Samvinnan - 01.10.1948, Síða 11

hvorki nota í réttarsal, á þingi, í
kirkju, í skóla né heldur í rituðu eða
prentuðu máli), gat hún ekki útrýmt
talmálinu, færeyskri tungu. Ekki eru
liðin nem rúm þrjátíu ár síðan dönsk
stjórnarvöld leyfðu að kennd væri
færeyska í færeyskum skólum, og fyrir
aðeins tíu árum leyfðu sömu stjórnar-
völd, að kennsla í færeyskum skóla
færi fram á færeysku.
Við sáum í Sandavog minnisvarða
Hammershaimbs, hins ágæta höfund-
ar nútíma ritmáls í Færeyjum. Rithöf-
undar og skáld hafa skrifað margt
góðra bóka á móðurmáli sínu. Blöðin
nota yfirlitt bæði málin. Færeyskt rit-
mál er í þróun, og er þegar séð að það
er fagurt og auðugt.
T irulhólmur.
KLUKKAN sex síðdegis, laugardag-
inn fyrir hvítasunnu, lagði áætl-
unarbáturinn frá Klakksvík að
bryggju í Götu. Klukkurnar í gömlu
kirkjunni ('en hún hvað standa, þar
sem Þrándur í Götu á að hafa búið
endur fyrir löngu) hringdu inn hátíð-
ina. Menn virtust leggja hið mesta
kapp á að ljúka allri vinnu fyrir þann
tíma. Vissum við að sumir fengu sér
aðstoð til þess.
Við, sem vorum á leið til hvíta-
sunnumóts á Tofte, héldum ferðalag-
inu áfram með bíl. Mótsgestir voru
margir og var þeim skipt niður á
heimili þar. „Hér er ekkert hótel,
enda gerist þess ekki þörf,“ sagði Al-
fred Petersen, stjórnandi mótsins,
okkur. „Það hefur aldrei valdið erfið-
leikum að fá gistingu, þó að nokkur
hundruð manna kæmu hér á mót. En
greiði er aldrei seldur."
Mótið hófst með því að allir fóru til
kirkju klukkan tólf á hádegi. Prestur-
inn var færeyskur og fór guðsþjónust-
an fram á færeysku að öðru leyti en
því, að notuð var danska sáimabókin.
Mun líða á löngu að sú ágæta bók
víki með öllu fyrir færeyskri sálmabók.
En móðurmálið hefur sarnt rétt og
möguleika hins heilbrigða lífs.
Prestar á Færeyjum eru flestir
danskir. Venjulega gegna þeir ekki
embætti þar lengur en 5—10 ár, til þess
að eiga ekki á hættu að geta ekki náð
embætti í Danmörku fyrir aldurs sak-
ir. Á Færeyjum eru þeir útlendingar,
ekki síður en við. Færeyska var töluð á
mótinu í kristniboðshúsinu. Gamlii
menn vitnuðu þó í Ritninguna á
dönsku og tvær söngbækur voru not-
aðar til skiptis, önnur dönsk, hin fær-
eysk.
Það er raun að vera smæstur hinna
smáu. Færeyingar þurfa þó engan veg-
inn að fyrirverða sig. Við höfum haft
of lítil kynni af þeim, íslendingar,
dregið ályktanir okkar af skútunum
þeirra hér við land, og ekki gætt þess,
að jreir eru þar ekki allir séðir.
Víst er um það, að á sviði trúar og
kirkjulífs erum við eftirbátar þeirra.
Skal nú vikið að því nokkrum orðum.
Evangelisk vakningaralda barst til
Færeyja skömmu áður en hin ófrjóa,
þýzka aldamótaguðfræði nam land hjá
okkur, í nafni vísinda og víðsýnis.
Ríkti um það leyti nánast dauður rétt-
trúnaður á Færeyjum, en fólkið var
trúhneigt og bar virðingu fyrir krist-
indómi og kirkju. Kristindómsfræðsla
var allgóð og góðir sálmar og hug-
vekjubækur frá Danmörku víða í
notkun.
Danskur guðfræðikandidat, Axel
Moe að nafni, kom til Færeyja 1905.
Hann og tveir danskir kennarar við
Sjómannaskólann í Þórshöfn, héldu
samkomur í heimahúsum. Harald Ja-
ensen hét einn hinna fyrstu er snerust
til lifandi trúar. Hann var síðar í
seytján ár forstöðumaður Sjómanna-
heimilisins í Þórshöfn, lofaður af öll-
um. Hann mun hafa verið fyrsti leik-
maðurinn innan færeysku kirkjunnar
er fór að halda samkomur á eigin spýt-
ur. Samkomur fóru þannig fram, að
sungnir voru sálmar og kristilegir
söngvar, þá var lesin hugvekja og flutt
bæn og samkomunni lokið með sálma-
söng. Þegar frani í sótti fóru leikmenn
að lesa Ritninguna á samkomum og
segja nokkur orð frá eigin brjósti. —
Samkomur þessar bættu úr trúarþörf
manna, aðsókn varð svo mikil, að farið
var að halda þær í skólum, og loks
voru byggð samkomuhús ('eða kristni-
boðsltús) víða á eyjunum. Myndaðist
þá víða samfélag trúaðra og eru slíkir
samfélagshópar nú starfandi í hverj-
um einasta söfnuði í Færeyjum. Ýmsir
urðu til að rísa gegn vakningunni,
voru trúaðir menn ýmist sakaðir um
þrælkun við bókstafstrú og dauðan
rétttrúnað eða blint ofstæki og þröng-
sýni, en hún varð ekki stöðvuð.
Mönnum fannst ekkert eðlilegra og
sjálfsagðara en að tala um þá hluti,
sem mestu máli skipta. Guðræknis-
stundir voru jafnvel hafðar um borð í
skipunum. Það kom fyrir að haldnar
voru samkomur um borð á liverjum
degi á hinni löngu siglingu milli Fær-
eyja og Grænlands.
Eg hef talið rétt að fara nokkrum
orðum um trúarvakninguna á Færeyj-
um, vegna þess að hún hefur reynzt
varanleg. Hún hefur um fjöru-
tíu ára skeið mótað að verulegu leyti
færeyskt trúar- og kirkjulíf. Hún hef-
ur náð til þjóðarinnar allrar. Hún,
hefur þrifist innan kirkjunnar og
reynst henni ómissandi aflgjafi. Hún
hefur hrint í framkvæmd ýmsum
þeirra nauðsynjamála, sem lengi hafa
verið á dagskrá hjá kirkjunnar mönn-
um hér á landi, þeir rætt og gert álykt-
(Framhald d bls. 40.)
11