Samvinnan - 01.02.1955, Page 27

RAFAEL SANTI
Á endurreisnartímabilinu stóSu
listir með miklum blóma á Ítalíu.
Um 1500 voru uppi nokkrir lista-
menn, sem taldir eru í fremstu röð.
ítalir stóðu þá mjög framarlega í
málaralist. í borginni Flórenz
höfðu þá aðsetur hinir þekktu
snillingar, Michelangelo og Leon-
ardo da Vinci, og háðu þeir þar
harða samkeppni. Árið 1504 kom
ungur listmálari til Flórenz frá
smábænum Urbino. Hann hét Ra-
fael Santi og var 21 árs að aldri þeg-
ar hér var komið sögu. Snemma
hafði borið á hæfileikum og áhuga
hjá drengnum. Hann átti því láni
að fagna að fá snemma að njóta
hæfileika sinna, því faðir hans var
sjálfur málari. Var Rafael ungum
komið til náms. Kennari hans hét
Perugino og var frægur fyrir altar-
istöflur sínar. Leið nú ekki á löngu
að lærisveinninn tók meistaranum
fram, en þó sjást víða áhrif frá
Perugino í verkum Rafaels.
Þótt hinir snjöllu fyrirrennarar
Rafaels hefðu þá þegar hafið mál-
aralistina í æðra veldi, missti hann
ekki kjarkinn. Slíkt var þó títt með-
al ungra listamanna, sem féllu í
skugga hinna „stóru“. Rafael fann
að vísu, að hann var ekki vel sett-
ur. Hann hafði ekki þekkingu Leo-
nardos, né kraft Michaelangelos. En
þessi ofurmenni voru erfið við-
fangs og oft lítt við alþýðuskap.
Rafael hafði aftur á móti einlæga
og geðþekka framkomu, sem gerði
það að verkum, að hann komst
brátt undir verndarvæng áhrifa-
mikilla manna. Og þá hafði hann
aðstöðu til að vinna sig upp, þar til
er hann stóð á sama þrepi og meist-
ararnir. Þegar Rafael var 25 ára
gamall, flutti hann til Rómar.
Michaelangelo var þá að byrja
skreytingu sína á Sixtinsku kapell-
unni. Júlíus páfi annar hafði líka
verkefni fyrir hinn unga lista-
mann. Hann fékk Rafael til að
skreyta með málverkum veggi þar
í páfagarði, og sýndi hann við það
meistaralega hæfileika. En það,
sem Rafael er frægastur fyrir, eru
Maríumyndir hans. Látleysi og ein-
lægni einkennir þær sem önnur
verk hans. Slík voru líka einkenni
mannsins.
Rafael varð ekki langra lífdaga
auðið. En honum tókst að tileinka
sér ótrúlega mikla listræna kunn-
áttu á svo stuttu æviskeiði. Rafael
fékkst við ýmislegt fleira en mál-
aralist. Hann teiknaði hús og rann-
sakaði rústir Rómar hinnar fornu.
Hann var jafnvígur á stórar vegg-
skreytingar sem andlitsmyndir og
verður talinn í fremstu röð málara.
Fyrir persónuleika sinn komst
hann í kynni við andans stórmenni,
og það kom til tals að gera hann að
kardínála.
Rafael lézt árið 1520, 37 ára
að aldri og lét ekki eftir sig neina
erfingja. Hann er grafinn í Pan-
þenon í Rómaborg.
sem hægt væri að nýta. Mörg ágæt
fiskimið, sem lítið hafa verið nýtt til
þessa, heyra undir þjóðir, sem orðið
hafa aftur úr í þróuninni. Menn gera
þar ekki miklar kröfur til lífsins.
Sérfræðingar Matvælastofnunarinnar
reyna nú að kenna íbúum þessara
landa að nota sér auðæfi hafsins. Ef
til dæmis Indland gæti komið fiskveið-
um sínum í sama horf og Japan, væri
landið á góðum vegi með að kveða
hungurvofuna niður í jörðina. Ein
bezta aðferð til að kenna slíkum þjóð-
um að hjálpa sjálfum sér, er að kenna
þeim fiskveiðar með nýtízku verkfær-
um. En það eru ekki aðeins fátækustu
þjóðirheimsins, sem þurfa að læra betri
veiðiaðferðir. Jafnvel þeir fremstu
eiga mjög langt í land. En menn sjá
nú fyrir sér möguleika til að hafa
fiskitorfur sem húsdýr í sjónum, allt
frá því að egginu er gotið og þar til
fiskurinn er nægilega stór til að koma
á matborð mannanna. Ef til vill mun
mannkynið, sem soltið hefur í áraþús-
undir á þurru landi, geta að lokum séð
sér fyrir nógri fæðu úr hinu óendan-
lega forðabúri hafsins.
Mendes France
(Frh. af bls. 18)
heldur kaldlyndur og lítill gleðimaður.
Hann sækir sjaldan frumsýningar eða
boð. Hann reykir hvorki né dansar og
er lítill matmaður. Hann fer á skíði
þegar hann getur og leggur slíka alúð
við það, sem væri það eitthvert efna-
hagsvandamál. Hann þykir þó mjög
lélegur skíðamaður og fótbraut hann
sig fyrir nokkru síðan á skíðum.
í JÚNÍ 1954 bað Auriol forseti Men-
dés að reyna stjórnarmyndun, þá átj-
ándu eftir stríðið. Mendés var ekki
tilbúinn i fyrstu en féllst þó á það að
lokum. „Eftir alla þá gagnrýni, sem
ég hef látið falla um stjórnina, mundi
fólkið ekki skilja, ef ég vildi ekki
reyna sjálfur“. En það vantaði þrett-
án atkvæði til að það tækist. Hann
hélt mjög fræga ræðu skömmu seinna
og stjarna hans hækkaði. Stuttu eftir
fall Dienbienphu, myndaði hann svo
stjórn og var sjálfur forsætisráðherra.
Meðalaldur stjórnarmeðlima var 47
ár og sá lægsti í sögu Frakklands.
Mendés veitti frísku lofti um stjórnar-
salina. Hann tók upp blaðamanna-
fundi eins og Roosevelt heitinn Banda-
ríkjaforseti, og einu sinni í viku tal-
aði hann í útvarp til þjóðarinnar.
Hann hefur látið mörg þjóðþrifamál
til sín taka, meðal annars hefur hann
áfellzt víndrykkju landa sinna og
reynt að innleiða mjólk handa börn-
um.
MENDÉS-FRANCE verður tvímæla-
laust talinn einn af höfuðskörungum
í stjórnmálum samtíðarinnar. Eftir
öngþveiti í frönskum stjórnmálum
tókst honum að lægja þær öldur í bili.
En hvort sem Mendés-France er úr
sögunni í stjórnmálunum, hefur hann
afrekað það í stjórnartíð sinni, að
nafn hans mun lifa.
27