Náttúrufræðingurinn - 1970, Qupperneq 42

136
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
Theódór Gunnlaugsson frá Bjarmalandi:
Eru fæturnir eina vopn íslenzka fálkans?
Á elleftu stundu.
Þrjár eru aðalástæður fyrir því, að ég bið Náttúrufræðinginn fyrir
eftirfarandi athuganir og minningabrot. í fyrsta lagi tel ég þau
bezt geymd þar, því frá byrjun hefur hann verið mér dásamleg
dægradvöl og ótæmandi náma af ýmsum fyrirbærum, sem þar er
frá greint úr ríki náttúrunnar. í öðru lagi hefur þetta dregizt fyrir
mér fram á síðustu stund af ástæðum, sem hér verða ekki greindar.
I þriðja lagi og það, sem mest rekur á eftir, er að greina frá hin-
um ólíku aðferðum, sem ég hef horft á, þegar fálkar eru á veiðum,
og sömuleiðis margir vinir mínir, sem sögðu mér frá nákvæmlega
sömu fyrirbærum, en þeir eru nú allir komnir úr kallfæri. En
það vil ég strax taka fram — til að fyrirbyggja misskilning — að
hér verður þó aðeins sagt frá árásum fálka á rjúpur, sem eru tals-
vert hátt í lofti. Við þær aðstæður tel ég, að þeir sýni hámark flug-
listarinnar.
Ólíkar veiðiaðferðir.
Margir hafa séð íslenzka fálkann slá fugla á jörðu niðri. Öllum
ber saman um, hvernig sú athöfn fer fram, en við xslenzka fálkann
er hér allt miðað. Þá slær hann með krepptum fótum, og nær
hraði hans hámarki á því augnabliki, er hann þýtur fram yfir fugl-
inn. Nákvæmlega sömu aðferð notar fálkinn, þegar hann ætlar að
slá fugla á flugi. Hraði hans er mestur, þegar fluglína hans og
fuglsins, sem hann gerir árás á, skerast. Ákveði fálkinn aftur á móti
á síðustu stund að grípa fuglinn, hvort heldur það er á landi, vatni
eða í lofti, þá gjörbreytist aðför hans. Hann hemlar, áður en hann
er kominn að fuglinum, á þann hátt að slá út vængjum að vissu
marki og sömuleiðis stéli. Þetta er öfugt við það, sem hann gerir,