Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1946, Blaðsíða 11

Það er hvort tveggja, að ísland er umflotið
sæ, enda hefur það ávallt verið svo allt frá því
að menn tóku sér þar bólfestu, að allmikill hluti
landsmanna hefur sótt sjó að meira eður minna
leyti, og hvað sem öðru líður, er það víst, að
hagur íslenzku þjóðarinnar hefur þá verið bezt-
ur, þegar hún hefur átt mestan og beztan skipa-
kost, en á mestu hörmungarárunum, sem hafa
yfir hana komið, var hafskipakostur hennar
enginn og bátar þeir, sem voru í hennar eign,
yfirleitt litlir og lélegir.
En jafnan hefur íslenzka þjóðin orðið að færa
miklar fórnir til þess að öðlast þá björg, sem
sótt hefur verið í sjóinn eða yfir höfin, og þó
að menn harmi það almennt, þegar svo vill
til, að sjóslys verða, þá hygg ég, að fæstir geri
sér svo ljósa grein fyrir því, sem vert væri,
hvert afhroð þjóðin geldur við sjósókn og far-
mennsku. Mér hefur virzt, að almenns skilnings
á tjóni þjóðarinnar gæti helzt ekki nema þegar
tugir manna farast í einu — og að flestum finn-
ist það heldur lítil tíðindi, þá er mann tekur út
af skipi, eða þegar bátur ferst með fjórum eða
fimm mönnurn. Það mundi þykja mikil fregn
og ill, ef Útvarpið segði frá því, að drukknað
hefðu þúsund fiskimenn úr 50.000 manna fisk-
veiðabæ í Bretlandi eða Bandaríkjunum, en ekki
er samt tjón slíks bæjarfélags hlutfallslega
meira heldur en það er fyrir 250 manna sjóþorp
hér á íslandi, þegar það missir 5 menn, og þá
er 30 menn farast í einu, þá er það ekki minna
tap fyrir íslenzku þjóðina heldur en 750 manna
tjón hjá Norðmönnum, 12000 manna hjá Bret-
um, 30000 hjá Bandaríkjamönnum og 50000
hjá Ráðstjórnarríkjunum. Á stríðsárunum fór-
ust samtals 410 íslenzkir menn af völdum sjó-
slysa og vegna hemaðaraðgerða á sjó. Nú heyr-
um við frá því sagt, að Danir hafi misst á sjó
og landi á fjórða þúsund manns á stríðsárun-
um, en ef tjón þeirra hefði verið eins mikið
hlutfallslega og okkar, þá hefði það numið ekki
minna en 12000, og tjón okkar svarar til hvorki
meira né minna en 6—7 hundruð þúsunda í
hinum fjölmennu Ráðstjórnarríkjum, en um það
bil hálfrar annarrar miljónar í Bretaveldi. Ann-
ars nam manntjón okkar af ófriðarástæðum
eingöngu 261 manni, og er það hlutfallslega
rúmlega helmingi meira en manntjón Dana.
Ég hygg, að ýmsir verði þess vísari við þennan
samanburð, að þeir hafi ekki gert sér það eins
ljóst og æskilegt gæti talizt, hve tilfinnanlegar
fórnir íslenzka þjóðin hefur orðið að færa til
þess að afla sér lífsbjargar og velmegunar —
og hve stórkostlega skuld við eigum að gjalda
íslenzkum sjómönnum og aðstandendum þeirra.
Það er og sannast máia, að fslendingar hafa
ekki öðlast sæmilegan félagslegan þroska fyrr
en enginn maður unir því, að nokkurt íslenzkt
skip sé ekki svo búið að viðum og vélum og
hverju öðru, sem líf sjómanna er undir komið,
að þar verði ekki á betra kosið, og það þyki svo
ekki nema sjálfsagt, enda verði tryggt með lög-
um, að nánustu aðstandendum hvers þess
manns, sem lætur líf sitt á sjónum, sem fiski-
maður eða farmaður, sé séð þannig farborða, að
þá skorti ekki neitt og að þeir þurfi ekkert að
V I l< I N G U R
43