Samvinnan - 01.10.1948, Blaðsíða 22

í júníhefti norska tímaritsins DEN
HÖGRE SKOLEN, en það rit er
gefið út af félagi norskra mennta-
skólakennara, birtist grein eftir
danskan menntamann, H. V. Brönd-
sted, en hann er doktor í heimspeki
og rektor við menntaskólann í
Birkeröd. Mér þótti grein þessi svo
hressileg og hispurslaus, að eg lagði
í að snúa henni á íslenzku. Hún
fjallar að vísu mest um menntaskól-
ana, en sé þessi ádeila réttmæt á þá,
er hún það einnig á önnur skóla-
form. En þó að eg hafi þýtt grein
þessa, er ekki þar með sagt, að eg
vilji gera öll sjónarmið höfundarins
að mínum sjónarmiðum. Hins vegar
eru skólamálin mjög til umræðu nú
og er okkur því hollt að fram komi
sem flest sjónarmið, og getxu: svo
hver metið þau og vegið að sinni
vild. — H. J. M
VIÐ verðum að horfast í augu við þann
möguleika, að eftir nokkur ár verði sið-
menning vor hrunin í rústir. En við megum
þó ekki miða orð okkar og gjörðir í dag við
þennan möguleika. Við eigum þvert á móti
22
Uppfylla menntaskólarnir þær kröfur,
sem þjóðfélagið á að gera til þeirra?
Nemendur læra fyrir prófin, en ekki fyrir
lífið, segir danskur menntamaður í þessari
athyglisverðu grein
að miða störf okkar við það, að við um ófyrir-
sjáanlega framtíð verðum að glíma við mikil
félagsleg umbrot, mikla óvissu í fjárhagsleg-
um efnum og sterkar alþjóðlegar togstreitur.
Á þeim vettvangi hafa menntaskólar okkar
stóru hlutverki að gegna, og það af þeirri
ástæðu, að þáttur þeirra í að byggja upp
þjóðfélagskerfið er miklu mikilvægari en al-
mennt er álitið.
Nýtízku þjóðfélag er ákaflega margbrotið
og viðkvæmt líffæri. Því mcir, sem sérhæfnin
færist í aukana, þvi verr gengur hverjum
einstaklingi og hverri fjölskyldu að vera
sjálfum sér nóg. Reynið að renna huganum
yfir einn einasta dag. Stöðugt erum við að
gera kröfur til einhverra annarra, til þess að
fá þörfum okkar fullnægt, allt frá mjólkur-
póstinum á morgnana og til kvikmyndahús-
anna á kvöldin. Á sama hátt eru okkar eigin
störf einnig miðuð við það að fullnægja
þörfum annarra á einhvern hátt. Þannig
takmarkast frelsi einstaklingsins alltaf meir
og meir, og það skapar árekstra. Ef við ætl-
um okkur að byggja upp nýtízku þjóðfélag,
þar sem árekstrarnir verða sem minnstir.
höfum við um tvær leiðir að velja:
b Við getum byggt upp samfélag eftir
fyrirmynd býflugunnar eða termítanna, þar
sem hver einstaklingur hefur sínu ákveðna
hlutverki að gegna, án þess að hafa nokkra