Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1946, Side 18

8 R VÉLARÚMIIMIJ
Um „Pólar“ dieselvélina
Elcki mun líða á löngu, þar til hinir marg-
nefndu Svíþjóðarbátar koma hingað til lands
og verða teknir í notkun. Bátar þessir veröa
búnir „Polar“ Dieselvélum frá A/B Atlas-Diesel
í Stokkhólmi. Það er því vel við eigandi að Vík-
ingur flytji dálítinn fróðleik um vélar þessar
og meginatriðin í gerð þeirra. Eftarfarandi
grein er útdráttur úr fyrirlestri sem hr. Herman
Lysk, forstjóri A/B Atlas-Diesel, hefur haldið.
Bendir forstjórinn á það markmið, sem vél-
smiðir setja sér og erfiðleikana, sem þeir verða
að yfirstíga, þangað til þeir geta haft á boð-
stólum góða og gangvissa vél,.
Síðan árið 1931 hefur sænska hlutafélagið
Atlas-Diesel eingöngu smíðað einvirkar tvígeng-
is Dieselvélar, hinar svokölluðu „Polar“ Diesel-
vélar. Uppgötvun dæluýringar á eldsnevtinu
(áður þrýstiloftsýring), sem félagið tók í notkun
árið 1924, var mikill ávinningur fyrir tvígengis
Dieselmótorinn með til baka slcolun (Vende-
skylning). Kamhásinn varð þá t. d. óþarfur.
Er það sérstaklega mikilsvert á skipavélum, þar
sem einfaldleiki og gangöryggi er fyrir öllu.
Eitt veigamesta atriðið við tvígengisvé’ina
er skolun strokksins. Er þá um að ræða jafn-
streymisskolun, eins og t. d. B. & W. notar, með
afrásar-skyttu eða loku í strokktoppnum, en það
útheimtir hreyfitæki, eða til baka slcolun, en þá
þarf ekki á hreyfitækium að halda. Atlas-Diesel
hefur haldið fast við hina síðarnefndu gerð,
þrátt fyrir það, að margir telji hana úrelta.
Það er rétt að til baka skolun er örðug við-
fangs að því er snertir hreinskolun strokksins,
en hún hefur líka sína kosti auk þeirra sem
áður eru taldir. Við notkun til baka skolunar
hefur maður frjálsar hendur um beztu lögun
brunarúmsins og þarf ekki að taka tillit til út-
streymisloku eða skyttu í strokktoppnum. En
þeirri gerð fylgir nokkur hætta á misþenslu og
fleiri agnúar.
Til baka skolun er fundið það til foráttu að
skolloftið verði að fara lengri leið en með jafn-
streymisslcolun, og á það að torvelda mikinn
snúningshraða. Þessi staðhæfing er þó ekki rétt,
og er bersýnilega byggð á þeim misskilningi,
sem augljós er á mynd 1, en hún sýnir hvernig
menn hugsa sér leið skolloftsins um strokkinn.
Hið hæga straumhlaup skolloftsins, sem menn
hafa gert sér far um að ná, er ekki eftirsóknar-
vert við til balca skolun, með því að ekki verður
þá komizt hjá skaðlegri hvirfilmyndun í
strokknum. Skolloftið verður að kastast upp í
strokklokið á þann hátt, að það saman þjappist
og strjúki með sér brunagasið. Reglan fyrir því
er sýnd á mynd 2. Vinstri myndin sýnir út-
streymi brunagassins áður en skolloftsopin opn-
ast, en hægri myndin sýnir hvernig sjálf skol-
unin fer fram. Punktalínurnar sýna skollofts-
x í y
w\ \
K K\
i'.v

1. mynd 2. mynd.
1. Mynd. Tilbakaskolun vanhugsuð.
2. mynd. Atlas-Diesel’s Tilbakaskolun. Vinstri myndin:
Utstreymi br. gassins. Hægri myndin: Hvernig skolun-
in verður.
bylgjuna á mismunandi stigum, en örvarnar
sýna hvernig hún stefnir. Hér kemur í ljós, að
efst í strokknum verður samanþjöppun á skol-
loftinu.
3. mynd. Ljósmund af því hvernig skolunin fer fram
sbr. 2. mynd hægra megin.
Mynd 3 er ljósmynd af skoluninni sbr. mynd
2 hægra megin. Tilraunin er gerð í gler-strokk
með hreyfanlegri bullu. Er skolloftið gert sýni-
legt með málmögnum. Atlas-Diesel skollofts-
kerfi, sem gjört er eftir ofannefndri reglu, er
sýnt á mynd 4.
Hugmyndinni um skolloftsrásir af þessari
gerð var slegið fram árið 1908 af P. A. Kind
í Turin, en af einhverjum ástæðum var hún
ekki notuð. Án þess að vita um tillögu hr. P. A.
Kind, tók Atlas-Diesel þessa hugmynd upp árið
1927 og mótaði hana eftir fenginni reynslu. Út-
lend fyrirtæki fóru og sömu leið, en viku nokk-
uð frá um gerð hlutanna. Hér skal því engan
veginn haldið fram, að önnur skolloftskerfi gefi
V í K I N □ U R
5D