Samvinnan - 01.10.1971, Page 56

Vinstristjórnin á ríkisráðsjundi ásamt jorseta, herra Kristjáni Eldjám (jyrir enda borðsins), og ríkisráðsritara. Ráðherrar jrá vinstri: Halldór E. Sigurðsson land-
búnaðar- og jjármálaráðhcrra, Hannibal Valdimarsson samgöngu- og jélagsmálaráðherra, Einar Agústsson utanríkisráðherra, Olajur Jóhannesson jorsætis-, dóms-
og kirkjumálaráðherra, Lúðvík Jósepsson viðslcipta- og sjávarútvegsráðherra, Magnús Kjartansson iðnaðar- og heilbrigðismálaráðherra og Magntís Torji Olajsson
menntamálaráðherra.
Vinstristjórn
Að unnum glæsilegum sigri vinstriafl-
anna i landinu var mynduð vinstristjórn
á tiltölulega skömmum tíma, og viti
menn: hún virtist frá öndverðu eiga vísa
samúð þorra íslendinga, sem binda mikl-
ar vonir við hana, enda hefur bjartsýni
sjaldan verið meiri í landinu. í 12 ár
samfleytt hafði Morgunblaðið hamrað á
því látlaust, að ný vinstristjórn yrði ógæfa
þjóðarinnar, og svo var þetta árangurinn
af öllu blekpuði þeirra Morgunblaðs-
manna. Nýja stjórnin var ekki bara virt
og vinsæl af verkum sínum, sem að vísu
voru röskleg og stórmannleg frá byrjun,
heldur ekki síður af hinu, að eftir 12 ára
íhaldsstjórn var landslýður orðinn svo
leiður á hugmyndafátækt, úrræða- og
framtaksleysi ráðamanna, að hann tók
hinum „reynslulausu“ nýju ráðherrum
með fögnuði.
Skrif Morgunblaðsins meðan á stjórn-
arundirbúningi stóð voru í hæsta máta
eftirtektarverð og lærdómsrik. Einn af
ritstjórum Tímans sagði við mig fyrir
tveimur árum eða svo, að greinilegt væri
að Morgunblaðið teidi sig geta ráðið,
hverjir kæmust til æðstu metorða í Fram-
sóknarflokknum og hverjir yrðu ritstjórar
Tímans, og hann kvaðst ekki vita nema
eitthvað kynni að vera til í þessu. Um-
mæli hans rifjuðust upp fyrir mér
þegar ég las bollaleggingar Styrmis
Gunnarssonar í Morgunblaðinu um til-
raunir vinstriflokkanna til stjórnarmynd-
unar, og þá einkum áköll hans og biðl-
anir til Hannibals Valdimarssonar. Þau
skrif báru vitni öðru tveggja: fullvissu
manns með stærsta blað landsins að verk-
færi um áhrifamátt sinn og ægivald eða
ímyndunarveiki skólapilts sem heldur að
hann fái breytt staðreyndum með því
einu að orða óskir sínar og koma þeim á
þrykk, og finnst mér fyrri kosturinn að-
gengilegri.
Yfirlýsingar Hannibals Valdimarssonar
um Alþýðubandalagið meðan á viðræðum
vinstriflokkanna stóð voru vægast sagt
kynlegar með hliðsjón af 12 ára samstarfi
hans við leiðtoga Alþýðubandalagsins og
jafnlangri formennsku hans í þeim sam-
tökum. Ummæli hans voru hastarleg á-
minning um þá hryggilegu staðreynd, að
persónulegir hagsmunir og tilfinningar
eru miklu fyrirferðarmeiri í íslenzkri
stjórnmálabaráttu en málefni og stefnu-
mið. Hinsvegar var krafa Hannibals um
að Alþýðuflokknum yrði boðin aðild að
vinstristjórn skynsamleg með tilliti til
þeirrar viðleitni hans að sameina vinstri-
öflin í landinu. Alþýðuflokkurinn hafnaði
boðinu og tók sér stöðu við hlið Sjálf-
stæðisflokksins einsog ekkert væri sjálf-
sagðara. Virðist forusta Alþýðuflokksins
vera orðin algerlega mótuð af Sjálfstæð-
isflokknum, einsog fram hefur komið
meðal annars i herstöðvamálinu, land-
helgismálinu og afstöðunni til sætis Kína
hjá Sameinuðu þjóðunum. Eftir þá þjóð-
arsmán, sem ferill þeirra Guðmundar í.
Guðmundssonar og Emils Jónssonar i
embætti utanríkisráðherra var, hefði
mátt ætla að forráðamenn Alþýðuflokks-
ins sæju sig um hönd þegar þessir menn
voru horfnir af vettvangi, en þeir virðast
kinnroðalaust ætla að halda áfram að
troða slóð Sjálfstæðisflokksins og hús-
bænda hans í Washington í utanríkismál-
um. Sé einhver alvara í tali Alþýðuflokks-
manna um að halda nú til vinstri, verða
þeir fyrst af öllu að losa sig við núver-
andi flokksforustu einsog hún leggur sig
og kveðja til nýja menn, sem ekki hafa
spillzt af valdabraski og ihaldsþjónkun
núverandi flokksbrodda.
Sameining vinstrimanna
Sameining jafnaðar- og samvinnu-
manna í einum pólitískum samtökum er
orðin knýjandi nauðsyn. Klofningur
þeirra í fjóra flokka, sem byggja í megin-
atriðum á sömu hugsjónum félagshyggju,
samvinnu, samhjálpar og jöfnuðar allra
manna, er pólitísk heimska sem ekki má
lengur líðast. Þetta hafa menn úr öllum
fjórum flokkum skilið, og hafizt hefur
verið handa um útgáfu sameiginlegs mál-
gagns ungra Framsóknarmanna, ungra
Alþýðuflokksmanna og Samtaka frjáls-
lyndra og vinstri manna, en af einhverj-
um óskiljanlegum orsökum er Alþýðu-
bandalaginu haldið utanvið þetta sam-
starf, nema það stafi af því að ekki eru
nein formleg æskulýðssamtök áhangandi
Alþýðubandalaginu. Hvernig sem því er
háttað, verður nauðsynin á samstöðu og
sameiningu æ brýnni, og þar mega per-
sónuleg óvild og gamlar væringar for-
ustumanna ekki spilla fyrir. Einar Ger-
hardsen skýrði frá því á dögunum þegar
hann gisti ísland, að norskir jafnaðar-
og samvinnumenn hefðu á sínum tima
verið þríklofnir, og þá hefði Verkamanna-
flokkurinn norski ekki verið stærsti eða
öflugasti flokkur landsins, en síðan var
sameiningarviðleitnin tekin nýjum tök-
um og ekki linnt fyrr en Verkamanna-
flokkurinn var einn og óklofinn.
Hækjur íhaldsins
Stjórnarsamstarf vinstriflokkanna nú
og væntanleg sameining jafnaðar- og
samvinnumanna gæti og ætti að verða
56