Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1971, Blaðsíða 17

Úryggi um borð í Kaupshipum
ÞAÐ HEFUR margt verið ritað og
rætt um öryggistæki í fiskiskipum
og ýmislegt hefir þar verið lag-
fært og fullkomnað.
Minna hefir, því miður verið
sinnt, í ræðu eða riti, öryggisútbún-
aði á kaupskipaflotanum okkar, t. d.
viðhaldinu og raunhæfari fræðslu
áhafna skipanna.
Ég tel mig mæla af þó nokkurri
reynslu, þar sem ég hefi starfað
á slíkum skipum um 10 ára skeið.
Ætla ég þá að víkja að því, sem
tilheyrir brunamálum.
Á sumum skipum eru upplýsinga-
miðar, sem raðar mönnum niður
á ákveðin handtök, þegar bruna
ber að höndum.
Slíkir miðar finnast þó ekki í
öllum skipum, en auðvitað geta
skipstjórnarmenn sjálfir bætt úr
því, ef hugsun er fyrir hendi.
Skal nú tekið dæmi um það, hvað
gerst getur, þegar enginn hefir
neitt ákveðið handtak, þegar bruna
ber að höndum.
Á skipi, sem var á leiðinni til
meginlands Evrópu, kom það fyrir,
að mikill reykur myndaðist í véla-
rúmi og voru menn nú kallaðir út
til að slökkva hugsanlegan eld.
Menn voru sendir til að ná í
brunaslöngu, sem farið var með á
bátadekk, að vélareisninni, en mik-
inn reyk lagði þar upp.
Maður var klár við slönguna og
tilbúinn að sprauta, ef um lausan
eld væri að ræða.
Fljótlega kom í ljós, að engin
hætta var á ferðinni í þetta skipti
og var þá tekið til, að ganga frá
brunatækjunum þ. á. m. slöngunni,
en þá kom dálítið í Ijós, sem enginn
hafði tekið eftir í flýtinum og fum-
inu; slangan hafði sem sé aldrei
verið tengd við brunahanann, ekki
verið of klárir á því hvar hann var
og það meginatriði gleymst.
Menn geta svo gert sér í hugar-
lund afleiðingarnar, ef um alvörueld
hefði verið að ræða. Sem sagt al-
gert skipulagsleysi og upplausn.
Þarna ættu skipstjórnarmenn
skilyrðislaust að bæta úr, með því
að kenna og skipuleggja hópinn.
Þótt ótrúlegt megi virðast, hefi
ég aðeins einu sinni allan minn
siglingatíma á þessum skipum, eða
frá 1962, verið með á brunaæfingu.
Þá var sýnd meðferð handslökkvi-
tækis.
Dæmi eru til, að í skip hafi vant-
að ýmist slöngur, eða brunastúta,
en þetta á að vera í skápum á víð
og dreif í skipinu.
Nú kemur maður frá skipa-
eftirlitinu einu sinni á ári og er
þá allt yfirfarið og síðan skrifað
niður, það sem ábótavant er. Sú
skýrsla hlýtur að fara rétta boð-
leið og hafna síðan hjá skipstjórnar-
mönnum, sem svo stundum trassa
að bæta úr því, sem á skortir. Nú
eru oft til bæði varaslöngur og
stútar, en það er ekki nóg. Þetta
iiggur ef til vill í hirðuleysi og
innan um drasl í geymslum skipa.
Dæmi eru til þess, að flangsarnir
á slöngunum passa ekki fyrir alla
brunahana. í mörgum tilvikum eru
þeir of litlir.
Tökum nú annað fyrir, nefnilega
bátaæfingar.
Þar er nú sama uppi á teningn-
um í sambandi við niðurröðun
manna, þegar slíkar æfingar eru
framkvæmdar.
Þar er fæstu af hinu raunhæfa
fylgt, þegar menn eru látnir æfa
sig með björgunartækin.
Sem samnefnara fyrir fleiri skip,
skulum við nú sjá, hvernig báta-
æfingin er framkvæmd á einu skipi.
Vakthafandi stýrimaður kemur
til bátsmannsins, kannske með
svona klukkutíma fyrirvara og til-
kynnir bátaæfingu, biður jafnframt
um það, að taka yfirbreiðslurnar
af og sitthvað fleira, ef tími vinnst
til. Yfirleitt eru allir látnir vita um
þessa æfingu með góðum fyrirvara.
Við gerum ráð fyrir því, að áhöfn-
in, sem nú er að fara í bátaæfing-
una, sé ekki að gera hana í fyrsta
skipti.
Hér er strax kominn galli á þessa
æfingu, og það stór. Aðvörunar-
bjöllur eru í skipinu. Hvers vegna,
eins og í þessu tilviki, að nota
þær ekki og sjá, hversu fljótir menn
eru að bregða við og koma sér að
björgunarbátunum, því að hættan
gerir yfirleitt ekki boð á undan sér.
Oft koma þessar æfingar manni
þannig fyrir sjónir, að þær séu ein-
göngu ætlaðar fyrir háseta, en það
eru fleiri dauðlegir menn til um
borð í skipunum.
Stafar þetta fyrst og fremst af
því, að skipulagsleysi er á niður-
röðun áhafnarinnar við ákveðin
handtök. Svo er mæting manna
stundum ábótavant og skipstjórnar-
menn ekki nógu ákveðnir gagnvart
því. Stýrimenn stjórna þessum æf-
ingum og kalla þeir gjarnan frekar
á háseta til handtaka, en kanske
vélamann og þá kemur þetta þannig
út, að hópur manna horfir á æfing-
una, en tekur ekki þátt í henni
vegna skipulagsleysis.
Það mun of oft, að það er ekkert
áhlaupaverk, að koma einum báti
útfyrir og þarf að nota járnkarla
og önnur góð verkfæri. Stafar þetta
sumpart af því, að illa er smurt,
eða þá af of mikilli málningu, til
dæmis þar sem rennibrautir eru
fyrir davíðuna til að renna eftir.
Þessar rennibrautir eru stífmálaðar
og það hindrar einmitt davíðuna í,
að renna hindrunarlaust niður.
Þarna ætti Skipaskoðunin t. d.
að grípa inn, því að málningin
VlKINGUR
349