Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.1970, Blaðsíða 27

bar engan árangur. Fimm mán-
uðum seinna fannst flaska, vel
frá gengin, á strönd Nova Scotia.
1 flöskunni voru skilaboð sem
hljóðuðu á þessa leið: „Huronian“
hvolfdi á Atlantshafi sunnudags-
nóttina. Fjórtán okkar erum í
bát.“ Engin undirskrift var á
skeytinu. Fyrst var haldið að
þetta væri gabb, en fimm árum
seinna var gildi þess staðfest, er
annað skeyti fannst í flösku sem
rak á strönd Norður-lrlands. Það
skeyti hljóðaði á þessa leið: „Hur-
onian“ er að sökkva, topp þung,
önnur hliðin í kafi. Verið þið sæl-
ar mæður og systur — Charlie
MsFell, smyrjari.“
Nú eru þau flöskuskeyti mikil-
vægust sem send eru til þess að
auðvelda vísindamönnum að kort-
leggja strauma og reka á heims-
höfunum.
Fyrstu tilraunir í þá átt er að
finna mörgum árum fyrir Krists
burð eftir Theophrastus, grískan
heimspeking. Hann fleygði flösk-
um í Miðjarðarhafið við rann-
sóknir á fallstraumum.
Mörgum öldum síðar fleygði
Benjamín Franklín flöskum í
Golfstrauminn. í flöskunum var
miði með nafni hans og heimilis-
fangi. Biður hann finnandann að
láta sig vita um stað og stund,
þegar flaskan fannst. Með söfnun
þeirrar vitneskju, er þannig
barst, gat Franklín kortlagt bæði
hraða og stefnu Golfstraumsins.
Hafa straumkort hans þurft lít-
illa breytinga við hingað til.
Um 1860 fór brezka flotastjórn-
in að gefa út prentuð eyðublöð, er
afhent voru yfirmönnum á skip-
um til þess að fleygja í sjóinn. Á
eyðublaðinu var gefið upp nafn
skipsins, staður og stund er flösk-
unni var fleygt í sjóinn. Finnandi
var beðinn að rita á eyðublaðið
stað og stund er flaskan fannst
og senda eyðublaðið til baka.
Um 30 árum seinna tók flota-
stjórn Bandaríkjanna upp sams-
konar kerfi, og er það ennþá not-
að. — Hafrannsóknar-skrifstofa
Bandaríkjaflotans sendir útnokk-
ur þúsund slíkar flöskur árlega.
Eru flöskurnar afhentar skip-
stjórum á amerískum skipum á-
VÍKINGUR
samt fyrirmælum um, að láta þær
í sjóinn á ýmsum stöðum á hnett-
inum. f sérhverri flösku er bréf-
spjald, á það ritar skipstjórinn
nafn skips, dagsetningu, stað
skipsins (breiddar- og lengdar-
gráðu), þar sem flöskunni var
fleygt. 1 flöskunni er einnig ann-
að bréfspjald með leiðbeiningum
fyrir finnanda. Eru leiðbeining-
arnar prentaðar á sjö mismun-
andi tungumálum, þar á meðal
Esperanto. Um 350 eyðublöð
endurheimtast ár hvert. Eftir
þeim hafa verið dregin ágæt
straumkort.
Slíkum flöskum er fleygt í tug-
þúsundatali ái'lega í heimshöfin,
því að, þrátt fyrir bætt vísinda-
tæki nútímans, gjöra rekaflösk-
urnar ennþá mikið gagn við könn-
un leyndardóma hafsins.
Umboðsmenn ríkisstjórna setja
nú reglulega á flot rekaflöskur á
heimshöfunum. Er þeim stundum
fleygt frá skemmtisiglingaskipum
(jacts), verzlunarskipum eða þá
rannsóknarskipum á vegum
einkavísindastofnana.
Full gerð sjókort eru sérstak-
lega gagnleg eftir stríð, til þess
að leiðbeina um fund sprengi-
dufla á aðalsiglingaleiðum. Eftir
seinni heimsstyrjöldina voru þús-
undir af virkum og stórhættuleg-
um tundurduflum á reki á skipa-
leiðum. Mörg stór tjón urðu þá á
skipum, sem rákust á þessi djöful-
legu meinvætti. Það var því bráð-
nauðsynlegt að komast að því,
hvar og hvenær líkur væru til, að
þau yrðu á leið skipanna, ef sigl-
ingar áttu að vera öruggar yfir
Kyrrahafið. — Upplýsingar sem
rekaflöskurnar gáfu, leystu vand-
ann. Jafnvel á venjulegum tímum
er hægt að geta sér til um rek
hættulegra ,,flothylkja,“ segja
fyrir með allnokkurri vissu, og
má þakka það vitneskju, sem
safnað hefir verið með rekaflösk-
unum.
Bandarískir og canadiskir rann-
sókna-vísindamenn fleygðu yfir
156.000 lokuðum sódavatns-flösk-
um á Atlantshafi, frá Nýfundna-
landi til Florida á tímabilinu
1948—1962. Vitneskja sem feng-
ist hefir af endursendum bréf-
spjöldum, hefir veitt mikilvægar
upplýsingar um yfirborðsstrauma
á Atlantshafi. Þessar yfirgrips-
miklu rannsóknir verða notaðar
til þess að leiðbeina um,hvarmegi
fleygja úrgangsefnum frá kjarn-
orkustöðvum, svo og skolprennsli
til sjávar, þá má og nokkuð af
þeim læra um göngur fiska.
Nákvæm þekking á hafstraum-
um getur orðið fiskimönnum bók-
staflega gulls ígildi í auknum
veiðum. Vísindamenn Bandaríkj-
anna nota t.d. flöskurnar til að
benda fiskimönnum á, hvar lík-
legt sé að veiða megi þorsk og
ýsu. Egg þessara fiska fljóta við
yfirborð sjávar. Sé flöskum fleygt
meðal þeirra sem flotmerki, og
beri þær til hafs, er líklegt að egg
fiskanna geri það einnig.
Sjókort auðvelda siglingafræð-
ingum að meta straumhraða og
rek, svo að þeir geti sneitt hjá
mótstraumi, og notað meðstreymi
til flýtisauka. Iðnfyrirtæki nota
flöskur til þess að finna eðafylgja
úrgangsefnum. Gefa þær bend-
ingu um, hvort ákveðin svæði, eða
sj ávarstrendur séu í hættu vegna
mengunar.
Siglingafræðingar, sem „stud-
era“ endursend flöskuskeyti, eru
í mjög góðri aðstöðu til að meta,
hvaða álit fólk víðsvegar hefir á
Ameríku. Almennt trúa mennþví,
að göturnar í Ameríku séu lagðar
gulli, (paved with gold), og það-
an sé að vænta ríflegrar þóknun-
ar fyrir að finna flöskuskeyti —
þrátt fyrir athugasemd um að svo
sé ekki, sem prentuð er á eyðu-
blaðið.
Stúlka nokkur á Canary-eyjum
heimtaði endurgreiðslu á ferða-
kostnaði til ameríska ræðismanns-
ins (þar sem hún skilaði flösku-
skeytinu), ekki einungis fyrir
sjálfa sig, en einnig fyrir tilsjón-
arkonu sína. Þessi unga kona
mátti ekki ferðast fylgdarlaust.
írsk innheimtustúlka fór jafnvel
fram á það, að fá eiginmann að
launum, og tók fram, að hann
ætti að vera í góðum holdum, því
að feitir menn eru skemmtilegri,
örlátari og rómantískari, sagði
hún.
Þó að flöskuskeyti bjóði finn-
231