Skinfaxi - 01.11.1953, Síða 9

SKINFAXI
105
er væri með líku sniði og hann hafði kynnzt á Norð-
urlöndum. Ekki varð það nein sigurganga, og lauk henni
með algerum ósigri Guðmundar. Islendingar hafa raun-
ar aldrei verið sérstaklega ginnkeyptir fyrir lýðháskóla-
fyrirkomulaginu, og saup Guðmundur óspart seyðið
af því. Sjálfur var hann sérlundaður hugsjónamaður
fremur en stundaglöggur og raunsær skólamaður á
gagnfræðaskólavísu. Hann var í rauninni ekki maður
hversdagsleikans, og þó var hann alhliða fræðari. Hann
var lýðháskólamaður i þess orðs fyllstu merkingu.
Guðmundur stofnaði víða skóla á næstu 14 árum,
aðallega við Eyjafjörð og á Langanesi. Eins var hann
farkennari í Norður-Þingeyjarsýslu. En eins og áður
segir, var skilningur landsmanna litill á hugsjónum
hans, og hvergi auðnaðist honum að stofna þann skóla,
er til langframa lifði, eins og hann dreymdi um. Samt
kynntist hann á þessum árum ýmsum mönnum, er
kunnu vel að meta störf hans og áhuga. Má þar t. d.
nefna séra Arnljót Ólafsson. Hins vegar var árferði
illt á þessum árum, vesturfarir miklar og framfarahug-
ur ekki vaknaður. Þessari baráttu Guðmundar lauk
með því, að hann hvarf af landi burt, og þó sárnauðug-
ur, því að landi sínu og lýð vildi hann helzt vinna.
Norsku ungmennafélögin buðu lionum til sin árið 1903.
Dvaldist hann ytra, í Noregi og Danmörku, næstu sex
árin, flutti fjölda fyrirlestra og lifði góðu lifi.
En hugur hans stóð heim. Og þegar íslenzku ung-
mennafélögin óskuðu eftir störfum lians árið 1909,
fluttist hann heim og settist að í Hafnarfirði. Átti hann
þar heima til dauðadags, en ferðaðist víða um landið
og hélt fyrirlestra. Oft voru launin lítil og kjöi’in kröpp,
og vonbrigði nokkur, en þó mun hann hafa unað liag
sínum allvel, enda fékk hann nú að vinna íslenzkum
æskulýð, en sú hafði hugsjón hans vei’ið frá unga aldri.
Guðmundur skrifaði jafnan mikinn fjölda gi’eina um
ýmis konar efni í norsk blöð, dönsk og íslenzk. Einnig