Náttúrufræðingurinn - 1970, Qupperneq 30

124
NÁTTÚ RU FRÆÐINGURINN
lækninga síðan á dögum Grikkja og Rómverja, rót og blöð t.a.m.
gegn meltingarkvillum.*)
Falleg jurt er íífillinn. Málarar hafa gert hann víðfrægan og
ævintýri eru um hann sögð. Gömul matjurt er hann einnig, eins
og forna nafnið ætifífill bendir til. Fífilblöð hafa frá fornu fari
verið borðuð á íslandi á vorin, enda eru þau auðug af fjörefnum
og góð í salöt, eða söxuð saman við skyr. Þau verða beizk mjög og
oft skemmd af sveppum, þegar líður á sumarið. Franskir sjómenn
fóru hér oft í fífilleit á vorin og skáru upp blaðskúfinn til matar.
Frakkar, Bandaríkjamenn o.fl. þjóðir rækta blaðrík afbrigði fífils-
ins í görðum. Þeir bleikja og mýkja oft blöðin með því að leggja
lauf, greinar eða annað yfir til að skyggja á um tíma áður en upp-
skorið er. Fífilsalat er framreitt á fínustu matsölustöðum í París
og víðar. Líka má matreiða blöðin eins og grænkál og spínat, eða
borða þau með bræddu smjöri, ediki og pipar. Fyrrum var gert
brauð úr rótunum eftir að þær höfðu verið soðnar í mjólk. Rang-
vellingar grófu þær upp vor og haust, steiktu þær á glóð og borð-
uðu heitar með smjöri. Ræturnar voru einnig etnar hráar, eða
soðnar í mjólk. Fífilrætur hafa verið hafðar í kaffibæti líkt og
síkorírætur. Fífilblöð þykja og ágætt kanínufóður — og fé bítur
þau talsvert og verður gott af. Fleiri góðar náttúrur fylgja fíflinum.
Hann er líka gömul lækningajurt. „Blöðin eru góð við skyrbjúgi
og útbrotum á hörundi, þau örva vallgang og þvag,“ segir í gamalli
grasalækningabók. Munu kalísölt í blöðum verka á þann veg, ef
mikils er neytt. Fyrr á öldum var fegurðarlyf unnið úr fíflinum, t.d.
með því að sjóða hann í vatni. Upp úr þeim legi þvoðu konur sér í
andliti og einkum kringum augun til húð- og augnafegurðar. —■
Skordýrin kunna vel að meta fíflahunangið og hægt er að brugga
ilmandi vín úr fallegu fífilkörfunum, helzt ungum.
Biðukollan var notuð til spádóma. Menn blésu snöggvast á hana
og töldu svo hve mörg aldin toldu ennþá. Jafnmörg börn áttu þeir
að eignast! Fífillinn flytzt með mönnum og varningi þeirra víða
um lönd. Enskir útflytjendur fluttu hann með sér til Ástralíu o. fl.
landa, því að þeir vildu sjá hann á grasblettunum sfnum þar, eins
og heima á gamla Englandi.
*) Blöð fífilsins eru kölluð hrafnablöðkur á Vestfjörðum frá fornu fari.
Þótti gott að leggja nýteknar, marðar hrafnablöðkur við smásár og fleiður lil
græðslu.