Náttúrufræðingurinn - 1970, Page 10

104
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
/íV»i
3. mynd. Bjarnarey séð vestan írá. Gjallgígur situr ofan á mishallandi mó-
bergslögum, sem myndazt hafa undir sjávarborði.
a£ lögunum í Há-Hánni og Fiskhellum; lagahalli til austurs er
þar nærri 40°; austan á Hánni liggur með þessum halla fíngerðara
lag allt upp í 200 m hæð. Ketill heitir hvilft í þessum lögum.
4. Norðurklettar. Um þá er það annars að segja, að suðurhlíð
Heimakletts er lilíð á gíggarði. Yztu móbergslög hlíðarinnar hafa
sama halla og hún, þ.e. um 40°. Strax ofan við standbergið, í 150
m hæð, eru víða leifar láréttra hrauna utan í þessari hlíð og eru
Hettuliraunin mest áberandi. Á Hákollum sjálfum situr um 20
m þykk lárétt kaka af hraunum. í Yztakletti eru suður- og suðaustur-
hallandi móberglög og ofan á þeim, með sama halla, hraunlög upp
á topp í 209 m hæð. Hafa þessi hraun sýnilega runnið niður hlíð
norðan frá. Sennilega er því Heimaklettur ofan standbergs úthlíð
á sama gíg og Yztiklettur; hafa hraunin þá runnið eftir krókaleið
og lagzt upp að suðurhlíð Heimakletts. Varla getur sjór hafa
staðið hærra en um 150 m, er þessi hraun runnu. í Hánni, upp á
Molda, í Fiskhellum og að nokkru í Skiphellum, er gosaska frá
neðansjávargosum eins og í austur-klettunum. En upp í gegnum
þessar móbergsmyndanir liggur gossprunga eftir Eggjum, Stóra-
Klifi og líklega áfram í Miðklett. Eru basaltinnskot hér ráðandi.
Frá þessari gossprungu runnu svo hraun út yfir móbergið í Molda
og í Dalfjalli. Lárétt hraun myndar yfirborð Litla-Klifs og lárétt
yfirborð sker gossprungulögin í Stóraklifi í 226 m hæð. Ég verð að
álíta, að þessi slétti flötur sé mótaður við sjávarmál áður en risið
mikla átti sér stað. Vera má, að Heimakletts- og Yztaklettslög séu
ekki mynduð fyrr en seinna, er risið var hafið, en ég hefi ekki getað
athugað það náið. Hitt virðist ljóst, eins og fyrr var að vikið, að
gosið, sem myndar Austur-Há verður ekki fyrr en risið mikla er