Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.08.1909, Page 43

191
íjölda manna, að nú var með fastara móti gengið eptir
því að menn sýndu skilvísi og minnkuðu skuldir sínar.
Nú var heldur eigi lengur svo auðvelt að slá, með því
laginu, sem margir höfðu vanið sig á, að velta skuld-
unum til með nýjum og auknum lánum, því ný lán
fengust hvergi, hvorki við verzlanir nje banka. Sú hyggi-
lega stefna mun víðast hvar hafa orðið ofan á hjá bönk-
urn og verzlunum að taka nær því alveg fyrir ný lán,
uema þá til lítils tíma og gegn beztu tryggfngum, en
ganga ríkt eptir öllum vaxtagreiðslum og fylgja þeirri
meginreglu, svo langt sem komist varð, að alstaðar
væri sýndur ofurlítill litur á afborgunum eldri lána. Lengra
var heldur eigi ráðlegt að fara, því það hefði stofnað til
almennra vandræða. Mildari aðferðin hefir sýnt fremur
góða raun. Almenningur sá, að við svo búið mátti eigi
lengur standa og studdi því tilbreytnina. Að vísu hefir
margur maðurinn staðið tæpt, á síðustu tímum, sem
hafði í mörg horn að líta með vexti og afborganir, og
nú var eigi á aðra guði að treysta, en eigin mátt og
megin; en færri eru þeir þó en við mátti búast, sem
hafa tapað allri fótfestu og hrapað niður fyrir björgin,
þó slíkt hafi allt of víða komið fyrir, einkum í þorpum
og kauptúnum.
Það mátti upphaflega búast við þvl, þegar almennur
aðgangur opnaðist að opinberum peningastofnunum í
landinu sjálfu og nærri því að segja tók að brydda á
samkeppni í því hjá peningastofnunum og verzlunum,
að veita lán á lán ofan, að þeir menn yrðu allt of marg-
ir, sem notuðu þetta svo gálauslega að til skipbrots
hlyti að draga í efnalegu tilliti. Sú varð og sumstaðar
raunin á. »Allt af er hægt að fá lánin« sögðu sumir, og
Ijetu síðan reka á reiðanum, með nýja eyðslu, ný á-
hættufyrirtæki og víxlafúlgu í kjölfestu. Svo kom bylur-
inn, þegar leikurinn stóð sem hæst, og hann þoldu eigi
allar fleyturnar. En einhverntíma þurfti þjóðin að fá
tækifæri til þess, að reyna sig í þessum sjó og læra það