Skinfaxi - 01.04.1985, Blaðsíða 25

Tóbaksvamarlögin
tímabœr
réttarbót
Þorvaröui Örnólísson
Fimmtudaginn 17. maí hlýtur
að verða talinn merkur dagur í
sögu tóbaksvarna á íslandi. Þann
dag var frumvarp til nýrra tóbaks-
varnalaga afgreitt í Neðri deild
með samhljóða atkvæðum sem
lög frá Alþingi. Hafði það áður
farið rétta boðleið gegnum þing-
deildir og verið breytt nokkuð í
þeim báðum. Stuttu seinna, 28.
maí, staðfesti Forseti íslands lög-
in með undirskrift sinni.
Með nýju lögunum er stigið
stórt skref fram á leið í baráttunni
gegn tóbaksneyslu og afleiðing-
um hennar. Þau staðfesta og
herða á ákvæðum eldri laga um
bann við tóbaksauglýsingum og
hafa jafnframt að geyma ýmis
mikilvæg nýmæli svo sem um
skyldu til að merkja umbúðir
tóbaks með viðvörun um skað-
semi vörunnar, bann við að selja
tóbak þeim sem eru yngri en 16
ára og allvíðtækar takmarkanir á
reykingum.
Mikið hefur verið um lögin
fjallað, bæði manna á meðal og í
fjölmiðlum og ekki eru allir á eitt
sáttir um ágæti þeirra. Það er eins
og sumir sjái í þeim skrattann
uppmálaðan, aðrir líta þvert á
móti á þau sem frelandi engil —
og allt þar á milli.
Að mestu leyti hefur þessi
mikla umræða snúist um þau
ákvæði laganna sem varða tak-
markanir á reykingum.
Af sumum skrifum gæti mönn-
um skilist að verið væri að banna
nánast allar reykingar eða eins og
sagt var í grein í einu dagblaðinu
„svipta menn réttinum til að
spilla heilsu sinni með þeim ráð-
um sem þeim hugnast best“ og
„og velja sér banamein“. Þetta er
auðvitað eins og hver annar
óhemjuskapur. Eftir sem áður er
mönnum næsta frjálst að reykja
sig í hel, þeim sem það vilja (ef
einhverjir eru), aðeins ekki á þeim
stöðum þar sem lögin ákveða,
eða ákveðið verður með stoð í
þeim, að vera skuli reyklausir.
Þeir staðir eru sem betur fer
nokkuð margir og þróunin verður
eflaust sú að þeim fjölgi eftir því
sem fólk skynjar betur hvílíkur
munur er á því að lifa og starfa í
reyklausu umhverfi eða húsa-
kynnum sem eru gegnsósa í
tóbaksreyk. Og það munu reyk-
ingamenn finna í auknum mæli,
ekki síður en hinir sem ekki
reykja.
Ýmislegt bendir til að mikill
meirihluti þjóðarinnar sé hæst-
ánægður með lögin og þau hafa á
skömmum tíma orðið æ virkara
tæki til að hreinsa loftið þar sem
til var ætlast.
Eins og við mátti búast finnst
þó sumum reykingamönnum þeir
vera órétti beittir að fá ekki að
ráða því algerlega sjálfir hvar þeir
reykja. Trúlega liggja þar oftast
að baki úreltar hugmyndir um
reykingar og tóbaksreyk sem
varla geta orðið langlífar úr
þessu. Lengi vel þótti sjálfsagt og
allt að því jafn eðlilegt að reykja
að öðrum viðstöddum eins og t.d.
að drekka með þeim kaffi — og
tóbaksreykur var bara falleg, grá
slæða í loftinu og sakaði engan.
Nú vita flestir betur og æ fleiri sjá
tóbaksreykinn eins og hann er:
sem hættulegan mengunarvald,
ekki aðeins í blóði og likama
reykingamannsins heldur einnig í
andrúmsloftinu umhverfis hann
þaðan sem þessi óþrif geta flust í
lungu og æðar annarra manna.
Þeim sem hefur skilist þetta getur
ekki heldur dulist að reglur um
skorður við reykingum á borð við
þær sem eru í nýju tóbaksvarna-
lögunum, eru bæði sanngjarnar
og nauðsynlegar og verðskulda
fyllsta stuðning.
Hvað sem því líður þá erum við
íslendingar nú komnir í fremstu
röð þjóða um að tryggja með lög-
um „rétt þeirra sem reykja ekki“.
Jafnframt hefur vænkast — ef vel
er að gáð — hagur þeirra fjöl-
mörgu reykingamanna sem
gjarnan vilja draga úr reykingum
sínum eða losa sig alveg við þær.
Ef til vill er þó mest um vert að
með sérhverjum nýjum stað sem
er vígður reykleysi og hreinu lofti
fækkar að sama skapi þeim stöð-
um þar sem börnum og ungling-
um er gefið hættulegt fordæmi
um neyslu ávanabindandi eitur-
varnings.
Ef slík þróun helst í hendur við
refjalausa framkvæmd á banni
við tóbakssölu til barna og
unglinga og sí virkja fræðslu um
skaðsemi tóbaksneyslu, þá getur
farið að styttast í að ísland eignist
sína fyrstu „reyklausu kynslóð“.
Þorvarður Örnólfsson
SKINFAXI
25