Samvinnan - 01.06.1946, Blaðsíða 28

SAMVINNAN
6. HEFTI
„Ertu það þá ekki ein,s og sakir standa,“ spuröi
Hjálmar.
Aníta hristi höfuðið.
„Hvernig mætti það vera, eins og allir tala um mig
og afflytja. Það er eins og allir hafi á mér vakandi
'auga og búist við að ég muni brjóta eitthvað af mér.
Ég er meira að segja grunuð um að vera þjófgefin.
Og enginn heldur, að ég sé til nokkurs nýt, — af því
að ég er ekki nógu stór og digur.“
„Ætil nokkur hafi nú tekið svo til orða?“
„Já, Kari húsfreyja segir það. Ég er fákunnandi, —
það er satt, — en hún heldur líka, að ég sé liðónýt,
af því ég verð fljótt þreytt fyrsta sprettinn. En það
hygg ég allir verði, sem óvanir eru, hversu stórir og
sterkir þeir eru.“
„Sei, sei, já.“
„En ég er heilbrigð, ég hef aldrei orðið veik á ævi
minni, og þó hef ég ....“
Hún steinþagnaði í miðri setningu, eins og hún átti
vanda til, ef hún endrum og eins varð dálítið skraf-
hreifin.
„Hvað þá? Hvað hefur þú,“ skaut Hjálmar þegar
fram í.
„Ekki neitt. — Jú, ég hef verið mikið úti við —
unnið í alls konar veðri“.
„Hvaða vinnu?“
„Hjá frænda mínum,“ sagði Aníta. „Ég á við —
unnið með honum.“
Hjálmar heyrði á öllu og skildi, að hún ætlaði ekki
að ræða þetta mál frekar og meira yrði ekki veitt
upp úr henni.
„Þú hefur líklega ekki átt sjö dagana sæla hjá
honum frænda þínum,“ bætti hann við til reynslu.
Angurværum svip brá á andlit Anítu, en rödd
hennar var mild og hlýleg, er hún svaraði.
„Nei, ekki ævinlega kannske — ekki upp á síðkastið
eftir að hann varð veikur. En það var ekki hans sök.
Hefði hann lifað hefði margt verið öðruvísi. Betri
maður hefur varla verið til, og ég er ekki ein til vitnis
um það. Allir, sem þekktu hann segja hið sama.“
Hún þagnaði snöggvast og leit upp í limkrónu epla-
trésins, eins og hún hefði séð svip bregða þar fyrir.
„Hefði hann lifað, hefði allt orðið auðveldara, —
enda þótt við ættum stundum erfitt,“ sagði hún með
hægð. „Hann var alltaf bjartsýnn og sá alltaf eitt-
hvað gott í öllum. Hann kenndi mér að vera þraut-
seig og láta ekki bugast, — en mér gengur það ekki
eins vel og honum“.
Hún leit af trjákrónunni og beindi augnaráðinu að
Hjálmari. „Hann hefði fráleitt verið ánægður með mig
ævinlega,“ bætti hún við og varp öndinni mæðulega,
„ég er ekki eins og hann og verð aldrei. Hefði hann
verið hérna .... “
„Ja, hvað þá,“ spurði Hjálmar með eftirvæntingu.
Hún hafði aldrei verið svona skrafhreifin um sína
hagi, og því vildi Hjálmar reyna að halda henni við
efnið, þó að hann hefði í sjálfu sér ekki mikinn áhuga
fyrir að fræðast um frænda hennar. En hún hafði
bersýnilega verið honum handgengin, og því gerði
hann sér von um að verða einhvers vísari um fortíð
hennar, svo að hann gæti gert sér rökstudda hugmynd
um, hvernig hún væri sjálf í raun og veru.
„Jú,“ sagði Aníta í þungum þönkum — eins og hún
væri að hlusta á innri rödd, — hann mundi hafa
sagt: „Barnið gott, hvað eiga þau að halda um þig?
Mundu það, að fólk, sem lifir við aðrar aðstæður en
við, hugsar líka öðruvísi. Kari húsfreyja er ekki vön
að umgangast framandi fólk. Henni hlýtur að vera
ami í því að vita ekki allt um þig frá blautu barns-
beini. Við erum vön því að taka fólki eins og það er,
án þess að spyrja, hvað það hafi verið og hvaðan það
sé, en Kari húsfreyja hefur sína góðu kosti, ef til vill
fleiri en fólk flest, þótt það sé þýðara í viðmóti. Gættu
þess vandlega, þegar hún segir eitthvað, sem þér fellur
illa, hvort hún hefir ekki nokkuð til síns máls — að
minsta kosti frá sínum bæjardyrum. Og sýnist þér hún
hafa rétt fyrir sér, þá taktu það til greina, — og sýnist
þér það fjarri öllum sanni, þá vertu því fegin. Þegar
öllu er á botninn hvolt, er það samvizka þín sjálfrar,
sem er voldugasti dómarinn. Þú villt ekki láta aðra
dæma þig — gættu þess að dæma þá ekki.
Þetta hefur hann brýnt fyrir mér svo oft og mörgum
sinnum, og ég reyni að hafa það hugfast. Stundum
þegar mér finnst Kari húsfreyja óréttlát, finnst mér
ég heyra hann tala til mín.“
„Hann hlýtur að hafa verið góður maður, hann
frændi þinn,“ sagði Hjálmar.
Það, sem hún hafði sagt, að þau frændi hennar
hefðu verið vön að hitta fyrir framandi fólk, án þess
að spyrja það um ætt og uppruna, hljóðfæraleikarinn,
sem hún hafði talað við. og skynbragð hennar á hest-
um — styrkti hann í þeirri skoðun, að frændi hennar
hefði verið einhvers konar hestaprangari, á sífelldu
ferðalagi frá einum hestamarkaði á annan. Hún hafði
líka sagt, að hún hefði eiginlega aldrei átt heimili, og
það gat bent til, að hann hefði farið lönd og strönd
til að braska með aflóga hesta, án þess að hafa nokk-
urn fastan dvalarstað. En sumt af því, sem hún sagði
að lokum, virtist skjóta eitthvað skökku við. Hvernig
gat maður af því tagi, sem hún hafði lýst, verið
hestaprangari? Það var nærri því óhugsanlegt með
öllu. Þegar öllu var á botninn hvolft, fór fjarri því,
að hún hefði skýrt ráðgátuna fyrir honum. Hún virtist
þvert á móti aldrei hafa verið flóknari.
„Hann hefði tekið öllu með jafnaðargeði, ef hann
hefði verið í mínum sporum," bætti Aníta við, — „en
ég er ekki eins gerð og hann var. Einmitt af þvi að
ég veit, að ég hef ekkert gert af mér, verð ég reið og
gröm, þegar ég er höfð fyrir rangri sök. Hvers vegna
þarf lífið að vera svona erfitt?“
Hjálmar horfði á hana og var hugsi. Átti hún þá
svona erfitt? — Jú, líkast til.
„Það ætti nú ekki að vera svo mjög erfitt,“ sagði
hann til að reyna að hressa hana við.
„Nei, ekki fyrir þig ....!„ svaraði hún og yppti ögn
öxlum.
Hún sagði þetta kæruleysislega, eins og slíkt væri
vitað mál, sem ekki þyrfti að eyða orðum að. En
ósjálfrátt sveið Hjálmar undan tilsvarinu eins og
honum hefði verið greitt svipuhögg.
Um kvöldið spurði hann móður sína, hvernig henni
líkaði við Anítu.
„Ja, um útivinnuna get ég ekki dæmt, það veizt þú
bezt sjálfur," sagði Kari og fór undan í flæmingi.
188