Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1971, Side 30

Sobraon
Lítil saga um vandaö og vinsœlt skip samantekin eftir
gömlum dagbókum af Mr. Basil Lubbock
Sobraon var óefað bezta og vandaðasta seglskip,
sem smíðað hefir verið. Þegar skipið var tekið
í þurrkví til skoðunar árið 1911, reymdist það eins
og bezt var kos'ð, eftir fjörtíu og fimm ár á sjó,
og jafnaðist að því leyti við Cutty Sark sem dæmi
um langlífi og traustleik í skipasmíði. Sobraon
var í sannleika sagt, ekki einungis eitt af hrað-
skreiðustu en einnig langstærstu skipunum sem
hönnuð voru eft’r „composite" reglunni þ. e. tekk
byrðingur á járnböndum. Skipið var einnig frægt
fyrir mikla sjóhæfni og þægindi. Það var fyrsta
flokks á allan máta, eins og farþega-seglskip bezt
máttu verða. Kom þetta fram í miklum vinsældum
skipsins meðal farþega, og þá eigi síður skipverja.
Margir farþegar sem í upphafi ætluðu sér að fara
með því aðeins aðra leiðina, breyttu um áætlun og
fóru með því heim aftur, margir skipverjar störf-
uðu einnig á skipinu ferð eftir ferð.
James Cameron, yfirmaður við stórskipasmíðina
í Hall’s skipasmiðjunni meðan á smíði þess stóð,
var eftirlitsmaður skipsins áfram allan útgerðar-
tíma þess 1866—1891. Thomas Willoughby, sem
áður starfaði fjögur ár á „Cospatric" með Elmslie
skipstjóra, fylgdi honum yfir á Sobraon og starf-
aði þar óslitið til 1891, — fyrst sem slátrari, síðar
sem yfir-bryti. James Farrance starfaði sextán
ár full gildur háseti (AB) og síðar bátsmaður,
og Thomas Routledge var seglasaumari á Sobraon
í tíu ár.
Þessi dæmi eru öll meðmæli með skipinu, og þá
ekki síður hinum fræga skipstjóra þess, J. A.
Elmslie R.N.R.., Hann réðist þangað árið 1867,
á annari sjóferð þess, og starfaði þar meðan skip-
ið var í förum, eða tuttugu og fjögur ár. Allan
þann tíma henti skipið ekkert meiri háttar slys.
Aðal mál Sobraon voru sem hér segir:
Register tonn............ 2.181 t.
Burðarmagn .............. 3.500 t.
Mesta lengd ............... 317 fet.
Lengd milli perp........... 272 —
Breidd...................... 40 —
Dýpt í lestum............... 27 — '
Seglflötur 2 ekrur af striga, þar með talin (sky-
sails) fyrstu tvær ferðirnar, en þessu var síðar
breytt. (Ekra = 4840 fer yards).
Skipið var smíðað eftir pöntun frá Lowther,
Maxton & Co., eigenda hinna frægu te-flutninga-
skipa (tea clippers) „Ariel" og „Titania". Sobraon
hljóp af stokkunum í nóvembermánuði 1866 hjá
skipasmiðju Alexander Hall & Co. í Aberdeen. í
þann mund voru margir skipaeigendur að gera
tilraunir með hjálparvélar í seglskipum, og um
skeið var ákveðið að setja slíkan vélbúnað í So-
braon. Til allrar hamingju var þeirri ákvörðun
breytt, og skrúfugatið í stefninu fyllt upp, og með
því aukinn kjölflöturinn að aftan til ávinnings
fyrir siglingarhæfni skipsins. Það var reynsla
fengin fyrir því, að þegar hjálparvélar sem settar
höfðu verið í seglskip en teknar úr þeim aftur
og skrúfugötin fyllt upp, jók það siglingahæfni
þeirra verulega, eru eftirtalin skip nefnd sem dæmi
um það: „Lancing“, „Oberon“, „Darling Dows“,
og „Accritington“, þetta voru allt framúrskarandi
siglarar.
Að því er snertir siglingahæfni Sobraon, er
rétt að tilfæra orð A. C. Elmslie skipstjóra eins af
sonum J. A. Elmslie, sem starfaði á skipinu frá
1880 til 1891, byrjaði þar sem viðvaningur og síð-
ar orðinn þar fyrsti stýrimaður. Fyrir nokkrum
árum skrifaði hann eftirfarandi: „Þrjú hundruð
mílna vegalengd á dag, eða vel það, var algengt
á útleið. Einu sinni náðust 1.000 mílur á þrem dög-
um og yfir 2.000 mílur á einni viku. Þrjú hundruð
og fjörtíu mílur á 24 stundum var mesti hraði sem
skipið náði. Ég hefi séð vegmælinn mæla 16 míl-
ur á einni klukkustund, það var með vindinn um
2-3 strik fyrir aftan þvert og hagstæðasta vind-
staðan. Með vindinn innan við fimm og hálft strik
frá stefnu, gat skipið náð 7—8 mílum auðveldlega.
Sobraon sigldi til Sidney í Ástralíu til 1871, en
þá var breytt til og Melbourne varð endastöðin.
Það var rúm fyrir nítíu farþega á fyrsta farrými
og fjörtíu á öðru í venjulegum ferðum. Skipinu
var aldrei hraðað óeðlilega, og ávallt farið þægi-
legustu leiðina fyrir Horn á heimleið. Þrátt fyrir
það var skipið sjaldan mikið yfir 70 daga á útleið.
Bezta ferð til Sidney var 73 dagar og til Melbourne
68 dagar. í síðastnefndri ferð sást „Otway“ höfði
á sextugasta degi, á útleið frá Ermasundi, en þá
urðu tafir vegna óhagstæðs veðurs.
Sobraon var aðeins nokkur ár í eigu Lowther &
Maxton. Devitt & Maxton í London sá ávallt um
hleðslu skipsins, og myndaði þannig eina af reglu-
legum áætlunarferðum sínum til Ástralíu. Þeir
urðu eigendur að skipinu árið 1870.
Fyrsta ferð skipsins var mislukkuð að því leyti,
að skipstjórinn reyndist um of drykkfeldur. Þegar
skipið átti að nálgast Ermasundið á heimleið, var
hann svo langt frá réttu lagi í leiðarreikningi sín-
um, að hann var kominn upp í Bristol-kanalinn,
VlKINGUK
362