Samvinnan - 01.10.1971, Qupperneq 20

Helga Sigurjónsdóttir:
Lagafrumvörp
Þingmenn okkar voru óvenju
ötulir undir lok siðasta þings
og sendu frá sér hvert laga-
frumvarpið á fætur öðru. Sum
hlutu afgreiðslu og voru sam-
þykkt sem lög frá Alþingi, en
önnur bíða og verða væntan-
lega tekin upp til umræðna nú
i haust á næsta þingi.
í stjórnarskrá íslands er
kveðið á um jafnrétti allra
þegna þjóðfélagsins. Þrátt fyrir
það virðist vera þörf á sér-
ákvæðum um konur i lögum og
reglugerðum. Það sýnir ljós-
lega, að jafnrétti kynjanna er
ekki fyrir hendi í reynd.
Einn starfshópur Rauðsokka
valdi sér það verkefni síðast-
liðið vor að kynna sér þau
lagafrumvörp, sem þá lágu fyr-
ir Alþingi og mismunuðu kon-
um og körlum á einn eða ann-
an hátt. Þessi frumvörp voru:
Frumvarp til laga um al-
mannatryggingar, um breyt-
ingar á lögum frá 1985 um
tekju- og eignaskatt, um stofn-
un og slit hjúskapar, um rétt-
indi og skyldur starfsmanna
ríkisins og um mannanöfn. Tvö
þessara frumvarpa eru orðin að
lögum: Lög um breytingar á
lögum um tekju- og eignaskatt
og Lög um almannatryggingar,
en þau taka þó ekki gildi fyrr
en 1. jan. 1972.
Ég mun nú gera grein fyrir
þeim athugasemdum, sem
starfshópurinn gerði við áður-
nefnd lög og lagafrumvörp út
frá jafnréttissjónarmiði ein-
göngu. Auðvitað er margt ann-
að við þau að athuga, en slíkt
er utan verksviðs Rauðsokka að
svo stöddu. Það, sem sagt verð-
ur um frumvarpið um stofnun
og slit hjúskapar, er þó byggt
á athugunum annars starfs-
hóps, sem áður hafði kynnt sér
hjúskaparlöggjöfina.
Lög um almannatryggingar
Greinin um barnalífeyri
hefst svona: „Barnalífeyrir er
greiddur með börnum yngri en
17 ára, ef annað hvort foreldra
er látið eða faðirinn er örorku-
lífeyrisþegi." Hér er um að
ræða tvennar breytingar frá
fyrri lögum. Áður var lífeyrir
greiddur með börnum til 16 ára
aldurs í stað 17 ára, og nú er
greiddur lífeyrir með börnum
látinnar móður, en svo var ekki
áður nema í einstaka tilfellum.
Þá þurfti faðirinn að sækja um
það sérstaklega og færa jafn-
framt sönnur á, að hann hefði
orðið fyrir fjárhagstjóni við lát
eiginkonu sinnar. Þessar breyt-
ingar eru að vísu til bóta, en
þær ganga of skammt. Sé móð-
irin öryrki, þykir ekki ástæða
til að greiða lífeyri með börn-
um hennar. Þó segir síðar í áð-
urnefndri grein: „Tryggingar-
ráð getur ákveðið að greiða
barnalífeyri með barni hjóna,
sem verða fyrir verulegum
tekjumissi eða útgjaldaaukn-
ingu vegna örorku eiginkonu."
Þetta er hliðstætt því ákvæði,
sem ég nefndi áður varðandi
látna móður, og er furðulegt að
þessu skuli ekki hafa verið
breytt, fyrst verið var að gera
einhverjar breytingar á annað
borð.
Þá er fjallað um mæðralaun,
ekkjubætur og ekkjulífeyri. Þar
segir svo: „Mæðralaun skulu
greidd ekkjum, ógiftum mæðr-
um og fráskildum konum, sem
hafa börn sín undir 16 ára aldri
á framfæri sínu og eiga lög-
heimili hér á landi. Árleg
mæðralaun skulu vera sem hér
segir:
Með einu barni kr. 6192.00,
með tveimur börnum kr.
33600.00, með þremur börnum
kr. 67200.00.“ Ákvæðið um
ekkjubætur er svona: „Hver sú
kona, sem lögheimili á hér á
landi og verður ekkja innan 67
ára aldurs, á rétt á bótum í 6
mánuði eftir lát eiginmanns
síns, kr. 7368.00 mánaðarlega.
Ef ekkja hefur barn yngra en
16 ára á framfæri sínu, á hún
enn fremur rétt á bótum í 12
mánuði í viðbót, kr. 5525.00
mánaðarlega." Þegar þessar
bætur falla niður, tekur við
ekkjulífeyrir, en rétt á honum
eiga aðeins þær konur, sem
orðnar eru 50 ára við lát
mannsins. Sennilega eru þær
álitnar of gamlar til þess að
geta náð sér í nýjan eiginmann
og þar með „fyrirvinnu“.
Engar hliðstæðar bætur eru
ætlaðar karlmönnum. Þeir fá
ekki feðralaun, séu þeir frá-
skildir með börn sín á framfæri
sínu. Ekki fá þeir heldur ekkils-
bætur, ef konan deyr, hvað þá
heldur ekkilslífeyri. Hver er
ástæðan fyrir þessari mismun-
un kynjanna? Hún er vanmat
og lítilsvirðing á konum og
þeim störfum, sem þær vinna.
Gildir þá einu hvort konur
vinna á heimilunum eingöngu
eða utan þeirra. Það er ekki lit-
ið á gifta konu sem fyrirvinnu
og framfæranda heimilisins.
Framfærslan er álitin hvíla á
karlmanninum einum. Þó segir
svo i hjúskaparlögunum um
réttindi og skyldur hjóna:
„Hjónunum er skylt að hjálp-
ast að þvi að framfæra fjöl-
skylduna með fjárframlögum,
vinnu á heimilinu og á annan
hátt eftir getu þeirra og að-
stæðum.“ Samkvæmt þessu er
gift kona framfærandi heimil-
isins til jafns við manninn,
jafnvel þó að vinna hennar sé
innt af hendi eingöngu á heim-
ilinu. Höfundar almannatrygg-
ingalaga virðast hins vegar
ekki geta fallizt á þetta laga-
ákvæði. Landslög og trygginga-
lög stangast því greinilega á í
þessu tilviki, og þess vegna má
konan falla frá bótalaust.
Það sama er uppi á teningn-
um, þegar kemur að slysa- og
sjúkradagpeningum. Þeir eru
lægri fyrir giftar konur en fyr-
ir gifta karla. Kona, sem slas-
ast við heimilisstörf á heimili
sínu, er heldur ekki slysatryggð
eins og annað vinnandi fólk.
Þó má sækja um það sérstak-
lega, og verður þá að greiða
sérstakt iðgjald af þeirri trygg-
ingu. Aftur á móti getur eigin-
maðurinn keypt sér heimilis-
tryggingu hjá einhverju trygg-
ingarfélaganna, og er þá konan
tryggð með eins og búshlutir og
annað innbú heimilisins. Ein-
hvern veginn verður allt lofið
um „Fósturlandsins Freyju“
hálf litlaust í ljósi þessara stað-
reynda. Til þess að undirstrika
svo enn betur lítilfjörlega stöðu
kvenna í þjóðfélaginu greiða
þær allt að fjórðungi lægra ið-
gjald til almannatrygginga en
karlar, og hjón aðeins einum
tíunda hluta hærra iðgjald en
einhleypur karlmaður.
Þetta er augsýnilega viður-
kenning ráðamanna á þeirri
staðreynd, að konur eru tekju-
lítil lágstétt hér á landi, og
þess vegna þurfi að hygla þeim
á þennan hátt. Stórmannlegra
væri og hagkvæmara fyrir
heildina að rétta hlut kvenna í
launamálum og skapa þeim
sömu aðstöðu til náms og vinnu
og karlmenn hafa. Þá fyrst yrði
jafnrétti kynjanna annað og
meira en orðin tóm.
Lög um breytingar á lögum
frá 1965 um tekju- og
eignaskatt
Breytingartillagan, sem fram
kom í frumvarpinu, varðandi
skattlagningu hjóna, var þess
efnis, að í stað 50% frádráttar
til skatts af launum eiginkonu,
skyldi þessi frádráttur aldrei
nema meira en hálfum pers-
ónufrádrætti hjóna, kr.
94100.00, og hámarks frádrátt-
ur vegna vinnu eiginkonu við
sameiginlegt fyrirtæki hjón-
anna yrði fjórðungur af pers-
ónufrádrætti hjóna, kr.
47050.00. (Var áður kr.
15000.00). Þessi tillaga náði
ekki fram að ganga nema að
því er tekur til vinnu eiginkonu
við fjölskyldufyrirtæki. Fyrri
lög um skattlagningu hjóna
eru því að öðru leyti enn í gildi.
Gift kona er þannig í rauninni
ekki skattgreiðandi, og það af
tekjum hennar, sem skattur er
greiddur af, telst sem viðbót
við tekjur eiginmannsins. Það
er ófrávíkj anleg stefna Rauð-
sokka, að á öllum sviðum þjóð-
félagsins beri að líta á konur
sem fullkomlega sjálfstæða
20