Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1946, Blaðsíða 19

ekki eins góða eða jafnvel betri raun. Það er
t. d. ómótmælanlegt, að B. & W. jafnstreymis-
skolun er mjög mikilvirk, en hefur þó þann
galla, að hún getur valdið mishitun á strolckn-
um, eins og áður er minnst á, og kemur það
einkum fram við háan meðalþrýsting.
Til baka skolun hefur þó þann óhjákvæmilega
ágalla, að ekki er hægt að nota hinar samfall-
andi sveiflur útstreyroisgassins í afrásarleiðslun
um til þess að auka eða bæta skolunina. Kemur
það af því, að bæði opnun og lokun fvrir skol-
lofts- og úLstrevmisopin er framkvæmd með ein-
um og sama hlutnum, þ. e. bullunni. Hinsvegar
er óhætt að fullyrða, að til baka skolun er engan
veginn óhentugri til þess að ná háum snúnings-
hraða en jafnstreymisskolun.
Einn af ágöllum tvígengis Dieselmótoranna
er það, að ekki verður hjá komizt að hafa sér-
staka skolloftsdælu.
Á fvrstu tvígengis Dieselmótorunum, sem
Atlas-Diesel smíðaði árið 1907. var notuð bullu-
skolloftsdæla tengd við sveifarásinn (direkt
koblet). Reyndist hún einföld og gangviss. Eru
slíkar dælur notaðar enn í dag af mörgum
mótorsmið j um.
Til þess að stvtta vélina, voru gerðar tilraun-
ir með tannhjólahreyfðar skolloftsdælur, bæði
bulludælur og aðrar af Root's-gerðinni. Þær
fyrrnefndu reyndust of dýrar og ekki gangviss-
ar. Þær síðarnefndu revndust heldur ekki vel.
Til þess að Root’s-blásarar séu mikilvirkir,
verða valsarnir að falla nákvæmlega hver að
öðrum, og eins að dæluhúsinu. Þá verða og
,,drifin“ og lokin yfir þeim að vera gerð af
mikilli nákvæmni, og verður því mjög dýrt að
smíða þá.
Með hliðsjón af því, að skolloftsþrýstingur í
„Polar“-Diselvélinni er tiltölulega lágur — milli
0.10 og 0.30 kg./cm.2 — var sú hugmvnd nær-
tæk að nota miðflóttaafls-blásara. Var þetta
tekið til yfirvegunar í Atlasverksmiðjunum fyr-
ir fyrri heimsstyrjöldina, en ekki framfylgt,
líklega sökum þess, að útreikningar sýndu fyrir-
fram, að þær tilraunir mundu gefa lélegan ár-
angur. Slíkar skoðanir komu og fram í ritum
jafnvel fram til ársins 1935. Var þá t. d. stað-
hæft í vel þekktri bók um tvígengis-Dieselmót-
ora, að ekki mundi takast að ræsa mótor með
miðflóttaaflsblásara sem skolloftsdælu, af því
að þrýstingur skolloftsins væri of lítill með
lágum snúningshraða. Það mundi heldur ekki
hægt að komast hjá sveiflum (pumpning) við
hina reglubundnu skiptingu á skolloftinu. Skol-
unin hlyti því að verða ófullnægjandi. Diesel-
mótorsmiðirnir voru ekki sérfróðir um smíði
þessara blásara og trúðu því um of á slíkar
staðhæfingar.
En árið 1935 tók Atlas-Diesel ákvörðun um
að gera tilraun með einstrokka tvígengisvél með
reimknúnum miðflóttaaflsblásara. Leið ekki á
löngu þar til tilraun þessi heppnaðist. Þegar
síðar var ákveðin smíði á 6-strokka vél með
fasttengdum miðflótta-afls-blásara, varð þó
verksmiðjan sjálf að taka að sér smíði hans.
Varð þá til blásarinn sem sýndur er á mynd
5. Eru hjólin í honum tvö, annað fyrir gang
áfram, en hitt fyrir aftur á bak. Frítenging á
viðeigandi hjóli er komið í vei’k frá þrýstiloft-
hliðinni með „Servomotor", sem er sjálfstilltur
með gangsetnings-handföngum vélarinnar.
Meðan unnið var að þessari endanlegu gerð,
urðu margir þröskuldar á leiðinni. Meðal ann-
ars ýlfraði blásarinn eins og „sirena“, það
mynduðust sveiflur í skolloftinu, legin stóðu
sig ekki, o. s. frv. En blásarinn, sem sýndur er
á mvnd 5, er eins gangviss og góður og bullu-
skolloftsdæla; hann notar minni orku og gefur
jafnari skolloftsþrýsting með þar af leiðandi
fullkomnari brennslu í strokkunum.
Miðflóttaaflsblásarar hafa, því miður, þann
ágalla, að með jöfnum hraða minnkar loftgjöf
þeirra ef mótþrýstingur eykst. Nú er því svo
farið, að í mótor með jöfnum meðalþrýstingi
fellur skolloftsþrýstingurinn með snúninga-
fjöldanum. Af þessu leiðir það, að eigi t. d. að
nota mótor með miðflóttaafls blásara í öku-
tækjum, verða menn annað tveggja að gera sér
að góðu minni orku við lækkaðan snúninga-
fjölda, eða nota á vélinni blásara sem er of stór
við fullan snúningshraða. Fyrir skipamótara og
aðra sem ganga með jöfnum hraða, er mið-
flóttaaflsblásarinn aftur á móti snjallasta
lausnin, og svipað er um mótara með vökva-
tengslum.
Ný þróun hefur einnig í för með sér nýja
erfiðleika. Eitt af því örðugasta viðfangs var
V I K I N G U R
51