Náttúrufræðingurinn - 1970, Side 27

NÁTTÚRUFRÆ.ÐINGURINN
121
Ingólfur Daviðsson:
Ætifífill
Oft aðeins nefndur fífill eða túnfífill og þekkir hann hvert
mannsbarn. Algengur kringum hús og bæi, á túnum og gras-
blettum, en vex einnig víða út um hagann. Fífillinn er fjölær
jurt með flipótt blöð í hvirfingu við jörð, hola, greinalausa stöngla
með beizkum, hvítum mjólkursafa og stórar gular körfur, eina á
hverjum legg. Fífillinn hefur gildan, lóðréttan jarðstöngul, sem
endar í Jrroskamikilli stólparót, sem vex 30—50 cm djúpt niður
að jafnaði, stöku sinnum allt að 1 metra. Sprotar vaxa út úr
brumum á jarðstöngli og rót og er erfitt að grafa rótina upp
þannig, að ekki séu brum og sprotar eftir. Fífillinn safnar nær-
ingarforða á sumrin og geymir hann til vors í jarðstöngli og rót.
— Karfa fífilsins líkist stóru, fagurgulu blómi til að sjá, en er í
raun og veru safn fjölda rnargra lítilla, gulra blóma. Geta blóm
einnar fífilkörfu skipt tugum eða hundruðium. (Reynið að telja Jrau.)
Það, senr í fljótu bragði sýnist vera gult krónublað, er raunveru-
lega lieil blómkróna, Jr.e. 5 krónublöð vaxin saman á jöðrunum
(nema blábroddarnir) og breidd út til einnar hliðar líkt og tunga.
Það er hlýrra fyrir blómin að sitja svo Jrétt saman. Skordýrin
sjá hin smáu blóm saman í einni körfu betur en ella og fá meira
hunang á einum stað. Stuðlar Jrað auðvitað að öruggari frævun og
fjölgun. Utan með körfunni neðan til eru græn reifablöð til hlífð-
ar. Þau lykja um alla körfuna, áður en blómin springa út. í stað
bikarblaða eru lítil hár við fætur krónublaðanna og verða seinna
að svifhárakransi, sem situr á dálitlum legg upp af aldininu, sem
er hneta og getur borizt langar leiðir með vindi. — Eftir frævun-
ina falla krónublöðin og fræflarnir, en aldinið þroskast. Þá verður
fífillinn gráhærður og kallast biðukolla. Loks fjúka aldinin burt,
en eftir situr bert aldinstæðið. í körfunni springa jafnan jaðar-
blómin fyrst út. Hin smáu blóm er bezt að skoða í stækkunargleri.