Náttúrufræðingurinn - 1975, Qupperneq 9

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
135
Vitað er að P. cingulatus hefur verið hérlendis í nokkra áratugi,
því margt aldrað fólk á Borgarfirði eystra man eftir lirfum þessum
frá æsku og nefndi það lirfurnar hýðorma. Skýringar á því hvers
vegna P. cingulatus hefur ekki fundizt áður gætu verið margar.
Austfirðir eru mjög illa kannað svæði dýrafræðilega og skordýra-
fræðingar, sem farið hafa þar um, hafa nær eingöngu leitað að full-
orðnum dvrum, en leitað minna að lirfum, og gæti þessi tegund
hafa farið fram hjá þeim, þótt stór sé, þar sem talið er, að flugan
fljúgi nær eingöngu á nóttunni og einnig er möguleiki, að hún
hafi haft mjög staðbundna dreifingu þar til nýlega. Lindroth (1931)
nefnir nokkra fundarstaði fyrir A. zonella á núverandi útbreiðslu-
svæði P. cingulatus. Getur hann flugna frá Vaglaskógi við Fnjóská,
Húsavík, Goðafossi og Egilsstöðum, en Fristrup (1942) bætir við
nokkrum fundarstöðum fyrir A. zonella á þessu svæði. Fundust
flugur við Mývatn, í Hallormsstaðaskógi og lirfur í Mývatni, Ljósa-
vatni, við Rif, í Klifatjörn hjá Kópaskeri, Baðstofutjörn suður af
Víkingavatni og á Norðfirði. Það er mjög ólíklegt að P. cingulatus
hefði ekki fundizt í þessum söfnunarferðum, ef hún hefur verið
þar til, því sumarið 1974 fannst P. cingulatus nálægt eða á sömu
stöðum, t. d. við Fnjóská, Ljósavatn, Kópasker, í Hallormsstaða-
skógi, nálægt Egilsstöðum og á Norðfirði.
Verður að telja líklegast að P. cingulatus hafi annað hvort borizt
að Austurlandi frá Færeyjum, Skandinavíu eða Bretlandseyjum fyr-
ir nokkrum áratugum og sé núna stöðugt að auka útbreiðslu sína
vestur á bóginn, eða að lengra sé síðan hún barst til landsins og hafi
þá haft staðbundna útbreiðslu þar til fyrir stuttu, að hún fór að
dreifast um Austur- og Norðausturland. Ekki er útilokað að P.
cingulatus útrými A. zonella með samkeppni úr ám og lækjum, sem
P. cingulatus tekur sér bólfestu í. Það er ekki vitað til þess að þær
lifi saman í ám erlendis, en þær eru stundum í nærliggjandi ám í
Norðui'-Svíþjóð (Göthberg pers. uppl.). A. zonella tímgast með
meyfæðingu. Hún er því lengi að aðlagast nýjum aðstæðum, t. d.
þegar nýr samkeppnisaðili bætist í hópinn. I Englandi nærast lirfur
P. cingulatus á laufblöðum, sem fjúka út í árnar, og á blöðum vatna-
plantna, en kísilþörungar eru einnig hluti fæðunnar (Scott 1958,
Elliott 1970). Kísilþörungar eru aðalfæða lirfa A. zonella (Nielsen
1943). Þar sem lítið berst af landrænum plöntuleifum út í árnar
hér á landi og fáar vatnaplöntur eru í ánum, verður að teljast líklegt