Fréttablaðið - 18.07.2009, Blaðsíða 10

10 18. júlí 2009 LAUGARDAGUR
Samþykkt Alþingis um að-
ildarumsókn að Evrópusam-
bandinu skildi marga eftir
í sárum. Allir flokkarnir
klofnuðu nema Samfylk-
ingin og ljóst er að margir
þingmenn kusu af lítilli
sannfæringu í þessu máli.
Ríkisstjórnin stóð málið af
sér og stóðst fyrsta prófið.
Menn hafa þó lítinn tíma til
að slaka á, því handan við
hornið bíður annað og ekki
minna mál; Icesave.
Samþykkt aðildarumsóknarinnar
hefði ekki átt að koma neinum á
óvart sem fylgst hefur með stjórn-
málum. Flokkarnir samþykktu
í stjórnarmyndunarviðræðum í
vor að leggja málið fram og þrátt
fyrir að skýrt hafi verið að þing-
menn hafi ekki verið bundnir til að
styðja málið, hefur málflutning-
ur forystumanna Vinstri grænna
bent til þess að þeir hafi heitið því
stuðningi.
Fimm þingmenn flokksins
greiddu atkvæði gegn tillög-
unni og einn sat hjá. Nokkur ólga
er innan flokksins sjálfs vegna
afgreiðslu þingflokksins og hefur
þingmönnum verið brigslað um
svik við stefnu flokksins. Á það
má þó benda að kosningastefna
flokksins gekk ekki út á tvöfalda
þjóðaratkvæðagreiðslu. Á flokks-
þingi hans var því hafnað sem
stefnu hans og aðeins kveðið á
um að aðild að ESB ætti að „útkljá
með þjóðaratkvæðagreiðslu að
undangenginni upplýstri og lýð-
ræðislegri umræðu“. Flokkur-
inn væri þó á móti aðild. Þessari
afstöðu lýstu flestir þingmanna
sem studdu tillöguna á fimmtu-
dag.
Mikið hefur verið rætt um að
þingmenn Vinstri grænna hafi
verið beittir miklum þrýstingi.
Óljóst er þó hverjir það voru og
ekki sýnt að þeir átta þingmenn
sem studdu málið hafi ætlað sér
annað í aðdraganda þess.
Varaformaður með
Sjálfstæðisflokkurinn greiddi að
mestu atkvæði gegn tillögunni,
þó Ragnheiður Ríkharðsdótt-
ir hafi stutt hana. Athygli vakti
að varaformaður flokksins, Þor-
gerður Katrín Gunnarsdóttir, sat
hjá. Þingmenn sem Fréttablaðið
ræddi við voru þó ekki endilega á
því að það hefði veikt stöðu hennar
mikið. Afstaða hennar hefði komið
á óvart, en um mikið tilfinninga-
mál væri að ræða sem ekki væri
víst að drægi dilk á eftir sér.
Evrópumálið hefur lengi verið
Sjálfstæðisflokknum vanda-
mál. Skiptar skoðanir eru innan
flokksins hvernig málið mun þró-
ast áfram innan flokksins. Ljóst
er að flokkurinn verður að taka
afstöðu til þess samnings sem
borinn verður undir þjóðina og
það getur reynst honum erfitt.
Hann mun þó eiga aðild að ráðs-
lagshóp samninganefndarinnar
og það gæti breytt afstöðu hans.
Að sumu leyti er niðurstaðan létt-
ir fyrir flokkinn, mál sem valdið
hefur honum vandræðum er frá, í
bili að minnsta kosti.
Þingmenn sem Fréttablað-
ið ræddi við telja að flokkurinn
hafi gert ákveðin mistök. Þegar
þrír þingmenn Borgarahreyfing-
arinnar gengu úr skaftinu á mið-
vikudaginn, hefði átt að knýja
atkvæðagreiðslu strax í gegn. Í
staðinn fékk stjórnin færi á að
endurmeta stöðuna og vinna í
þeim sem óvissir voru.
Tvær fylkingar
Framsóknarflokkurinn er klof-
inn í herðar niður eftir atkvæða-
greiðsluna. Þrír þingmenn, með
varaformanninn í broddi fylking-
ar, studdu tillögu ríkisstjórnarinn-
ar, en fimm fylgdu formanninum
að málum.
Þetta vekur upp spurningar um
stöðu Sigmundar Davíðs Gunn-
laugssonar. Hinum unga for-
manni virðist ekki hafa tekist að
fylkja flokknum að baki sér. Vara-
formaðurinn, Birkir Jón Jóns-
son, hefur verið nefndur til sög-
unnar sem framtíðarleiðtogi og
sumir hafa nefnt Guðmund Stein-
grímsson einnig. Hvort þetta sé
til marks um að seta Sigmundar í
formannsstóli verði ekki löng skal
ósagt látið. Það hvernig flokkur-
inn tekur á niðurstöðu samning-
anna mun hins vegar ráða miklu
um trúverðugleika hans. Flokks-
þing samþykkti ströng skilyrði
fyrir stuðningi við aðild og frá
þeim verður trauðla hlaupið.
Borgarahreyfingin skekst nú
stafna á milli. Þrír þingmenn af
fjórum greiddu atkvæði gegn
frumvarpinu og hefur það vakið
hörð viðbrögð frá forystu flokks-
ins. Sá eini sem studdi frumvarp-
ið, Þráinn Bertelsson, hefur lýst
því yfir að vandstarfað verði í
þingflokknum og Þór Saari baðst
afsökunar á afstöðu sinni. Það
hvernig flokkurinn höndlar þetta
mál segir mikið til um hvort hann
á einhverja framtíð fyrir sér.
Leiðir VG viðræðurnar?
Aðildarumsóknin var erfið próf-
raun fyrir ríkisstjórnina og engum
blöðum er um það að frétta að hún
stóðst þá raun. Vissulega eru skipt-
ar skoðanir innan annars flokks-
ins, en menn sýndu hins vegar að
þeir eru tilbúnir til að leggja ýmis-
legt á sig til að halda ríkisstjórn-
inni saman. Ekki veitir af í næstu
orrahríð sem er Icesave.
Eitt er þó að styðja aðildarum-
sókn, annað að taka afstöðu til
aðildar. Vinstri græn hafa ekki
breytt þeirri skoðun sinni að vera
á móti Evrópusambandsaðild og
ítrekuðu hana við atkvæðagreiðsl-
una. Málið er á forræði utanríkis-
ráðherra, en utanríkismálanefnd
verður mjög virk í viðræðunum.
Henni stýrir Árni Þór Sigurðsson.
Skipuð verður nefnd fimm full-
trúa, einum frá hverjum stjórn-
málaflokki, sem verða samninga-
nefndinni til ráðslags. Nefndin
sjálf verður líklegast skipuð emb-
ættismönnum.
Fréttablaðið hefur heimild-
ir fyrir því að Össur Skarphéð-
insson hafi, í stjórnarmyndunar-
viðræðum í vor, boðið Vinstri
grænum að leiða samningagerð-
ina við Evrópusambandið. Það er
að mörgu leyti klókt; slíkt mundi
binda hendur Vinstri grænna enn
frekar þegar kemur að atkvæða-
greiðslu. Á móti hefði flokkurinn
betra færi á að setja sína fyrir-
vara í viðræðunum.
Þá vakti það nokkra athygli á
þingi þegar Steingrímur J. Sig-
fússon sagði að ef ekki fengjust
undanþágur og samningurinn
væri ekki nógu góður, væri sjálf-
hætt í samningaviðræðum. Þing-
menn Sjálfstæðisflokksins hafa
bent á að það þýði í raun að þjóðin
hafi ekki fyrsta val, heldur forysta
Vinstri grænna. Líki henni samn-
ingurinn illa verði hann ekki bor-
inn undir þjóðina.
Ekki bindandi
Sjálfstæðisflokkurinn lagði til
tvöfalda þjóðaratkvæðagreiðslu;
að fyrst yrði kosið um hvort ætti
að fara í viðræður við Evrópu-
sambandið og síðan um niður-
stöðuna. Ljóst er að slík niður-
staða hefði hentað flokknum vel,
þar sem málið er honum enn erf-
itt. Þetta hefði þýtt að þjóðar-
atkvæðagreiðslan hefði farið fram
eftir næstu kosningar og flokkur-
inn getað beðið enn um sinn með
uppgjör í Evrópumálum, sem án
efa verður sársaukafullt.
Í staðinn skuldbundu flokkarn-
ir sig til að líta á niðurstöðu þjóð-
aratkvæðagreiðslu sem bindandi.
Það er hins vegar spurning hvaða
vægi slík skuldbinding hefur.
Formenn flokka geta ekki bundið
hendur þingmanna og núverandi
þing getur ekki bundið næsta þing
til að lúta niðurstöðum þjóðar-
atkvæðagreiðslunnar. Og það er
næsta þing sem endanlega mun
staðfesta inngöngu í ESB; komi
til þess.
FRÉTTASKÝRING: ÍSLAND SÆKIR UM AÐILD AÐ EVRÓPUSAMBANDINU
FRÉTTASKÝRING
KOLBEINN
ÓTTARSSON PROPPÉ
kolbeinn@frettabladid.is
Sannfæring vék fyrir samstöðu
Evrópuslagurinn er ekki fyrr að baki en næsta orrahríð
hefst og hún gæti reynst stjórna,rflokkunum erfiður ljár í
þúfu. Nokkuð hefur verið reynt að sætta ólík sjónarmið
hvað varðar ríkisábyrgð Íslands, bæði innan stjórnar og á
milli stjórnar og stjórnarandstöðu.
Það hve fáir þingmenn Sjálfstæðisflokksins greiddu
Evrópusambandstillögunni atkvæði sitt hefur hins vegar
gert stjórnarliðum ljóst að lítil von er á sáttum. Stjórnar-
andstaðan vilji einfaldlega fella stjórnina; líkt og er hennar
eðlilega hlutverk.
Stjórnin verður því að reiða sig á þingmeirihluta sinn,
en hún hefur 34 þingmenn af 63. Allir 20 þingmenn Sam-
fylkingarinnar munu samþykkja tillöguna og því verða 12
af 14 þingmönnum Vinstri grænna að gera slíkt hið sama.
Þrír þingmenn hafa verið nefndir til sögunnar sem
andstæðingar Icesave; Guðfríður Lilja Grétarsdóttir, Lilja
Mósesdóttir og Ögmundur Jónasson. Lilja segist ekki
vera búin að gera upp hug sinn endanlega. Verði settir
nægilega góðir fyrirvarar við málið gæti hún hugsað sér að
styðja það. Hin tvö hafa ekki tjáð sig frekar um málið.
Fyrirvarar forsenda stuðnings
Frumvarp ríkisstjórnarinnar er nú í nefndum og þar er
verið að vinna að því að setja einhvers konar fyrirvara við
málið. Það sem helst hefur verið nefnt til sögunnar í því
efni er virkara endurskoðunarákvæði. Það þykir óljóst í
núverandi samningi hvort Íslendingar geti tekið samning-
inn upp og á því þurfi að skerpa.
Fleiri fyrirvarar hafa verið nefndir til sögunnar, meðal
annars um friðhelgi íslenskra eigna og ákvæði um endur-
skoðun komi til þess að lægra hlutfall endurheimtist af
eignum Landsbankans er gert er ráð fyrir í samningnum.
Einnig verði að gera ráð fyrir að lagaumhverfið geti breyst
og er þá horft sérstaklega til neyðarlaganna, en lögmæti
þeirra hefur verið véfengt.
Líkur á samþykkt
Ólíklegt er að frumvarpið verði samþykkt á þingi án fyrir-
vara. Með fyrirvörum sem hald er í fer það líklega í gegn.
Það er svo önnur spurning hvað slíkir fyrirvarar þýða;
hvort þeir hafi eitthvert gildi á endanum, eða hvort semja
þurfi um þá.
Sú hugmynd hefur skotið upp kollinum að fresta
frumvarpinu fram á haustið. Þannig kæmust menn úr
skotgröfunum og gætu náð saman með stjórnarandstöð-
unni. Heimildir Fréttablaðsins herma að Sjálfstæðisflokk-
urinn muni ekki styðja málið án fyrirvara sem þýði nýja
samninga við Breta.
Sú niðurstaða er ekki líkleg; menn munu annaðhvort
samþykkja samninginn, með fyrirvörum sem ekki verða til
umræðu, eða fella. Vinna nefndanna um fyrirvarana getur
því á endanum skorið úr um hvort stjórnin lifir eða ekki.
Það gætu því orðið örlög Vinstri grænna að koma Evrópu-
umsókn í gegnum þing en fella svo stjórnina.
ALLT LAGT UNDIR MEÐ ICESAVE
TILFINNINGAMÁL Þingmenn tóku niðurstöðu Alþingis misvel, enda klofnuðu allir flokkar nema Samfylkingin í málinu. Ljóst er að málinu er hvergi lokið í stjórnamálaflokkun-
um og tekist verður á um það eftir því sem viðræðunum vindur fram. Ríkisstjórnin stóðst fyrsta prófið en handan við hornið bíður Icesave-málið. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA