Náttúrufræðingurinn - 1964, Blaðsíða 13

NÁTTÚ RUFRÆÐ ÍNGURINN
7
hverfa um 60 a£ hundraði úr þeim hluta stofnsins, og a£ því eru
4/5 a£ völdum veiðanna, en 1/5 a£ svo nefndum eðlilegum orsök-
um. Það liefur komið í ljós, að náið samhengi er á milli sóknar-
innar í stofninn og heildardánartölunnar, þ. e. með aukinni sókn
eykst dánartalan. Sú sókn, sem valdið hefur 60% dánartölu, er
um 620 einingar, þ. e. 620 milljón tonn-tímar, þar sem allar veiðar
hafa veri ðumreiknaðar í togveiðar. Ef heildarsóknin yrði aukin
upp i 720 milljón tonn-tíma, eða um það bil 15%, myndi það hafa
í för með sér aukningu dánartölunnar upp í 65%, og er það sú
tala, er við höfum sett sem hámark þess, sem stofninn nryndi þola
án þess að vera ofboðið.
Allt er þetta vitaskuld miðað við veiðar eins og þær eru stund-
aðar nú í dag, og er hér um meðaltal að ræða. Þótt tala Jressi sé
vitanlega ekki hárnákvæm, Jrá gefur lnin Jró vísbendingu um það,
livað þorskstofninn geti gelið af sér. Okkur er því óhætt að fullyrða,
að sóknin í íslenzka þorskstofninn í dag sé komin mjög svo nálægt
Jrví hámarki, sem æskilegt er. Hins vegar lrer að gæta þess, að
eitthvað er hægt að auka á afkastagetu stofnsins með nokkurri aukn-
ingu á möskvastærð Jreirri, sem nú er notuð.
Á árunum 1956—1960 nam þorskveiðin frá 50% upp í 58% af
árlegri heildarveiði Islendinga, og með fullri virðingu fyrir hin-
um stórauknu síldveiðum undanfarin ár, er okkur þó óhætt að
gera ráð fyrir, að þorskurinn verði enn um langt skeið einn aðal-
nytjafiskur okkar.
Nú munu íslendingar vera um 180 þúsund, og er talið, að þeir
verði orðnir um 300 þúsund um næstu aldamót. Eigi þorskveiðin
að verða jafnmikill hluti útflutningsframleiðslu okkar Jrá og nú
er, mun okkur ekki veita af að veiða sjállir allan þorsk á íslands-
miðum og vel það. Þáttur okkar í heildarþorskveiðinni á íslands-
miðum á árunum 1956—1960 var tæp 60%. Ég ætla ekki að spá
um Jrað, hvernig rætast muni draumur íslendinga um að eignast
sjálfir allt landgrunnið; fyrir 10—15 árum þótti krafa okkar um
12 mílna landlielgi lráleit óskhyggja. Hvernig sem Jrað mál kann
að iara, Jrá blasir við okkur sú staðreynd, að þorskstofninn er að
verða svo til fullnýttur. Hver sé hin gullna kjörveiði, getum við
ekki sagt nákvæmlega um ennþá, en Jró held ég, að með Jreirri
vísindalegu þekkingu, sem við höfum nú á þessum stofni, og
hinni löngu reynslu veiðanna og áhrifum þeirra á stofninn, ætti