Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1975, Síða 21

Náttúrufræðingurinn - 1975, Síða 21
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 147 4. mynd. Afsteypa af tré frá Óslandi í Hornafirði. Greina má miðkjarna úr þéttu basalti, en umhverfis liann eru stuðlar og vita þeir geislastefnu út frá miðju líkt og í bólstrabergi. — Pseudo- morph of a tree trunk from Tertiary flow on Ósland in Hornajjörður, Southeast Iceland. The pillow struc- ture is noticeable. — Teikning Páll Imsland. bergið varð til, og aftur í kornastærð, sem er afleiðing mishraðrar kólnunar. Hraunið, sem rann upp að trjábolunum, hefur storknað utan um þá og þeir síðan brunnið það hægt, á meðan hraunið var að kólna, að holrúmin hafa ekki fallið saman. Síðan hefur kvika troðizt inn í holrúmin og kælzt tiltölulega hratt út við vegg- ina og myndað þar gler, sem hindrað hefur hraða storknun kvik- unnar fyrir innan. Hún hefur því haft tíma til þess að mynda gróf- ara berg. Næst afsteypunum er hraunið talsvert sprungið, en þegar fjær dregur fækkar sprungum og hraunið verður heillegra. Ef til vill á bruni trjánna og sú vatnsgufa, sem gufaði út úr þeim, sinn þátt í þessari sprungumyndun. Afsteypurnar í Óslandi eru með greinilegan miðkjarna úr þéttu basalti, en umhverfis hann eru síðan stuðlar og vita þeir í geisla- stefnu út frá honum (4. mynd). Minnir þetta mjög á bólstraberg, enda hefur kvikan storknað á mjög svipaðan hátt. Til þess að undirstrika enn frekar, að hér hafi raunverulega verið um tré að ræða, er rétt að geta þess, að á einni afsteypunni í Ós- landi má sjá grein, sem skagar um það bil 20 cm upp í hraunið frá láréttum bolnum. Svo virðist sem afsteypum af þessu tagi hafi ekki áður verið lýst úr íslenzkum jarðlögum. Aftur á móti hefur Friedrich (1968 bls. 273—274) greint frá lóðréttri pípu eftir trjástofn við Grýlufoss hjá

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.