Náttúrufræðingurinn - 1970, Qupperneq 4

98
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
inum til aldursákvörðunar í Svíþjóð, eftir C14-aðferðinni (Náttúru-
fræðingurinn, 1966). í þessari grein er einnig birt frjógreining á
þessum gróðri eftir dr. Þorleif Einarsson. Niðurstaðan varð sú,
að^ aldurinn lægi á bilinu 5000 til 6000 ár, þegar óvissa í mæling-
unum er tekin til greina.
Það var einmitt þessi Garðsendagróður, sem var tilefni könnun-
ar minnar 1959. Ég hafði sent sýnishorn til frjógreiningar til Þýzka-
lands, og sérfræðingurinn, dr. Pflug, sem framkvæmdi greininguna,
lét í ljós það álit, að gróðurinn væri nokkuð gamall, eða frá fyrri
hluta ísaldartímans, sem var mun hærri aldur en ég hafði búizt við.
En væri þetta rétt áætlun á aldrinum, kom til greina að finna
mætti berg með öfugri segulstefnu í Eyjum, og mundi það þá stað-
festa aldurinn eftir því sem bezt var vitað um tilveru öfugrar seg-
ulstefnu í berginu. Einnig þóttu mér gígaleifar, svo sent í Heima-
kletti, ærið( ungiegar, en taldi mig þó ekki hafa rétt til að afneita
niðurstöðu Pflugs og hafði hliðsjón af henni í ritgerð 1962. Nið-
urstöður C14 aldursgreininganna komu mér því auðvitað á óvart,
en ég sé enga ástæðu til að véfengja þær. Með þeim eru Eyjarnar
fluttar inn á nútímann, að minnsta kosti verulegur hluti jress bergs,
sem þar er að finna, en elzti hlutinn, sem dýpra liggur, nær þó inn
á ísöld, eins og borholugögn benda til. Helgafellsgosið ætti nú að
vera 4—5 þúsund ára gamalt.
2. Borholan. 1964 var boruð 1565 m djúp hola austan undir
Hánni í þeim tilgangi að leita að neyzluvatni. Boruninni er lýst í
fjölritaðri skýrslu, Djúpborun í Vestmannaeyjum, og lýsir Jens
Tómasson bergfræðingur þar borkjarnanum. Gosberg Vestmanna-
eyja nær samkvæmt því rúmlega 200 m niður fyrir sjávarmál og
liggur þar á sjávarbotnslögum. Á 1. mynd er sýndur þessi efsti liluti
kjarnans eftir lýsingu Jens og með leyfi hans.
Borunarstafjurinn liggur um 18 m yfir sjó. Rétt við sjávarmál,
á 19—21 m dýpi í holunni, er hraunlag, sem mér skylst að sé Helga-
fellshraun. Gerð neðri hluta lagsins telur ]ens benda til þess, að
hraunið hafi runnið út í sjó, sem þá hefur staðið mjög nærri nú-
verandi sjávarhæð. Fjörusandur ofan á lirauninu styrkir þetta og.
Það er mikilvægt atriði að fá svo sterk rök fyrir því, að nær engin
lóðrétt hreyfing hefur orðiíj á Eleimaey á síðustu 4000—5000 ár-
um, en þá ályktun leiðir nú af því, að á þessum tíma hefur sjávar-