Stúdentablaðið - 01.12.1947, Blaðsíða 24

18
STÚDENTABLAÐ
Félag róttækra stúdenta,
Ingi K. Helgason, stud. jur.:
Utanríkisviðskipti
íslendinga og
Bandaríkjamanna.
Öllum hugsandi Islendingum er ljóst, að
sjálfstæðisbaráttu þjóðar vorrar var ekki lok-
ið sumarið 1944, er vér lýstum yfir sjálf-
stæði voru og fullveldi og fengum á því við-
urkenningu helztu nágranna- og viðskipta-
þjóða vorra. Vér vissum, að sjálfstæðisbar-
átta vor mundi aðeins taka á sig aðra og
nýja mynd þetta sumar. I sjö aldir hafði
engin þjóð viðurkennt oss sem sjálfstæða
þjóð eða virt rétt vorn, stjórnarfarslegan og
þjóðréttarlegan til landsins, er vér byggðum.
Á Þingvöllum, 17. júní 1944, fengum vér
þennan fullveldisrétt vorn viðurkenndan af
helztu þjóðum heims, og með þeim sigri hefst
nýr kapítuli í sögu þjóðarinnar. Með stjórn-
arfarslegu sjálfstæði batnaði mjög aðstaða
vor til eflingar hinu raunverulega sjálfstæði,
menningarlegu og efnahagslegu. Sjálfstæðis-
barátta vor breyttist þennan dag úr því að
vera barátta til að fá viðurkenndan fullveld-
isrétt vorn í það að vera barátta til varð-
veizlu á nýfengnu sjálfstæði voru.
I hinni fyrri sjálfstæðisbaráttu vorri átt-
um vér aðallega í höggi við Dani, en um og
eftir 1944 urðum vér að snúa oss í vestur
til að veita viðnám ágengni Bandaríkja Norð-
ur-Ameríku. Ég ætla í þessari grein minni
að ræða utanríkisviðskipti vor og Bandaríkja-
manna, en um þau hefur verið háværara nú
um langa tíð en nokkur önnur mál, og ekki
að ástæðulausu.
Árið 1941 var gerður herverndarsamning-
ur milli Islands og Bandaríkjanna. Þessi
samningur varð gerður á þeim forsendum,
að þörf væri fyrir brezka innrásarherinn ann-
ars staðar í heiminum og að samkomulag
hefði orðið um það milli brezku og banda-
rísku herstjórnanna, að bandarískir hermenn
leystu þá brezku af hólmi hér á íslandi. I
dag finnst oss Islendingum þessar forsend-
ur harla einkennilegar vegna þeirrar stað-
reyndar, að brezki herinn fór ekki héðan af
landi burt fyrr en árið 1946, eða einu ári
eftir að stríðinu við Þýzkaland lauk. En
hvað sem um þessar forsendur má segja, var
samningurinn gerður, og á honum grundvall-
ast öll viðskipti Islendinga og Bandaríkja-
manna á styrjaldarárunum, önnur en venju-
leg verzlunarviðskipti. Fyrir þær sakir er
samningurinn merkilegt plagg, þegar litið er
aftur í tímann og viðskipti þessara þjóða
rannsökuð. Samkvæmt samningnum skuld-
bundu Bandaríkin sig til
a) að hlutast ekki til um stjórn íslands,
hvorki meðan herafli þeirra væri í land-
inu né síðar;
b) að hverfa burtu af íslandi með allan her-
afla sinn á landi, í lofti og á sjó, undir
eins og þáverandi ófriði væri lokið.