Náttúrufræðingurinn - 1970, Page 3

Nátturufr. — 40. árgangur — 2. hefti — 97.-144. siða — Reykjavik, sept. 1970
Trausti Einarsson:
Yfirlit yfir jarðsögu Vestmannaeyja
Nýlega var ég beðinn að semja ágrip a£ myndunarsögu Vest-
mannaeyja, en til þess að geta jrað þurfti ég að fara yfir og bera
saman þau gögn, sem komið hafa til sögunnar eftir að ég skrifaði
kafla um þetta efni í Vestmannaeyjabók Ferðafélags íslands 1948.
Flest gögnin þekkti ég að vísu, en ég hafði ekki borið þau saman
í heild áður. Við; samanburðinn kom ýmislegt nýtt fram í huga
mér, ný og ljósari mynd, sem þó var ekkert rúm til að rökstyðja x
áðurnefndu ágripi. Skal það því gert hér á eðlilegri vettvangi.
Til jress að lengja málið ekki um of, nota ég ritgerðina frá 1948
sem undirstöðu eða bakgrunn og vitna til heita og merkinga á
jarðlögum, sem jxar eru notuð.
Fyist vil ég geta þess, að sumarið 1959 fór ég sérstaka könnunar-
ferðj til Eyja og sá þá ýmislegt í nýju ljósi. Hið hallandi lag A
undir Suðurfellunum (2. mynd) sá ég nú að var ekki umturnuð,
upphaflega lárétt spilda, heldur eðlilega hallandi útveggir á neð-
ansjávargíg í Stakkabótinni. Ennfremur var ljóst, að Norðurklett-
arnir eru einnig leifar af gígum og gossprungufyllingum og
ekki nauðsynlega neitt teljandi eldri en neðstu lög Suðurfellanna.
Hinsvegar taldi ég enn Ijóst, að miklar lóðréttar hreyfingar hefðu
orðið á öllu Eyjasvæðinu meðan á myndun þeirra stóð.
Þegar svo Surtseyjargosið konx til sögunnar, gafst bæði mér og
öðrum tækifæri til að fylgjast með neðansjávargosi, sem líkjast
mun þeim gosum, er skópu xnóberg og hraun í eldri eyjunum.
Og nú lögðu fleiri hönd á plóginn við könnun Eyjanna í heild,
eins og ég mun víkja að á viðeigandi stöðum.
1. Garðsendagróðurinn. Fyist vil ég geta þess. að Guðmuirdur
Kjartansson jarðfræðingur sendi 3 sýnishorn af Garðsendagróðr-