Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1970, Page 12

Myndin sýnir hvernig
Golfstraumurinn teygir sína
vennandi arma.
Sijiirn Ólafsson,
lofíshetjíantaiiur
þýddi.
Sumir sagnritarar, fræðimenn í jarð- og haf-
fræði, hafa haldið því fram, að Golfstraumurinn,
lífæð Atlantshafsins, sé jafnframt uppspretta,
undirstaða og forsenda evrópiskrar menningar.
Hann gerir strendur Evrópu að vermi- og gróður-
húsum, og fólkið sækir þrótt og hressingu í haf-
goluna, það lifir, blómgvast og auðgast við auð-
lindir hafsins, í fáum orðum sagt, hann er for-
senda vestrænnar menningar. Faðir hennar og
móðir.
Vissulega er það meir en möguleg ályktun, að
Norðurlöndin, Island, Færeyjar, Danmörk, Nor-
egur, Svíþjóð og Finnland, væru jafn gróðurlaus,
ber og óbyggileg og vesturströnd Grænlands, og
ætla mætti að írland væri ekki ósvipað Labrador,
ef straumsins nyti þar ekki.
Hinn heiti straumur gefur Noregi íslausar hafn-
ir, gerir Munnansk einnig íslausa og færa skipum
allt árið, meðan sumar hafnir Eystrasalts-land-
anna, staðsettar miklu sunnar, eru frystar inni og
ófærar fyrir ísalögum.
Tökum annað dæmi, af tveim eyjum, á sem næst
sömu lengd Bounteyjar, sem eru ísklumpur, og Ir-
land, sem fóstrar hálfgerðan Suðurlandagróður.
Golfstraumurinn flytur það mikinn hita til hinna
norðlægustu staða, að hægt er að rækta rósir og
annan dýrindis gróður í húsagörðum Norður-Nor-
egs, og segja verður að hinar blómelsku norsku
konur kunni að meta þau fríðindi. Húsagarðarnir
þeirra eru fagrir og snyrtilegir og bera myndar-
skap þeirra fagurt vitni, en aftur á móti miklu
sunnar í Suður-Grænlandi verkar hinn kaldi suður-
straumur, Austur-Grænlandsstraumurinn, þannig
á umhverfið, að hann upphefur öll hita-áhrifin af
Golfstraumnum.
Það eru margir hafstraumar að verki í veröld-
inni, en Golfstraumurinn er þeirra mestur og sterk-
astur, hann inniheldur þúsund sinnum meira vatns-
magn en sjálf hin fræga Missisippi, já, raunverulega
meira vökvamagn en allar ár veraldarinnar saman-
lagt. Hann er því hið merkilegasta rannsóknarefni,
þar sem hann kemur út úr Flóridaflóanum fellur
hann með 100 billjón tonna vökvamagni á klukku-
stund út í Atlantshafið í rennu, sem er 40 mílna
breið og 2.000/3.200 feta djúp, og fellur hann með
4ra hnúta hraða á klukkustund.
Hvernig má það ske, að slík volgá, eða elva, sem
umkringd er kaldari liafstraumum, skuli geta rutt
sér veg um hafið og verið til sem sjálfstæður og
ósigrandi veruleiki?
Samkvæmt beztu þekkingu okkar á straumnum,
er hann framkallaður af sólarhitanum, snúningi
jarðar og vindum þeim er skapast af sameiginleg-
um áhrifum þessara afla.
Golfstraumur, sem þýðir flóastraumur, er í
rauninni rangnefni á þessu fyrirbæri, því eins og
VÍKINGUR
216