Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1940, Page 7

gerðum. Var þeim fest neðan í stóra útblásna
gúmmíbelgi, sem komust iðulega upp í 20
km. hæð. í tækinu er útvarpsstöð, sem send-
ir í sífellu skeyti eða merki, sem tekið er á
móti með venjulegu viðtæki, og má af þeim
reikna loftþrýstingu, hita og raka loftsins á
leiðinni upp.
Veðurkortin.
Byrjað er að dreifa veðurskeytunum fá-
um mínútum eftir hverja athugun, og tekur
hver loftskeytastöðin við af annarri, alltaf í
sömu röð. Með lítilsháttar breytingu á still-
ingu viðtækisins sækir svo loftskeytamaður-
inn veðurskeyti frá hverju landinu á fætur
öðru. Þannig koma skeyti frá 5 dönskum
stöðvum, 10—15 sænskar stöðvar, yfir 20
norskar, um 40 frá Bretlandseyjum o. s. frv.
Auk þess nást oft skeyti frá skipum á sigl-i
ingaleiðum. Frá íslandi eru send skeyti frá
5 stöðvum (Reykjavík, Bolungavík, Akur-
eyri, Dalatanga og Vestmannaeyjum). Þeim
er nú dreift frá stuttbylgjustöðinni í Gufu-
nesi, en áður voru þau send með ritsímanum
til Englands, og þaðan var þeim dreift með
ensku skeytunum.
Loftskeytamaðurinn aíhendir skeytin jafn
óðum öðrum starfsmanni, sem tekur að skrifa
þau niður á landakort með margvíslegum
tölum og táknum. Verður að nota nýtt kort
í hvert skipti, en það eru hér 3—4 á dag,
eða yfir 1000 á ári. Á kortinu eru engin
nöfn, aðeins skipting láðs og lagar og lands-
lag merkt með litum eftir hæð yfir sjó. At-
hugunarstöðvarnar eru merktar með dökkum
deplum, og hefir hver einstök stöð sitt núm-
er. Annars eru kortin mjög mismunandi að
stærð og útliti, og fer það m. a. annars eftir
því, hvaða aðferð er notuð við veðurspár.
í Frakklandi t. d. eru teiknuð mörg kort við
hverja athugun: 1. Loftvog og vindur. 2.
Hiti. 3. Ský og úrkoma. 4. Hitabreyting síð-
ustu 12 tíma. 5. Hitabreyting síðustu 24
tíma. 6. Loftvogarbreyting síðustu 3 tíma. 7.
Loftvogarbreyting síðustu 12 tíma o. s. frv.
Á Norðurlöndum og víðar er allt þetta teikn-
að á eitt og sama kort, að undanteknum hita-
og loftvogarbreytingum.
Að þessu loknu er tekið að ,,kanna“ kortið.
Dregnar eru með blýanti línur í gegnum þá
staði, sem hafa jafna loftþrýstingu (isobarer,
jafnþrýstilínur), líkt og hæðarlínur á landa-
bréfum. Koma þá fram svæði með hárri og
lágri loftþrýstingu, hinar svonefndu ,,hæðir“
og ,,lægðir“. Þá eru afmörkuð regnsvæði,
skúrasvæði, þokusvæði, dregnar jafnhitalínur
(isothermer) o. fl. Oft eru þessu svæði merkt
með litum, svo að auðveldara sé að glöggva
sig á veðurkortinu. Þannig eru úrkomusvæði
merkt með grænu, þokusvæði með gulu,
svæði með háum hita með rauðu og köld
svæði með bláu. Það kemur sem sagt í ljós
við athugun veðurkortanna, að veðrið breyt-
ist ekki af handahófi frá einni stöð til ann-
arar, heldur nær sama veðurlagið — svo
sem regn og snjór, skúrir og él, þoka, kuldi,
hiti — yfir stærra svæði samfellt. Og þegar
borin eru saman kort frá sama sólarhring
eða frá degi til dags, sjást venjulega á þeim
sömu lægðirnar eða hæðirnar, sömu regn-
svæðin o. s. frv., en hafa jafnan færzt meira
eða minna úr stað. Og hreyfingin er heldur
ekki af handahófi, heldur oft mjög regluleg,
einkum yfir úthöfum, bæði um stefnu og
hraða. Stefnan er oftast frá vestri til aust-
urs. Mjög oft er stefnan norðaustlæg, stund-
um suðaustlæg, það má heita undantekning,
ef lægðirnar hreyfast til vesturs. Hraðinn er
einnig mjög breytilegur. Lægðir og regn-
svæði fara að meðaltali 50 km. á klukku-
stund á sumrum, en 60 km. á vetrum. Oft
fer hraðinn niður í núll, þ. e. a. s., að lægðin
verður kyi’rstæð, sem kallað er, en regn-
svæðið getur samt haldið áfram ferð sinni.
Hinsvegar getur hraði lægðanna farið upp í
og yfir 100 km. á klukkustund. Ber það
stundum við hér í norðanverðu Atlantshafi.
Sem dæmi má nefna lægðina, sem olli strandi
franska hafrannsóknaskipsins „Pourquoi
pas?“ í september 1936. Hún kom sunnan af
hafi og fór norður með vesturströnd íslands
með um eða yfir 100 km. hraða á klst.
Hæðirnar eru miklu hægari i ferðum en
lægðirnar og halda stundum kyrru fyrir dög-
um og vikum saman,
Framh.
VÍKINGUR