Náttúrufræðingurinn - 1955, Qupperneq 63

MENN OG MÁLEFNI
55
gerast í íslenzkri náttúrufræði. I þessu efni er ekki hægt að einskorða ritið við þá
menn, er alþýðlegast rita um áhugamál sín og rannsóknir, eða þau viðfangsefni,
sem almenning fýsir helzt að lesa um. Vér höfum hér vissar skyldur, sem les-
endur verða að skilja, og vegna þess verðum vér að gera meiri kröfur til þeirra en
ílest önnur íslenzk tímarit. Oss er vel Ijóst, að margt mætti betur fara, en eins og
sakir standa getum við ekki uppfyllt óskir þeiiTa lesenda, sem krefjast þess, að hver
hugsun sé þýdd á bamamál eða blaðamól.
I öðru lagi hygg ég, að umræður um nóttúruvernd muni smám saman færast
yfir ó þennan vettvang. Að vísu er það svo, að slik mál eru að jafnaði mestu hita-
mál Alþingis, en þar virðast þau rædd af miklu meiri vilja en getu, og mörg eru
afgreidd ón þess að náttúrufræðingar hafi um þau fjallað. Til þessa málaflokks
heyra mörg þýðingarmestu vandamál samtiðarinnar, náttúruvernd í víðasta skiln-
ingi þess orðs. Vér þurfum að læra að græða landið, og til þess að ekki verði stór-
kostleg mistök í því efni, þarf víðtækar rannsóknir og tilraunir. Ofarlega á baugi
eru friðunarmólin, friðun fugla, og ekki sízt fiska í vötnum og sjó. Vakandi auga
þarf að hafa á merkilegum náttúruminjum, svo að þær verði ekki fyrir spjöll-
um af hendi skammsýnna manna. Loks eru ón efa möguleikar á því að auðga
bæði plönturíki og dýralíf landsins með innflutningi erlendra tegunda, sem geta
sætt sig við óblíða náttúru þessa lands, en nóttúrufræðingum er vel ljóst, að í því
efni má ekki rasa um ráð fram.
í þriðja lagi er þörf fleiri fræðandi greina í Náttúrufræðingnum. En eftir því
som fjöldi náttúrufræðinga og óhugamanna hefur vaxið, hefur reynzt æ erfiðara
að sinna þessu hlutverki, og oss hefur lengi verið ljóst, að í því efni hefur Nóttúru-
fræðingnum verið áfótt. En hér er við ramman reip að draga, því að ef satt skal
segja, þá vilja flestir rita um sinar eigin athuganir, og oft hefur borizt svo mikið
af slíku efni, er ritstjóranum þótti skylt að birta, að ritið varð fulll óður en varði.
Ég benti ó það endur fyrir löngu, að eina viðunandi úrlausnin væri sú að stækka
ri.tið. Stjórn Náttúrufræðifélagsins hefur nú sýnt þann skilning og það óræði að
síækka tímaritið um tvær arkir á ári. Verður því rúmi einkum varið til þýðinga úr
erlendum ritum og fræðandi greina úr ýmsum óttum.
Náttúrufræðingnum er það sérstakt ónægjuefni að geta birt vísindalega ritgerð
eftir tvo nemendur Menntaskólans í Reykjavík. Ritgerð þeirra Agnars Ingólfssonar
og Arnþórs Garðarssonar sýnir ljóslega, hve nytsamt verk og skemmtilegt óhuga-
menn í islenzkri nóttúrufræði geta innt af hendi. Það er aðdáunarverður vilji, sem
liggur að baki þessum athugunum, en ekki trúi ég öðru en að höfundamir hafi
fengið erfiði sitt vel launað.
Við skipulagningu slíkrar rannsóknar skiptir það miklu máli, að rétt sé af stað
farið, og það dregur ekki úr gildi athugananna né framlagi liöfunda, að þeir hafa
átt góðan róðunaut. Grein þessi ætti að verða mörgum óhugamönnum holl hugvekja,
því hún verður ávallt merkileg heimild um fuglalíf, sem nú er að hverfa.
Dýralif tekur nú miklum breytingum hér á landi, en þær breytingar sigla
óumflýjanlega í kjölfar aukinnar búsetu og ræktunar. Vaðfuglum fækkar, því að
þeir verða að flýja kjörlendi sín, þegar mýrarnar eru ræstar fram, en sumum sjó-
fugluin fjölgar gífurlega, vegna aukins fiskúrgangs, sem er fyrir borð kastað. Þeir
félagar, Agnar og Arnþór, hafa fest ó skró óður en það var um seinan, hvernig
fuglalífið var á Seltjamarnesi áður en byggð eyddi sérkennum jiess að öllu leyti.