Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1969, Blaðsíða 18

floti í vindás í vatnsúða og frosti, en tilgangur til-
raunanna var að ákveða þyngd og staðsetningu ís-
ingarinnar, og þar með áhrifin á stöðugleika skip-
anna við mismunandi vindátt miðað við skipið og
einnig hver áhrif mismunandi möstur og reiði
hefðu á ísingu skipanna. Skipslíkanið, sem notað
var, var í mælikvarða 1 á móti 12, af 180 feta
gufutogara, en það jafngildir 54.86 metrum að
lengd milli lóðlína. Breidd þessara togara var 9,3
metrar. Líkanið var nákvæm eftirlíking af togara-
gerðinni, með öllum yfirbyggingum, rá og reiða og
öllum helzta þilfarsbúnaði. Á 5. mynd er sýnd
hliðarmynd af þessari brezku togaragerð frá 1948.
Á myndinni má sjá, að bæði möstrin voru stöguð
með vírum miðskipa, og með víravöntum til beggja
hliða.
5. mynd.
Hliönrmynd af brezkum togarn frá 1948.
Tilraunirnar voru gerðar þannig, að líkanið var
látið fljóta hlaðið eins og togararnir á veiðum. Frí-
borðið var þá 74 cm. miðskipa. Eftirlíking af ís-
ingu á hafi úti var gerð þannig, að blásið var á
líkanið kældum loftstraum, sem úðað hafði verið í
örsmáum vatnsdropum, en vatninu, sem líkanið
flaut í, var haldið ofan við frostmark. Lofthraðinn
var miðaður við mælikvarða líkansins, þannig að
hann jafngilti 23 til 28 metra hraða á sekúndu, sem
er 45 til 55 mílna vindhraði, eða 9 til 10 vindstig.
Tilraunir vrou gerðar með vindátt beint á móti,
beint aftanfrá og 30° framan á bóg. Til saman-
burðar var gerð tilraun með þrífótmastur með
vindátt beint á móti.
ísinn, sem hlóðst á togaralíkanið við tilraunirn-
ar, sést vel á 6. mynd, þar sem vindurinn var
framanfrá og ísmagnið jafngildir um 140 tonnum
á skipinu sjálfu, og 7. mynd, þar sem vindurinn var
aftanfrá, og ísmagnið jafngildir um 90 tonnum á
skipinu.
Talið var að staðsetning ísmyndunarinnar á lík-
aninu og hlutfallslegt magn ísmyndunarinnar á
líkaninu gæfu mjög rétta mynd af raunverulegri
ísmyndun á skipunum sjálfum. Hinsvegar var
ekki talið að hraði ísmyndunarinnar á líkaninu
væri í neinu réttu hlutfalli við ísmyndunina á
skipinu í fullri stærð. Gerð var tilraun til að
kanna hvort hraði ísmyndunarinnar, sem hægt var
að breyta með breytingu á vindhraða og vatnsúðan-
um, hefði áhrif á dreyfingu ísingarinnar á líkan-
inu, en svo reyndist ekki vera. — Þyngdin á ísnum,
sem hlóðst á líkanið, var reiknuð út við og við með-
an á tilraunum stóð, með því að lesa af djúpristuna
á togaralíkaninu, og reikna út eftir þeim aflesti'-
um sæiými líkansins og þar með þyngd þess. —
Þyngdai’punktur íssins, sem hlóðst á líkanið, var
líka reiknaður út meðan á tili’aunum stóð, með því
að gei’a hallatih’aun á líkaninu samtímis aflestri
djúpristunarmerkjanna, og í-eikna þyngdarpunkt
íssins út frá minnkun á metacenterhæð skipsins,
GM.
Áx’angur tih’aunanna varð meðal annars sá, að
ef miðað er við sama ísþunga, þá minnkar stöðug-
leikinn, sé miðað við minnkun á metacenterhæðinni
GM, hálfu minna, ef skipið snýr skutnum í vind-
inn, heldur en ef það snýr stefninu upp í. Þetta er
vegna þess, að þyngdarpunktur íssins vei’ður neðar
þegar skuturinn snýr upp í vindinn. Þegar vind-
áttin er 30° framanfrá á bóginn, þá í’eyndist
þyngdarpunktur íssins vei’a langhæstur, og tap
stöðugleikans miðað við GM í-eyndist um 50 af
hundraði meiri, en þegar vindur var beint framan-
frá. — Tilraunirnar með þrífótmastrið sýndu svo
ekki varð um villst, að það er til verulegra bóta,
þegar vindur er beint framanfrá, því þyngdar-
6. mynd.
íxing ('i líkani af toga/ra í mótvindi. Áætluð ísþyngd jafn-
gildir 140 tonnum.
7. mynd.
tsing á líkani af togara í meðvindi. Áætluð ísþyng l jafn-
gil 'dr 90 tonnum.
62
VlKINGUR