Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1965, Síða 17

Við vélamenn, sem í dag fá-
umst við mótora, og önnumst
gæzlu þeirra og hirðingu, höfum
orðið þess áskynja, að einungis
dieselvélar séu á markaðnum,
miðþrýstivélarnar eru að renna
sitt skeið. — Lágþrýstivélamar
eiga enn dálitlu fylgi að fagna,
einkum í bifreiðum. Dieselmót-
orinn á svo marga kosti umfram
lágþrýstivélina, að auðséð er, að
hún er hagkvæmari í notkun,
þar sem dieselmótorinn notar Va
af eldsneytismagni á við lág-
þrýstivélamar, og gerir sér að
góðu að brenna talsvert ódýrara
eldsneyti. Úr töflu nokkurri þar
sem samlíking milli lágþrýsti-
mótorsins og dieselmótorsins er
dregið fram,. leyfi ég mér að
birta nokkrar tölur:
Lágþrýsti- Diesel-
mótorinn. mótorinn.
Yerð á eldsneyti 100% ca. 60-70%
Eyðsla á km. 100% - 70%
Kostnaður á km. 100% Eldhætta af elds- - 42-50%
neytinu stór lítil.
Auk þess er útblástursgas lág-
þrýsti mótorsins talið hættulegt
vegna mikils kolsýrlingsinni-
halds. Aftur á móti inniheldur
blástursgas dieselmótorsins að-
eins 0,1-0,2%.
Um 1895 hugsaði Rudolf Die-
sel sjálfur um að gefamótorsín-
um nafn, var á þeim tíma orðin
Diesel motor mikið notað í Augs-
burg. Dag nokkurn er þau hjón-
in sátu saman og ræddu um mót-
orinn, ráðlagði hún manni sín-
um að nota nafnið „dieselmot-
or.“ „Kallaðu það bara einfald-
lega „dieselmotor," sagði hún. —
Við því svaraði diesel: „Það seg-
irðu eiginlega rétt.“
Læt ég hér staðar numið, 0g
vænti þess að einhverjir hafi úr
þessum fróðleiksmolum mínum,
einhvern fróðleik fengið og að
þessi grein verði aðeins upphaf
af fróðleik um sögu mótoranna.
Ritað í nóvember 1963.
VÍKINGUR
Greinargerð minnihluta
Frh. af bls. 173
athugasemdir okkar við áætlanir S. R.
Helztu breytingar okkar voru þessar:
1. Að lýsisverð yrði áætlað £ 74 pr.
tonn mcðalverð í stað £ 71, sem er í áætl-
unum verksmiðjanna. Þetta byggjum við
á því, að £ 74 er nú viðurkennt almennt
gangverð á síldarlýsi, og það er nú betur
staðfest m.a. í framlagðri áætlun verk-
smiðjueigenda á Suðurlandi, dags. 21. þ. m.
2. Að síldarmjölsverð skuli áætlað 19 sh.
próteineiningu pr. tonn meðalverð í stað
18% sh. Er þetta byggt á fyrirfram sölu
á ca. belmingi af áætluðu framleiðslumagni
og viðurkenndu gangverði á því, sem óselt
er. Gangverð á síldarmjöli er nú orðið
hærra, eða 21 sh. próteineining pr. tonn.
3. Afskriftir af vélum verksmiðjanna
verði ákveðið 10% í stað 18% eins og
það er í áætlun S. R. Er sú breyting
byggð á venjum um afskriftir á öðrum
fiskvinnsluvélum og er ekki gild ástæða til
að fyrna verksntiðjuvélarnar á svo skömm-
mn tíma, sem verksmiðjueigendur ætlast
til, á SVz ári.
Nokkrar fleiri athugasemdir gerðu full-
trúar seljenda við framlagða áætlun S.R.,
sem of langt yrði að rekja lið fyrir lið.
En niðurstaða af ofangreindum breyting-
um á áætlun S. R. var sú, að verð á
sumarsíld, veiddri við Norður- og Austur-
land ætti að vera 253 krónur pr. mál í
bræðslu. Er það miðað við meðalnýtingu,
eins og bún hefir orðið hjá S. R. s. 1. 5
ár, þ. e. að 24,98 kg af lýsi og 28,3 kg af
mjöli fáist úr máli. Var því tillaga selj-
enda, að verð á bræðslusíld yrði 253 krón-
ur málið og jafnt allt sumarveiðitímabilið.
Á fundi 16. júní gerðu fulltrúar kaup-
enda tillögu um að ákveða yrði tvö verð
á sumarsíld til bræðslu, 185 pr. mál til 15.
júní og annað verð frá 16. júní til 30.
sept., en á slíka tvískiptingu á verðinu
hafði þá verið nokkuð minnst 2 til 3 dög-
um áður. Fulltr. seljenda höfnuðu allir
tillögu þessari, að ákveðin yrðu tvö verð
á sumarsíldinni, en það er algert nýmæli
um verðlagningu sumarsíldar. Því fremur
var þessi tillaga óhæf að seljanda dómi,
að hún kom nú fyrst fram, þegar komið
var fram yfir þann tíma, sem verð átti að
vera ákveðið í síðasta lagi, og veiðamar
höfðu staðið í nær 4 vikur. Vertíðin hafði
verið hafin af sjómönnum og útgerðar-
mönnum án þess að verð lægi fyrir,
í trausti þess að síldarverð það, sem
ákveðið kynni að verða fyrir sumarsildina,
gilti nú eins og áður frá byrjun sumar-
síldveiða fyrir Norður- og Austurlandi.
Á þessu stigi gafst Verðlagsráð upp við
að ákveða síldarverðið og vísaði því til
yfirnefndar 18. júní.
Við meðferð yfimefndar kom ekkert
það nýtt fram, sem hnekkti þeim rökum,
sem við fulltrúar seljenda í Verðlagsráði
höfðum fært fram fyrir því, að verðið ætti
að ákvarðast um 253 krónur, miðað við
sama verð allt sumarið. Við léðum máls
á einhverri smávægilegri hækkun, ef það
gæti leitt til samkomulags, en því var
ekki sinnt é neinn hátt, sem viðunandi
gæti orðið fyrir okkar umbjóðendur. Auk
þess, að tillögur okkar vom studdar gild-
um rökum, bæði hvað snertir viðurkennt
gangverð afurðanna og í öðmm greinum,
sem hér að framan hefir lítillega verið
gerð grein fyrir. Má gjarnan líka hafa
það í huga, að eftir s.l. sumarsíldarvertíð,
sitja síldarverksmiðumar uppi með stór-
gróða, sem nemur sjá Síldarverksmiðjum
ríkisins um 68 krónum af hverju máli
síldar, sem þær unnu, og er þá þess að
geta, að sumar verksmiðjur S. R. höfðu
lítil eða engin verkefni á s.l. ári, og
drógu því stórlega niður afkomu þess fyr-
irtækis. Hinar stærri verksmiðjur á Aust-
urlandi, sem höfðu stöðuga vinnslu í 5 til
6 mánuði, munu hafa til muna meiri
hagnað af viðskiptum sínum við síldveiði-
flotinn á s.l. ári, er vart nema minna en
80 til 90 krónum af síldannáli. Reikn-
ingar allra síldarverksmiðjanna hafa ekki
verið kynntir okkur, en af þeim reikn-
ingum, sem kynntir hafa verið teljum við
rétt að álykta að gróði síldarverksmiðja á
Norður- og Austurlandi á s.l. ári hafi orð-
ið eitthvað yfir 200 milljónir króna, eða
sem svarar 900 þús. til 1 milljón króna af
afla hvers síldveiðiskips að nieðaltali.
Hins vegar er kunnugt að aflamagn síld-
veiðiskipanna var lítið og hlutur skip-
verja einnig. Munu um 40 til 50 skip hafa
verið svo aflalág, að þau urðu að leita
styrks úr Aflatryggingasjóði, og þá afla-
hlutur áhafna þeirra skipa aðeins kaup-
trygging. Er það álit okkar, að eins og
allar ástæður eru nú, sé skylt samkvæmt
réttlátu mati á ástæðum nú, og þjóðhags-
leg nauðsyn að ákveða síldarverðið það
hátt, sem síldarverksmiðjumar geta sann-
anlega greitt. Við teljum það verð, sem
meiri hluti yfirnefndar úrskurðaði, því ó-
hæfilega lágt, og mótmælum því.
187