Fréttablaðið - 13.08.2009, Side 18

18 13. ágúst 2009 FIMMTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRI: Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is
og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Jón Kaldal jk@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
UMRÆÐAN
Jón Gunnarsson skrifar um
atvinnuuppbyggingu
Það hefur aldrei þótt góðri lukku að stýra að byggja
hús sitt á sandi. Það uppbygg-
ingarstarf sem framundan er
í íslensku samfélagi er líkast
uppbyggingu frá grunni. Ef rétt
byggingarstæði er valið mun
byggingin rísa fyrr og standa
betur. Í umræðunni um málefni
dagsins, s.s. Ice-Save, aðildarviðræður við Evrópu-
sambandið og fleiri slík stórmál, gleymist gjarnan
að ræða aðalatriðið, það á hverju á að byggja við-
reisnina; með hverju þessi þjóð ætlar að greiða
skuldbindingar sínar.
Tækifæri okkar til atvinnuuppbyggingar eru
nánast óþrjótandi. Við fengum samþykkt sérstakt
íslenskt ákvæði í Kyoto-samningnum m.a. vegna
sérstöðu okkar til náttúruvænna möguleika í orku-
öflun. Gæta verður þeirra hagsmuna í þeim viðræð-
um sem framundan eru um loftslagsmál. Við höfum
ratað skynsamlega leið milli nýtingar og verndunar
í okkar náttúru. Tækifærin eru víða og til að ná
alvöru viðreisn í gang verðum við að nýta þau. Sú
vinstri stjórn sem nú er við völd hefur engin alvöru
markmið um atvinnuuppbyggingu. Stuðningur við
þau verkefni sem komin voru af stað er veittur með
semingi. Mannfrekum framkvæmdum í samgöngu-
málum er slegið á frest. Afleiðingarnar eru þær að
í mörgum stéttum er að skapast atgervisflótti og
óvíst er að það fólk snúi til baka.
Það er brýnt að halda áfram á þeirri braut upp-
byggingar í stóriðju sem vörðuð hefur verið. Þar
liggja tækifæri okkar til atvinnu- og verðmæta-
sköpunar. Tímabundið vandamál vegna fjármögn-
unar virkjana s.s. við Búðarháls og í Reykjahlíð er
auðleyst. Landsmenn hafa lagt það mikið til hliðar
í lífeyrissjóðakerfinu að slík rök halda ekki. Líf-
eyrissjóðirnir verða ekki notaðir í nokkuð betra
nú en að fjármagna atvinnuskapandi arðbærar
fram kvæmdir. Aukin umsvif í atvinnulífinu verða
fljótlega til þess að auka á bjartsýni innanlands og
traust okkar útávið. Við verðum að vera tilbúin að
veðja á okkur sjálf og auðlindir þessa frábæra lands
sem við byggjum. Tökum þennan slag með þeim
krafti sem við eigum. Höfundur er alþingismaður.
JÓN GUNNARSSON
Grunnurinn gleymist
Sumir kenna smæð Íslands um bankahrunið og efast um getu
Íslendinga til að standa á eigin
fótum sem frjálst og fullvalda
ríki. Ég er á öðru máli. Af öllum
ríkjum heims, rösklega 200 tals-
ins, eru um 100 minni en Ísland
að flatarmáli, og hin 100 eru
stærri. Á mælikvarða mannfjöld-
ans er Ísland samt klárlega smá-
land, en þó ekki dvergríki. Um
40 lönd eru fámennari en Ísland.
Það er álitlegur hópur. Helmingur
allra ríkja er fámennari en Dan-
mörk með röskar fimm milljónir
manna. Heimurinn er nú safn
smáríkja, því að smálöndin eru
mörg og stórveldin fá. ESB er
smáríkjasamband.
Mannfæðin er mesta félagsböl
Íslendinga, sagði Einar Bene-
diktsson skáld. Hann og aðrir
lögðu til, að Íslendingar flyttu
inn erlent vinnuafl í stórum stíl
til að stækka landið. Þeir eygðu
enga leið til að bjóða Íslendingum
viðunandi lífskjör til langs tíma
litið nema með því að fjölga þeim
nóg til að ná því, sem eðlisfræð-
ingar kalla „krítískan massa“.
Þennan krítíska fólksmassa töldu
þeir liggja langt yfir 100.000,
sem var íbúafjöldi landsins 1925.
Í Aþenu til forna bjuggu 200.000
manns og vegnaði vel. Feneyjar
og Flórens blómstruðu á miðöld-
um með 115.000 og 70.000 íbúa,
en þær voru að vísu í alfaraleið
ólíkt Íslandi og gátu bætt sér upp
mannfæðina með miklum við-
skiptum við önnur svæði.
Sækjast sér um líkir
Hvers vegna er Evrópa ekki eitt
land? Það stafar af því, að fólk er
ólíkt og hefur ólíkar hugmyndir,
óskir og þarfir. Þess vegna eru
lönd heimsins mörg og misstór.
Krafan um batnandi lífskjör í
skjóli hagkvæms stórrekstrar
knýr að sínu leyti á um samein-
ingu og samruna. Eftirsókn eftir
samneyti við sitt eigið fólk, fólk,
sem býr að sömu menningu og
sögu og talar sömu tungu, stend-
ur gegn kröfunni um stórrekstur.
Það er ekki hagfellt að hafa lönd-
in of stór og fá, því að stór lönd,
önnur en Japan, byggir yfirleitt
sundurleitt fólk, og mikilli fjöl-
breytni getur fylgt sundurþykkja
og staðið velferð fólksins og
framþróun fyrir þrifum. Samt
hefur sundurleitni Bandaríkj-
anna ekki bitnað á lífskjörum
þar vestra, og sama máli gegnir
nú um Kína. Smáríkjum getur
vegnað vel, ef smæðinni fylgir
sátt og samheldni. Það er þó ekki
heldur algild regla, að smáþjóðir
séu einsleitar. Kýpur og Máritíus
eru fámenn eyríki, þar sem ólíkir
kynþættir búa saman og efnahag-
urinn hefur blómstrað.
Reynslan sýnir, að smáþjóðum
vegnar í efnahagslegu tilliti engu
síður en stórþjóðum á heildina
litið og stundum betur að því til-
skildu, að smálöndin bæti sér upp
óhagræði smæðarinnar með mikl-
um viðskiptum við önnur lönd.
Miðsókn togar lönd og þjóðir í átt
að frekara samstarfi og samein-
ingu og stuðlar að fækkun þjóð-
landa af fjárhagsástæðum. Mið-
flótti hneigist á hinn bóginn til að
skipta löndum upp í smærri ein-
ingar og stuðlar að fjölgun landa,
einnig af fjárhagsástæðum. Mið-
sóknaröflin höfðu yfirhöndina í
Evrópu á 19. öld. Ítalía varð að
einu þjóðríki 1861 við sameiningu
nokkurra smáríkja, og Þýzkaland
fylgdi í kjölfarið. Ýmsum þóttu
þá Belgía og Portúgal vera of
lítil lönd til að geta staðið á eigin
fótum. Á 20. öld snerist taflið við:
þá náði miðflóttaaflið yfirhend-
inni í krafti aukinna millilanda-
viðskipta. Ísland fékk heima-
stjórn og varð fullvalda ríki.
Smáþjóðum fer fjölgandi
Smáþjóðum hefur vaxið fiskur
um hrygg undangengin ár í skjóli
aukinna milliríkjaviðskipta. Ef
erlendum viðskiptum væri ekki
til að dreifa, væru smáríki að
ýmsu leyti óhagkvæm smæðar-
innar vegna. Þá þætti mörgum
þeirra trúlega nauðsynlegt að
sameinast stærri ríkjum af efna-
hagsástæðum. Mikil og vaxandi
millilandaviðskipti leysa smá-
þjóðirnar af þessum klafa með
því að gera þeim kleift að færa
sér hagkvæmni stærðarinnar í
nyt með viðskiptum við önnur
lönd. Millilandaviðskipti hafa
með tímanum stuðlað að fjölgun
sjálfstæðra smáríkja. Árið 1914
voru sjálfstæð ríki 62 að tölu
í heiminum öllum. Nú eru þau
rösklega 200. Meðalstærð ríkja
mæld í fólksfjölda hefur minnk-
að úr 32 milljónum 1946 í 29
milljónir nú (19 milljónir, ef Ind-
land og Kína eru ekki talin með).
Smáríkjum hefur fjölgað svo
mjög, að helmingur ríkja heims-
ins hefur nú langt innan við sex
milljónir íbúa.
Íslendingar tóku rétta ákvörð-
un í sjálfstæðismálinu á sínum
tíma. Engin efnahagsáföll munu
nokkurn tímann raska þeirri
niður stöðu. Mannfæð þarf ekki
að standa í vegi fyrir skilvirku
fullveldi, hagvexti og velferð,
sé vel á málum haldið, þótt færa
megi rök að því, líkt og Einar
Benediktsson gerði, að fleira fólk
myndi lyfta landinu. Aðild að
ESB stefnir að stækkun Íslands.
Er Ísland of lítið?
Í DAG | Skiptir stærðin máli?
ÞORVALDUR GYLFASON
Opið virka daga kl. 8:00 til 17:00
www.velaland.is
VESTURLANDSVEGUR
VAGNHÖFÐI
VÉLALAND
HÚSGAGNA-
HÖLLIN
TANGARHÖFÐI
BÍlDSHÖFÐI
H
Ö
FÐ
A
B
A
K
K
I
REYKJAVÍK
Vélaland - VAGNHÖFÐA 21
Sími 577-4500
Vélaland sérhæfir sig í tímareimum.
Komdu í Vélaland og fáðu ráðgjöf um skiptingu
á tímareim. Vélaland skiptir fljótt og vel um
tímareimina fyrir þig, á föstu verði.
Fáðu ráðgjöf um tímareimaskipti
Er tímareimin komin á tíma?
Fast verð hjá Vélalandi
Skoðaðu fast verð hjá Vélalandi. Hringdu
núna í síma 577-4500 og pantaðu tíma.
Verðdæmi um tímareimaskipti:
Nissan Patrol 2,8 dísil Árgerð 1992-2000
Heildarverð, varahlutur og vinna: 50.805 kr.
Toyota Land Cruiser 90 3,0TD Árgerð 1997-2002
Heildarverð, varahlutur og vinna: 40.780 kr.
Toyota Corolla 1,6 bensín Árgerð 1997-2001
Heildarverð, varahlutur og vinna: 38.870 kr.
VW Golf 1,6AEE bensín Árgerð 1997-2006
Heildarverð, varahlutur og vinna: 46.774 kr.
Ford Focus 1,6 bensín Árgerð 1998-2005
Heildarverð, varahlutur og vinna: 38.948 kr.
Sjáðu hvar við erum. Hringdu núna í síma
577-4500 og pantaðu tíma.
E
itt af hlutverkum ríkisvaldsins er að búa viðskiptalífinu
þannig umhverfi að fyrirtæki geti verið samkeppnis-
hæf, vaxið og dafnað og þannig veitt atvinnu og skapað
verðmæti.
Frá hruninu síðasta haust hefur viðskipalífinu hins
vegar ekki verið sköpuð sú umgjörð sem það þarf á að halda og
er rekstur fyrirtækja gríðarlega erfiður. Sennilega hafa atvinnu-
rekendur hér á landi sjaldan eða aldrei staðið frammi fyrir eins
erfiðum rekstrarskilyrðum og nú blasa við. Á meðan atvinnu-
lífið býr við gjaldmiðil sem haldið er á lífi í öndunarvél, skort á
fjármagni, gjaldeyrishöft, háa vexti, verðbólgu, minnkandi eftir-
spurn og hrapandi framlegð er sú krafa gerð til viðskiptalífsins
að það skapi störf til að draga úr vaxandi atvinnuleysi. Þetta er
öfugmælahagfræði sem vart gengur upp – því miður.
Eins og flestir landsmenn hafa íslenskir atvinnurekendur beðið
í tæpt ár eftir pólitískri forystu – pólitískum kjarki – pólitískri
samvinnu. Þeir hafa þreyjað haustið, þorrann og góuna og nú
í sumarlok blasir nýtt haust við með sömu óvissu og fyrr. Við
óbreytt ástand verður ekki unað lengur.
Viðskiptalífið gerir þá kröfu að íslenskir stjórnmálamenn; bæði
í stjórn og stjórnarandstöðu taki sér tak, rífi sig upp úr pólitísku
þrasi og átti sig á því að þeir hafa ekki allan tímann í heiminum
til að koma hlutunum í farveg. Á tímum sem þessum verður seint
hægt að taka ákvarðanir í 100% vissu – hvorki í sölum Alþingis
né í stjórnarherbergjum fyrirtækja. Aðilar verða að taka eins
skynsamlegar ákvarðanir og þeir geta miðað við fyrirliggjandi
gögn. Ef bíða á með ákvarðanir þar til allri óvissu er eytt verða
engar ákvarðanir teknar, og skortur á ákvarðanatöku er einmitt
stærsta vandamálið á Íslandi í dag.
Ekki skal gert lítið úr þeirri gríðarlega erfiðu stöðu sem
íslenskir stjórnmálamenn eru í, því mikla vinnuálagi og pressu
sem þeir flestir búa við og þeim stóru ákvörðunum sem við þeim
blasa – ákvörðunum sem munu hafa áhrif hér á landi um áratuga
skeið. Það má hins vegar ekki vera afsökun fyrir því að öllu öðru
sé haldið í gíslingu á sama tíma, því hver vika, hver mánuður sem
hefur liðið og mun líða í óbreyttu ástandi mun reynast þjóðinni
ekki síður dýr.
Íslenskt viðskiptalíf hefur á undanförnum mánuðum pakkað í
vörn og hættir sér vart fram yfir miðju. Góður varnarleikur er
oft skynsamlegur og oft nauðsynlegur en það er hins vegar á allra
vitorði að enginn árangur næst ef enginn er sóknarboltinn – ef
skyndisóknir eru ekki einu sinni nýttar til að skora mörk. Slík
fyrirtæki eru líkleg til að verða fyrir andlegu gjaldþroti – detta
niður um deild eða hætta keppni.
Við erum öll hluti af stóru tannhjóli og þetta tannhjól er stopp.
Það er hlutverk stjórnmálamanna að koma hreyfingu á tann-
hjólið þannig að viðskiptalífið geti tekið við og skapað verðmæti
og störf. Aðeins þannig verður hagur íslenskra heimila – allra
Íslendinga – tryggður.
Hafa stjórnmálamenn óendanlegan tíma?
Viðskiptalífið
pakkar í vörn
MARGRÉT KRISTMANNSDÓTTIR SKRIFAR
Allir á samstöðufund
Sjálfstæðisflokkurinn sendi í gær félög-
um í flokknum brýningu um að mæta
á samstöðufund InDefence-hópsins
á Austurvelli í dag til að krefjast
sanngjarnrar lausnar í Icsave-málinu.
„Sýnum þingmönnum okkar, fulltrúum
erlendra fjölmiðla og öðrum ríkjum
í alþjóðasamfélaginu að Íslendingar
standa saman,“ stendur meðal annars í
tilkynningunni.
Þetta er gott framtak hjá Sjálfstæðis-
flokknum og ánægjuleg viðhorfs-
breyting í garð samstöðufunda frá
því í vetur, þegar sú skoðun var
áberandi meðal flokksmanna að
lítið mark væri takandi á mótmæl-
um á Austurvelli; mótmælendur
samanstæðu fyrst og fremst
af ungliðahreyfingum VG og
Samfylkingarinnar og fólki sem þær
hefðu smalað á vettvang.

Þá og nú
Páll Magnússon, útvarpsstjóri og
fréttalesari, las í fyrradag inngang að
frétt um fjárkröggur Decode. Fyrir fáum
árum vann Páll Magnússon einmitt við
það að verjast fréttum af fjárkröggum
Decode. Svona eru stundum enda-
skiptin í lífinu.
Hugarburður?
Viktor I. Tatarintsev, sendiherra
Rússlands á Íslandi, komst
í fréttir í gær eftir viðtal á
Netvarpinu þar sem hann sagði
að Íslendingum hefði
sannarlega staðið
til boða fjögurra
milljarða evra lán frá Rússum í október
í fyrra, en íslensk stjórnvöld hefðu
hafnað tilboðinu. Þetta stangast á við
það sem fram hefur komið hingað til,
það er að tilboðið hafi verið á mis-
skilningi byggt. Þessu hafnar Björgvin
G. Sigurðsson, þáverandi ráðherra, og
kallar hann orð sendiherrans „hreinar
rangfærslur“. „Þetta er líklega einhver
hugarburður hjá sendiherranum,“ sagði
Björgvin í samtali við Pressuna.
Varla eru mörg dæmi um það að
íslenskir ráðamenn láti opinber-
lega í það skína að erlendir
erindrekar séu ekki heilir á
geði. Eða er þetta kannski enn
eitt málið sem ráðherranum
Björgvin var haldið utan við
í hruninu?
bergsteinn@frettabladid.is