína til að samþykkja frumvarpið
um fiskveiðistjórnunina og frjálsa framsalið nefndu þau hvorugt
hugtakið ranglæti á nafn. Var það pólitískur refsháttur af þeirra
hálfu? Svarið er: Nei.
Lögin fólu einfaldlega ekki í sér úthlutun á veiðirétti. Hún hefur
aldrei farið fram. Það sem gerðist var að veiðiréttur smábátasjó-
manna og útvegsmanna var minnkaður frá því sem áður var og tak-
markaður við ákveðið hlutfall úr hverjum stofni. Þeir sem hagsmuna
höfðu að gæta litu á skerðinguna sem ranglæti. Allir voru sammála
um að það sem eftir stóð af veiðiheimildum þeirra væri réttlæti.
Fiskiskipastóllinn var of stór. Í mörgum öðrum löndum var
brugðist við þeim vanda með því að skattleggja almenning og kaupa
útgerðarmenn út úr rekstri með úreldingarstyrkjum. Jóhanna Sig-
urðardóttir og Steingrímur Sigfússon völdu skynsamlegri leið og
réttlátari gagnvart skattborgurunum.
Þau lögðu til frjálst framsal. Sterkari útgerðir keyptu upp þær
veikari. Þannig var útgerðin sjálf látin bera þann kostnað sem
almenningur axlaði annars staðar með sköttum.
Jóhanna Sigurðardóttir og Steingrímur Sigfússon voru því ekki
að fela ranglæti þegar þau innleiddu fiskveiðistjórnunarkerfið.
Skerðingin var óhjákvæmileg. En hitt hefði verið ranglátt að taka
veiðiréttinn allan og færa í hendur þeim eða selja sem ekki höfðu
stundað sjóinn.
Þetta skýrir hvers vegna ráðherrarnir vilja fara hægt í að inn-
leiða hið nýja réttlæti. Þeir vita að atvinnugreinin þolir það ekki og
bankarnir munu ekki standast það. Því hægar sem þeir fara í nýja
réttlætið, þeim mun ábyrgari verða þeir, eins og sjávarútvegsráð-
herra hefur réttilega sagt.
Ríkisstjórnin og fiskveiðistjórnunin:
Hægt í réttlætið
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
UMRÆÐAN
Guðmundur Steingrímsson skrifar um
niðurfellingu skulda
Að gefnu tilefni er ástæða til að taka fram, og undirstrika, að hugmyndin um
flata almenna afskrift höfuðstóls skulda
Íslendinga gerir ekki ráð fyrir að kostnað-
ur lendi á ríkinu. Forsenda hugmyndarinn-
ar er þvert á móti þessi: Það liggur fyrir að
lán Íslendinga verða afskrifuð af erlend-
um kröfuhöfum. Hugmyndin gengur út á, að þessar
afskriftir verði nú þegar látnar renna jafnt til allra
íslenskra skuldara.
Þetta er vissulega róttæk hugmynd. Það er aftur á
móti slæmt að viðskiptaráðherra, forsætisráðherra
– svo ekki sé talað um Sighvat Björgvinsson – skuli
ekki skilja þessa hugmyndafræði. Skilningsleysi
þessara aðila – einkum þó ráðherranna – kemur í
veg fyrir nauðsynlega umræðu.
Jöfn afskrift skulda er efnahagsaðgerð. Nákvæm-
lega eins og skattpíning getur sligað þjóðfélag
getur skuldabyrði gert það einnig. Óhemju íþyngj-
andi skuldabyrði þjóðarinnar aftrar neyslu, fjár-
festingum og framkvæmdum. Höfuðstóll allra lána
Íslendinga, þökk sé efnahagshruninu, hefur hækkað
meira en nokkrar skynsamlegar áætlanir gátu gert
ráð fyrir. Lánalengingar, teygjulán, frystingar og
aðrar kúnstir – sem vissulega þarf að grípa til líka
– breyta þessu ekki. Fólk er jafnskuldsett eftir sem
áður.
Ef ekkert er gert í höfuðstólnum getur
íslenskt þjóðfélag, með venjulegt millitekju-
fólk í fararbroddi, orðið áratugalangri stöðn-
un að bráð. Hver vill greiða skuldir án þess
að eygja nokkra von um það í sinni lífstíð að
geta stækkað við sig húsnæðið eða yfir höfuð
eignast það sem það býr í? Það er mikið í
húfi. Í þessum aðstæðum getur vinnusemi
þjóðarinnar og bjartsýni orðið kaldlyndari
viðhorfum að bráð, vonleysi og uppgjöf.
Með því að láta afskriftirnar renna flatt
til allra skuldara í tæka tíð er fernt gert:
Komið er til móts við skuldara af sanngirni og byrð-
um létt af þeim. Lántakendur axla þar með ekki einir
afleiðingarnar af hruninu, heldur lánveitendur líka.
Fólk losnar úr skuldafangelsi, sem kemur fasteigna-
markaði af stað. Og síðast en ekki síst: Efnahagslífið
er örvað. Fé losnar. Neysla eykst. Það vinnur síðan –
ásamt öðrum nauðsynlegum aðgerðum eins og lækk-
un vaxta – gegn atvinnuleysi og gjaldþrotum.
Hin leiðin, sem ráðherrarnir virðast vilja fara, er
að hundsa allt tal um klafa höfuðstólsins eins og slíkt
skipti engu máli. Að teygja og lengja er eina úrræðið
til skuldara, fram á elliárin, líkt og í einhvers konar
endalausri efnahagslegri morgunleikfimi. Og hvað
afskriftir varðar er planið þetta: Að bíða frekar eftir
því og sjá hversu margir verða á endanum gjald-
þrota, hversu margir fara fram af bjargbrúninni, og
síðan afskrifa. Það er hins vegar ekki efnahagsað-
gerð. Það heitir að gera ekki neitt.
Höfundur er þingmaður fyrir Framsóknarflokkinn.
Ekki gera ekki neitt
SPOTTIÐ
GUÐMUNDUR
STEINGRÍMSSON
Skipholti 50b • 105 Reykjavík
Uppfæra takk
Það er verk að vinna á Nýja Íslandi,
að minnsta kosti hjá vefumsjón-
armönnum Samfylkingarinnar,
Sjálfstæðisflokksins og Seðlabanka
Íslands. Á heimasíðu Samfylkingar-
innar má til dæmis lesa að þing-
flokksformaður flokksins sé Lúðvík
Bergvinsson. Það er ekki rétt
enda er Lúðvík hættur á þingi. Á
heimasíðu Sjálfstæðisflokksins
er Andri Óttarsson sagður fram-
kvæmdastjóri flokksins en hann
hætti í því starfi um páskana. Á
heimasíðu Seðlabankans má
lesa ágrip af sögu bankans en
þar eru núverandi bankastjórar
sagðir þeir Davíð Oddsson,
Eiríkur Guðnason og Ingi-
mundur Friðriksson. Þeir
eru allir hættir störfum.
Í skjóli skálda
Húsasmiðjan hefur gefið út nýjan
bækling þar sem finna má allt fyrir
garðinn sem hugurinn girnist, til
dæmis tvær tegundir skjólgarða,
Gyrði og Gerði. Ósagt skal látið hvort
hér sé verið að vísa til rithöfund-
anna Gyrðis Elíassonar og
Gerðar Kristnýjar Guðjóns-
dóttur, en hitt er annað mál
að það er eflaust hægt
að gera margt vit-
lausara en að verja
sólríku síðdegi bak
við Gerði með
bók eftir
Gyrði. Eða
öfugt.
Tilgangurinn og meðalið
Bjarni Harðarson, bóksali á Selfossi,
nær ekki upp í nef sér fyrir hneyksl-
un yfir „blygðunarlausum“ áróðri
ESB-sinna, undir forystu Benedikts
Jóhannessonar, sem Bjarni segir að
haldi því fram að málið snúist um
ESB eða dauða. Á þeim nótum hafa
fleiri talað en ESB-sinnar, til dæmis
ESB-andstæðingar. Þar má nefna
frambjóðendur á hinum skammlífa
L-lista Bjarna Harðarsonar, svo sem
Þórhall Heimisson sem skrifaði
blaðagrein fyrir hönd listans þar
sem sagði að innganga í ESB
myndi draga lífskraftinn úr
þjóðinni. Ekki kvartaði Bjarni
yfir blygðunarleysinu þá,
enda var boðskapurinn
honum að skapi.
bergsteinn@frettabladid.is