Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.08.1909, Blaðsíða 51

199
fyrir að kæmu þessum beztu bændum á vonarvöl. Ekki
allfáir þessara kaupmanna hafa sett sig á höfuðið með
því, að borga ofhátt verð fyrir innlendu vöruna; skapað
með því óeðlilegt verð, og um leið æst upp ósæmileg-
an viðskiptahugsunarhátt hjá almenningi. Ýmsir hafa
notað sjer þessa verzlunarfýkn og fákænsku sumra kaup-
manna til að selja þeim úr hófi dýrt, einkum sauðfje.
Slíkur hugsunarháttur er fljótur að breiðast út, eins og
næmur sjúkdómur, og hann er þegar orðinn, víða í
landi voru, versta átumeinið í viðskiptalifinu.
Svona er nú ferillinn,- framsettur í fáum dráttum, eins
og mjer virðist hann vera.
Verzlunin er opt kölluð lífæð þjóðanna. Pað mætti
því segja, að slóð þessara manna væri blóði drifin.
Sárin eru mörg og stór. Allt landið blæðir.
Mörgum mun finnast þetta óhlífin og ómakleg árás á
eina stjett landsins. En mjer er ómögulegt að líta á
þetta öðrum augum, og hefi hugsað um það lengi. Það
er líka fjarri mjer að ráðast nokkuð sjerstaklega á þessa
menn: það væri ómaklegt. Pað er þjóðin í heild sinni,
sem ber ábyrgð á þessu; það er eðlileg tímans rás,
framl.eidd af hugsunarhætti og menningarástandi hennar-
Það er líka auðvitað fleira, sem farið hefir í sömu átt
hjá þjóð vorri og skapað hefir ástandið, eins og það er.
Verður ekki farið út í það hjer. En eg get ekki að því
gert, að eg hefi miklu meiri samhygð með þeim mönn-
um, á þessum vakningartíma þjóðarinnar, sem liðið hafa
skipbrot við ýms djarfleg og fyrirhyggjulítil fyrirtæki, t.
d. sjávarútveg og fl., heldur en þessu verzlunarbrölti,
eins og til þess hefir verið stofnað og það hefir verið
framkvæmt yfirleitt.
Kaupfjelögin, sem hafa vaxið upp jafnhliða innlendu
kaupmönnunum, sem upphaflega hjer í sýslu og víðar
voru sett til höfuðs hinni útlendu verzlun, selstöðuverzl-
uninni, þau hafa eðlilega orðið að fylgjast með, að meira
eða minna leyti. Pess verður varla krafizt, eptir þroska
1 A* ^