Fréttablaðið - 16.05.2009, Blaðsíða 34

34 16. maí 2009 LAUGARDAGUR
Ú
rslitin réðust í raun
í prófkjörinu okkar
7. apríl. Eftir það
var alveg ljóst að
brugðið gæti til
beggja vona. Þess
vegna varð ég ekki fyrir stór áfalli
á kosninganótt,“ svarar Kolbrún
spurð hvort hún hafi orðið fyrir
miklum vonbrigðum með að ná
ekki endurkjöri til þings.
Við drekkum saman morgun-
kaffið á Gráa kettinum við Hverfis-
götu, tveimur dögum eftir að hún
skilaði lyklunum að umhverfis-
ráðuneytinu til flokkssystur sinn-
ar Svandísar Svavarsdóttur.
En hvers vegna náðir þú ekki
betri árangri í forvalinu en raun
ber vitni?
„Tvær ungar og öflugar konur
ruddu tveimur eldri öflugum
konum aftur fyrir sig,“ svarar
Kolbrún og á þar við Svandísi og
Lilju Mósesdóttur sem hlutu betri
kosningu en Kolbrún og Álfheið-
ur Ingadóttir. „Það var mikil krafa
um endurnýjun og fólk kannski
sást ekki fyrir í þeim efnum. Ég
er þeirrar skoðunar að þetta sé
hæfilegt hvort með öðru, endur-
nýjun og reynsla. Ég var hluti af
endurnýjun fyrir tíu árum en það
er líka mjög dýrmætt að varðveita
reynsluna.
En þetta sem sagt gerðist;
þessar ungu og hressu konur fóru
í mikla kosningabaráttu eins og
nýtt fólk þarf að gera en ég taldi
mig ekki þurfa þess. Ég var ráð-
herra og hélt að ég fengi að njóta
þess.“
Vikuna áður en forvalið fór fram
sinnti Kolbrún embættisskyldum í
útlöndum og gat því lítið beitt sér
í forvalsbaráttu. Hún hafði þó í
hyggju að senda samflokksmönn-
um hvatningu en eftir að hafa
spurt kjörstjórn var henni tjáð að
slíkt bryti í bága við reglur. „Það
varð uppi fótur og fit og þótti ekki
við hæfi að skrifa svona bréf, sem
mér fannst mjög miður. Þetta var
leyft í öðrum kjördæmum en regl-
urnar voru greinilega ekki eins
alls staðar.“
Hugsi um hið græna í VG
Niðurstöður forvalsins voru Kol-
brúnu ekki bara vonbrigði heldur
komu þær henni á óvart. Hún hafði
nefnilega fundið fyrir talsverð-
um fögnuði meðal flokkssystkina
þegar hún varð umhverfis ráðherra
hinn 1. febrúar.
„Þetta kom mér mjög á óvart
og ég velti fyrir mér hvort þetta
væri til marks um að grænu gild-
in væru farin að dofna meðal
flokksfélaga. Það hefur fjölgað
gríðarlega í flokknum og kannski
ástæða til að óttast að brotthvarf
mitt verði til þess að grænu gild-
in falli í skuggann. Það finnst mér
mjög miður.“
Náttúruvernd eða umhverfis-
málin almennt hafa ekki verið í
kastljósinu frá bankahruninu í
október og Kolbrún óttast að þau
geti orðið út undan í viðreisn sam-
félagsins, ef ekki verði haldið rétt
á spilunum.
„Líklega hefur aldrei verið meiri
þörf á að gefa umhverfismálun-
um góðan gaum heldur en núna.
Mér finnst ríða á að við opnum
augun fyrir samhengi hlutanna
og heildar sýninni. Ef við ætlum
mannkyninu gæfuríka framtíð
í sambýli við móður jörð verð-
um við að endurhugsa umgengni
okkar við náttúruna og hverfa frá
þeirri ágengu auðlindanýtingu
sem stunduð er í dag.“
Kolbrún segir íslensk stjórnvöld
sjaldnast hafa sýnt málaflokknum
nægilegan áhuga og umhyggju.
„Menn hefur skort skilning á því
hvernig vistfræði, samfélag og
efnahagur spila saman í öllum
mikilvægum ákvörðunum. Opin-
ber stefnumörkun í þessum efnum
hefur verið veik og margt af því
sem stjórnvöld hafa sent frá sér
verið útúrsnúningur úr hug-
myndafræði sjálfbærrar þróunar.
Stundum dettur manni í hug að
ráðamenn hafi lítið meint með
undirskrift sinni undir alþjóða-
samninga á þessu sviði.“
Brjálæðisleg viðbrögð
Í opinberri umræðu hefur nátt-
úruvernd stundum verið afgreidd
sem kverúlans og Kolbrún og
aðrir talsmenn náttúruverndar
mátt þola skít og skömm. „Það er
undarlegt hve þessi mál sem ég
Hætt en ekki farin
Kolbrún Halldórsdóttir setti sér háleit markmið þegar hún varð þing-
maður fyrir tíu árum. Hún varð oft fyrir vonbrigðum en lýkur stjórnmála-
ferlinum sátt við sig og sitt. Í samtali við Björn Þór Sigbjörnsson talar Kol-
brún um lífið og tilveruna utan þings og innan.
SKRIFAÐ Í SANDINN Kolbrún Halldórsdóttir ætlar ekki að sitja þegjandi og hljóðalaus þó að hún sitji ekki lengur á þingi. Hún
býst við að finna hugsjónum sínum nýjan farveg og kveðst örugglega geta orðið að liði við mótun nýja Íslands. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Ég fór á
þing, beint
af Austur-
velli, með
krepptan
hnefann og
hélt í alvöru
að mér tæk-
ist á fjórum
árum að
breyta við-
horfinu í
samfélaginu.
hef barist fyrir; náttúruverndin og
hugmyndafræði sjálfbærrar þróunar
annars vegar og svo kvenfrelsismál-
in hins vegar, hafa vakið brjálæðisleg
viðbrögð. Ég hugsa að ef leitað er að
mest hötuðu manneskjunum í blogg-
heimum síðustu tíu árin komist ég á
topp tíu.“
Og hvernig hefur það verið?
„Bara ofboðslega erfitt. Fyrst var ég
hissa á þessum tryllingslega neikvæðu
viðbrögðum en það er bara ein leið til
að komast í gegnum þetta og það er
að lesa þetta ekki. Ég hef valið hana,“
segir hún.
Á þing með krepptan hnefann
Kolbrún kom með hvelli inn í stjórn-
málin fyrir kosningarnar 1999. Hún
hafði árið áður staðið framarlega í
hópi fólks sem barðist fyrir náttúru-
vernd með reglulegum uppákomum á
Austurvelli og fjölmennum borgara-
fundi í Háskólabíói til verndar hálendi
Íslands.
„Ég held að sumarið 1998 hafi Guð-
mundur Páll Ólafsson vakið náttúru-
verndarann í ansi mörgum Íslend-
ingum. Vendipunkturinn hjá mér var
þegar vatni var hleypt á Hágöngulón
og jökulvatnið sökkti íslenska fánan-
um. Þá skráði ég mig í Náttúruverndar-
samtök Íslands og ákvað að verða að
liði.“
Það var svo fyrir orð og hvatningu
Hjörleifs Guttormssonar og Kristínar
Halldórsdóttur sem hún gaf kost á sér
til setu á lista fyrir VG. Hún lítur á þau
sem guðföður sinn og guðmóður í pól-
vonbrigði. Flokkurinn missti einn
þingmann og það setti mark sitt á kjör-
tímabilið sem í hönd fór.
„Kosningabaráttan var rosalega
erfið. Heilu stjórnmálaflokkarnir
umturnuðust og mér fannst á stundum
eins og allt snerist upp í baráttu gegn
VG, fyrst og fremst út af umhverfis-
verndarstefnunni okkar og baráttunni
fyrir femínisma.“
Kolbrún segir flokkinn hafa verið
beygðan framan af kjörtímabilinu og
sjálfri fannst henni ekki eins gaman á
þingi og áður. En þegar leið að kosn-
ingunum 2007 fór landið að rísa á ný,
flokkurinn fékk góða útkomu úr skoð-
anakönnunum og bjartsýnin jókst.
Draumurinn um vinstristjórn
„Okkur fannst við hafa staðið okkur
vel og settum stefnuna á að mynda
meirihluta með Samfylkingunni. Við
sáum öll tormerki á því að fara í stjórn
með Sjálfstæðisflokknum eða Fram-
sókn, sem höfðu verið okkar höfuð-
andstæðingar í stóriðjumálunum.
Sáum meira ljós í krötunum og gerð-
um okkur von um að það yrði hægt að
mynda vinstristjórn í landinu.“
Draumurinn um slíka ríkisstjórn
var driffjöðrin í kosningabaráttu Kol-
brúnar og hún sá hlutverk fyrir sjálfa
sig í þeirri stjórn.
„Ákvörðun mín um að fara í fram-
boð 2007 helgaðist einna helst af því af
því að ég eygði raunverulegan mögu-
leika á að ég gæti orðið umhverfisráð-
herra. Ég hugsaði sem svo að árin fjög-
ur sem ég ætlaði að taka í að bjarga
hálendinu yrðu kannski tólf en síðustu
fjögur árin af því tímabili yrði ég þó í
ráðandi stöðu og gæti komið einhverj-
um af öllum mínum hugðarefnum í
framkvæmd.“
Enn ein vonbrigðin
Svo fór þó að glimrandi skoðanakann-
anirnar gengu ekki eftir og niðurstað-
an var að VG fékk tæp tíu prósent í
kosningunum, sem þó þýddi talsverða
fjölgun í þingflokknum, eða úr fimm í
níu. Kolbrún segir Samfylkinguna hafa
leikið tveimur skjöldum í kosninga-
baráttunni og það hafi haft sín áhrif á
fylgi VG. Samfylkingin hafi til dæmis
laðað að sér umhverfisverndarsinnaða
kjósendur með stefnuplagginu Fagra
Íslandi. Kosninganiðurstöðurnar og
ríkisstjórn Samfylkingarinnar og
Sjálfstæðisflokksins voru því enn ein
pólitísku vonbrigðin fyrir Kolbrúnu.
Hún hlær. „Já, þetta hefur verið erf-
itt en það hefur líka gerst heilmargt
jákvætt og ég hef fengið gríðarmikla
reynslu og lærdóm út úr störfum
mínum í pólitík,“ segir hún. Einnig
hafi verið afar ánægjulegt að fylgjast
með hve ungliðahreyfing VG hefur
styrkst með árunum. „Við höfum mikið
fylgi hjá ungu fólki og það er ekki síst
út af málum sem ég hef barist fyrir,“
segir hún.
Saltkjöt
Á dögunum sendi ungliðahreyfingin
frá sér yfirlýsingu þar sem Kol-
brúnu voru þökkuð frábær hugsjóna-
störf í þágu náttúrunnar, kvenfrelsis,
félagslegs jafnréttis og friðar. Henni
þykir vænt um þetta. Ekki síst að vera
sögð hugsjónakona. Það eru ekki allir
hugsjónamenn í pólitík. Sumir eru
atvinnustjórnmálamenn. En Kolbrún
hefur haldið í hugsjónirnar og staðið
á sínu.
„Það rifjast stundum upp fyrir mér
að þegar ég var um þrítugt og stóð í
stéttarbaráttu leikara var ég spurð í
viðtali við Þjóðviljann hvort ég hefði
aldrei hugleitt að fara út í pólitík. Ég
svaraði nei, og að ástæðan væri sú að
ef ferskur kjötbiti væri settur í pækil
þá yrði hann saltkjöt. Ég er að átta mig
á því núna að ég hef varið tíu árum í
að verða ekki saltkjöt. Og ætli þetta
Drekasvæðismál sé ekki til marks um
að ég breyttist aldrei í saltkjöt.“
VG hlynnt olíuleit
Með Drekasvæðismálinu á Kolbrún
við fræga frétt á Stöð 2 örfáum dögum
fyrir kosningar sem, með öðru, er talin
hafa fælt kjósendur frá VG. Sjálf telur
hún að það hafi allt eins verið staðhæf-
ingar fréttamannsins sem fóru fyrir
brjóstið á fólki. „Ég var illa undir-
búin fyrir þetta viðtal, hafði raunar
alls ekki ætlað að veita það, en ég
kýs að dvelja ekki við það. Þing málið
um útboð leyfa til olíuleitar og olíu-
vinnslu var afgreitt undir mikilli tíma-
pressu rétt fyrir jól og ég gagnrýndi
það óðagot sem var á afgreiðslu þess,
FRAMHALD Á SÍÐU 36
itíkinni; náttúruverndarsinnann og
femínistann. En markmið hennar með
framboði 1999 var skýrt; að bjarga
hálendinu og snúa almenningsálitinu
í átt til náttúruverndar.
„Ég fór á þing, beint af Austurvelli,
með krepptan hnefann og hélt í alvöru
að mér tækist á fjórum árum að breyta
viðhorfinu í samfélaginu. Þá var talað
um lón á Eyjabökkum og miklu minna
álver en á kjörtímabilinu bólgnuðu
áformin út og Kárahnjúkavirkjun var
getin, fædd og fóstruð í óðagoti á innan
við fjórum árum. Ég lagði opineyg og
græn í þennan leiðangur og eftir mikla
baráttu var lokakrafa mín að málið
yrði sett í þjóðaratkvæðagreiðslu áður
en kæmi að kosningunum 2003. En það
gekk nú ekki eftir. Allt var kyrfilega
innsiglað og undirskrifað fyrir kosn-
ingar. Þetta voru stóru vonbrigðin í
mínu pólitíska lífi og eftir þetta lang-
aði mig mest til að hætta.“
Lempuð til
Kolbrún hugsaði með sér að orrustan
hefði tapast og að nú myndi hún snúa
aftur til síns fyrra lífs. Hún tjáði Stein-
grími J. Sigfússyni flokksformanni
hug sinn en hann og aðrir í forystunni
töldu henni hughvarf. „Þau komu í
veg fyrir að ég hætti. Það þótti veik-
leikamerki fyrir flokkinn ef ég sem
málsvari umhverfismálanna hyrfi af
vettvangi, það væri mikilvægt að hafa
mína rödd áfram. Ég var því lempuð
til og ákvað að fara fram aftur.“
Kosningarnar 2003 voru Kolbrúnu
og öðrum vinstri grænum nokkur